HMS Diana - Caldercraft model

Ze zijn overigens nog niet helemaal goed. De rest laat ik voor tot de spanten gelijmd zijn, want ik merk dat de spanten ook nog iets wiebelen dus dat kan enige afwijking geven.

 

Meestal heeft een dek iets overmaat zodat je dit later aan kan passen aan de afgeschuinde spanten. Zoals ik het nu kan zien gaat het allemaal prima.

 

Oh top! Dankjewel! Dan gaan we rustig verder genieten in het zonnetje met de vijl in de hand

 

Gaat voortvarend Eduard

 

Inmiddels weer een klein beetje opgeschoten. De kiel en de spanten aan elkaar gelijmd met geleende legoblokken Ook maar direct wat klemmen gekocht om de boel haaks te houden. Dat staat nu keurig te drogen.

Ondertussen wilde ik het valse dek beplanken. Omdat je daar toch weinig van ziet dacht ik het direct maar als proef te gebruiken voor hoe ik de rest ga doen. Nu is mijn belangrijkste vraag hoe het zit met de maten. Ik heb nu latjes van 10cm bedacht. Daar kwam ik op omdat een boomstam zo'n 6a7 meter rechte plank oplevert. Op een schaal van 1:64 worden de latjes dan 10cm. Is dat een beetje een correcte berekening? Of is dat echt te klein?
Dan voor het patroon. Ik heb me suf gezocht op internet en vind allerlei patronen. Het patroon in het boek Anatomy of the ship is niet echt mooi en al helemaal niet consistent. Op mijn kotter heb ik wel een leuk patroon gebruikt. Dat heb ik even op het dek getekend met de vraag of dat een realistisch patroon is voor deze boot. Hebben jullie enig idee? Omdat ik een patroon van om de vier latten heb, zit er 25mm tussen de uiteinden van de plank. Ik vraag me af of dat niet te onrustig wordt? En of het überhaupt een realistisch patroon is voor deze tijd.
Voor de breeuw heb ik een pitt oil base potlood gehaald. Dat lijkt wel goed te werken. Iemand anders daar ervaring mee?
PS excuses voor de massa foto's iedere keer, maar beter een foto teveel dan één te weinig . In verband met evt. fouten die een van jullie had kunnen opmerken. Mocht het overkill zijn, dan hoor ik het wel.

 

Lijkt me zeker realistisch. En foto's vinden we helemaal top!

 

Ik sluit mij helemaal bij Hans aan

 

Engelse schepen hadden een vrij vast patroon van dekbeplanken, Nederlandse schepen was wat meer op basis wat er voorhanden was. De Diana was Engels, en daarvoor heeft Germt van Rijswijk (*Klaas*) indertijd een mooie "how-to" geschreven.
Gekopieerd en geplakt (foto's waren niet meer voorhanden):

Leggen van dekken.

De kleur van de dekken was meestal zeer licht. Dekken werden vroeger uit eik, iep of den gemaakt. Voor ons modelbouwers kun je het best linden, abachi of tanganyika nemen voor je dekken. Wil je eik nabootsen dan moet je zoeken naar tamme kastanje. In de loop der eeuwen varieerde de afmetingen nogal sterk. Voor de 16e Eeuw was de breedte van de dekplanken nog 30 -40 cm. in de 17e eeuw 20-40 cm. In de 18e eeuw was dat al 20-30 cm. terwijl het in het begin van de 19e eeuw nog maar 15-20 cm. was en in de tweede helft van de 19e eeuw nog maar 10 - 15 cm.
De lengte was ook telkens korter naargelang de eeuwen voorbijkwamen. Was het in het begin nog 9m. op het einde van de 19e eeuw was het nog maar 6m. Nu mag men al blij zijn als je een plank vind van meer dan 3.6 m.
Vergeet niet dat je ook de kopse kanten van je dekplanken ook moet voorzien van iets dat breeuw naden nabootst.



Breeuwnaden

De onderstaande tekening geeft een mogelijke werkwijze weer voor modellen op een kleine schaal.
Bij dunnere dekplanken volstaat het om de zijkanten alleen maar zwart te maken, dus niet af te schuinen.

Voor de breeuwnaden en nagels ben ik nogal omslachtig te werk gegaan.
Ik zal proberen het uit te leggen met een stappenplan,
1. Plankjes op maat gezaagd en de randjes een heel klein beetje afgeschuind en met potlood er langs.
2. Plankjes op het dek lijmen
3. Met een kleine priem gaatjes geprikt voor de spijkers
4. Met de potlood de gaatjes ge-accentueerd.
5. Houtlijm over het dek uitgesmeerd en goed in de naden gewreven.
6. Alles heel goed geschuurd
7. Met de stofzuiger de zooi wegzuigen
8. Eventueel wat oneffenheden wegwerken

Sterk vergrootte doorsnede

Met de lijm maak ik de naden dicht die ik opzettelijk had aangebracht. Dit geldt ook voor de gaatjes van de spijkers.
Nu wordt het potloodslijpsel ook in de naden gewreven waardoor je een wat grijzige kleur krijgt.

De lijm wordt dus weer eraf geschuurd en na het lakken met bijvoorbeeld Danish Oil wordt alles gefixeerd (kan ook met matte vernis) en zie je er niks meer van.
Vergelijk het met het wegwerken van naden en kieren in je romp, dat doe je ook met houtlijm en schuursel.

4-plank systeem

Over het juiste systeem op de dekken is voor wat betreft de Continentale schepen veel onduidelijkheid.
Op de WASA (door een Nederlander gebouwd) vinden we geen systeem.
Op deze schepen lijkt het dat de dekken werden dicht gelegd met alle beschikbare planklentes door elkaar. In Engeland was dat anders; C. Nepean Longridge beschrijft in 1961 in zijn boek “The Anatomy of Nelson’s Ship’s “ een duidelijk 4-plank systeem op de schepen uit de tijd van Nelson .



(foto uit Historische Scheepsmodellen van W, zu Mondfeld 1980)



(foto uit The anatomy of Nelson’s Ships van N. Longridge uit 1961)


Werkwijze

Let hier op het verspringen van de planken.
het is niet steeds 1/5 lengte voor de volgende kopse naad.
Tussen rij 1 & 2 is de kopse naad op 2/5 van de lengte
Tussen 2 & 3 rij is de kopnaad ook op 2/5 lengte
Op rij 4 verspringen we ook weer 2/5 vanaf de 2° rij wat maakt dat de naad op 1/5 ligt van het begin punt.
en het is pas op de 6° dekplank dat we terug zijn op onze beginplank
Let op dat in het midden van het schip er een 'Koningsplank' is als dekplank. deze plank is 1/4 breder dan de normale dekplanken en is de eerste plank die gelegd wordt.
Indien er schaarstokken worden toegepast veranderd dat niets aan de overige beplanking.

Nog iets duidelijker;

Even een fictief voorbeeld; een dek met een koningsplanken.
Stel, op jouw schaal heb je planken nodig van 10 cm (kies voor het dek een maat die deelbaar is door 5. (het is een oorlogsschip en we gebruiken een 4 planksysteem, vandaar deelbaar door 5)
Je werkt van achter naar voor, en vanuit het midden naar de verschansing.
Vanuit de koningsplank gezien liggen de linker en rechterkant in spiegelbeeld.
Je eerste plank naast de koningsplank is dan 4 cm (we verspringen namelijk steeds 2/5) Je tweede plank is dan 8 cm.
Je derde plank is 2 cm (je 2e plank heeft nog maar 1/5 over, dus je derde begint weer met 1/5 om het systeem te kunnen volhouden.
Je 4e plank is dan 6 cm.
Je 5e plank is 10 cm (de volle 5/5, dus een hele plank)
Je ziet nu dat tussen de gelijkliggende kopse kanten steeds 4 planken liggen.
Als de achterste planken liggen zoals boven omschreven dan is het verder een eitje, gewoon aansluiten met volle lengtes en het patroon blijft gehandhaafd.
Worden er schaarstokken gelegd, dan veranderd er niet veel; de schaarstokken en de daar tussen liggende planken maken deel uit van het systeem.
Als je het hart van het dek hebt bepaald en met potlood op het dek hebt gezet, is dat het beginpunt van waaruit je naar links en naar rechts kunt werken.

Een paar feiten
Schaarstokken: Op Continentale schepen werden schaarstokken gebruikt, zijnde 2 dikkere en bredere planken gebruikt, die in de lengte richting over het dek liepen. De afstand tussen de schaarstokken is meestal 7 voet. Zijnde de breedte van de luiken.
De bovenkant van de dekplanken tussen de schaarstokken lagen op gelijke hoogte met de bovenkant van de schaarstokken.
De schaarstokken waren 19 duim breed en 6 duim dik.
De koningsplank, vaak op Engelse schepen te vinden, is even hoog als de dekplanken, maar ¼ breder, en ligt in het midden van alle dekken waar de masten doorlopen over de volle lengte van het schip.

De duim is een oude lengtemaat, gebruikt in Nederland en Vlaanderen, die ongeveer gelijk is aan de breedte van het bovenste kootje van de duim van een volwassen man. Een duim heeft afhankelijk van de streek een andere lengte:

• een Amsterdamse duim is 2,57393636 cm (11 Amsterdamse duim is 1 Amsterdamse voet);
• een Franse duim is 2,7 cm;
• een Gelderse of Nijmeegse duim is 2,7 cm;
• een Hondsbosse en Rijpse duim is 2,4 cm;
• een Rijnlandse duim is 2,61 cm;
• een Vlaamse duim (gebruikt in de kasselrij van de Oudburg: het Land van Waas, Gent en Dendermonde) is 2,54 cm.

De breeuwnaden tussen de planken zijn 7 tot 9 mm. breed. Let dus op je schaal.
Bij 1:48 is je breeuwnaad nog maar 0,15 mm. breed (dat is nog minder dik dan twee papiervellen op elkaar). Bij 1:72 is dat al 0,09 mm. en bij 1:96 is de naad 0,07 mm.

 

Ok, dank voor de heads up!
Ik ben blij dat ik wat ben gaan oefenen, want ik loop tegen nogal wat oneffenheden op. De eerste foto geeft een schoon beeld van hoe het is geworden. De tweede foto bevat de zaken waar ik tegenaan loop
Het eindresultaat. Nog niet in de olie of vernis gezet.
Dan de problemen:
Ik gebruik het hout vanuit de Kit. Dat is Tanganijka hout van 1x4mm. Bij de pijltje staan de problemen. Ik constateer dat sommige plankjes ruwer zijn dan anderen. Ook merk ik bij het opzetten van de breeuwlijn dat het hout erg splinter, waardoor er hoekje ontbreken. sommige latjes lijken smaller, waardoor er een brede opening ontstaat. En tot slot gebruik ik een rasp (zie onder) om het dek glad te maken. Geen schuurpapier anders blijft er helemaal niks van de breeuwlijn over. Maar soms levert dat wat 'halen' op. Ik lees nu net de post van Hans die verwijst naar die van Klaas. Ik had de post van Klaas al eens gezocht, maar kon hem niet vinden. Dank voor het inkopieren! Omdat de foto's missen kan ik niet helemaal zien wat hij bedoelt met het iets afschuren van de randen. Zou dat mijn probleem met de halen en splinters misschien verhelpen?
Hebben jullie andere suggesties om de problemen op te lossen? Of overdrijf ik?

De rasp die ik gebruik.

 

Op al je vragen heb ik geen antwoord, maar het lijkt alsof je planken niet allemaal onbeschadigd zijn, De beste planken gebruiken en het afval weggooien (of bewaren om later eventueel stukjes te gebruiken)
De splintering verwacht ik dat als je tegen de draad in schraapt, dan kan dat gebeuren.

Die foto's kun je trouwens in het boek van zu Mondfeld terugvinden

 

Peter, dank voor de tip. Ik zal bij het volgende dek de latjes eerst sorteren.

 

Wat Klaas bedoeld is het "breken" van de kantjes, oftewel het iets afschuinen van de randjes van het plankje. Dit kan splinteren voorkomen, maar nooit helemaal.

Wanneer je de zijranden van de plankjes zwart maakt met een potlood (ik gebruik een zwarte markeerstift daarvoor) is deze toch over de volledige dikte (hier 1 mm) zwart. Mijns inziens kun je dan schuren tot nul en blijft de breeuwnaad toch altijd als zwart lijntje zichtbaar.

 

mooi begin eduard

 

Hans, je hebt natuurlijk gelijk met de breeuwnaad. Gek genoeg had ik dat ergens gelezen. Daarnaast vroeg ik me af waarom mensen dan zo'n schraper gebruiken. Bij m'n eerste boot zat een instructievideo en daar werd nadrukkelijk verteld vooral te schrapen en niet te schuren. Zal mogelijk voorkeur zijn van die bouwer.

Na wat reparatiewerk heb ik het tot onderstaand resultaat kunnen krijgen. Deze keer dus wel geschuurd. Het is maar het valse dek dus ik laat het nu hierbij. Wel veel geleerd van het proces. Van dichtbij blijft het wat rommelig, maar als je van een afstandje kijkt valt het best mee ik zie trouwens dat ik hem er wel helemaal scheef op heb zitten. Ook weer iets om op te letten dus.

 

Voor dat ik de tanganijka latjes gebruik, worden deze eerst geschuurd met een fijne korrel 320. Als je een schuurpapiertje dubbel vouwt en je legt het latje er tussen, dan worden zowel de platte kanten als de zijkanten van het latje tegelijk geschuurd. Wel het schuurpapier van je af bewegen anders breekt het latje. Dus voorzichtig te werk gaan en je latjes worden prachtig glad zonder bramen en/of onregelmatigheden. Zie plaatje, Ik heb dit met alle latjes gedaan o.a. voor de dekken van de Diana en ieder weet hoe strak die erbij liggen.

 

Dank Piet, heb ik weer een leuk klusje voor de boeg!

 

Dag Eduard,

Klaas/Germt is helaas vanwege zijn gezondheid gestopt met bouwen van schepen. Hij heeft op mijn site wel een hele grote kennisbank gezet waarin je allerlei zaken, inclusief foto's, kunt vinden. Kijk even op www.henkvanluinen.com.

Ik blijf je volgen

 

Hier is te zien hoe mooi de latjes zijn geworden na het schuren,

 

Wow Piet dat ziet er echt strak uit. Heb nu de eerste latjes geschuurd en zie inderdaad een groot verschil. Het valt me wel op dat het lijkt alsof elk laatje een goede en een slechte kant heeft. Aan één kant blijft het schuurpapiertje af en toe haken nl. Dat lijkt me dan de onderkant.

@Henkl veel dank voor de link. Gek genoeg was ik die site nog niet tegengekomen. Had al wel gelezen van Germt inderdaad. Echt naar.
Ga de site nog eens goed bestuderen. Ben nog wel wat confused over het beplankings systeem wat hij beschrijft. Hij heeft het over een vier plank systeem in de tijd van Nelson, maar het lijkt erop alsof op het plaatje eronder een vijf plank systeem staat. Als ik het goed heb, heb ik op het valse dek nu een vier plank systeem gebruikt. Dat zou dan de juiste moeten zijn.

 

Zo de helft van de dekplankjes geschuurd. Heb uiteindelijk de hoekjes van het schuurpapier omgevouwen zodat ik niet steeds meer bleef haken. Dat ging beter. Ze zien er top uit nu.

Ondertussen was ik verder gegaan met afschuinen van de spanten. Tot mijn schrik zag ik dat de voorste spant niet helemaal naar beneden was geduwd en al wel muurvast zat. Gelukkig met een dun stanleymesje nog los kunnen snijden en opnieuw kunnen lijmen.
Toen verder met afschuinen van de achtersteven. Daar loop ik weer een tegen een dingetje op wat ik op diverse manieren kan oplossen. Spant 15 raakt bij lange na de lat niet als ik die langs de andere spanten leg. Zie foto hieronder. Ik heb er niet teveel afgevijld want aan de andere kant die ik niet heb gevijld is hetzelfde aan de hand.
Nu kan ik evt de laatste twee spanten minder schuin maken zodat het latje minder bol gat staan. Of ik kan de ruimte opvullen. Of ik kan een hele rare hoek maken op het eind naar het laatste spant.
Wat is jullie advies?