Sovereign of the Seas

post 1211 op deze pagina boven de foto staat waar de boelijns voor dienen.

 

optuigen Fok,
Ik zal het optuigen van de Fok hier helemaal laten zien. Dat gaat helaas niet voor elk zeil, omdat ik te weinig MB's heb voor zoveel foto's.

Eerst word het rak gemaakt, zoals beschreven in de bouwbeschrijving. Het rak word als eerste aan de ra en de mast gezet. Op de foto's hieronder een zicht vanaf de boeg en een plaatje vanaf de achterkant gezien, (het rak lijkt op de zwichting te rusten, maar dat is na het afhangen en aanspannen van de lijnen niet meer het geval)

JPG_5101_2847_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 14 nov 2018 om 15:16

JPG_5100_2846_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 14 nov 2018 om 15:16

Vervolgens word de draaireep gemaakt deze bestaat uit een 6 mm dubbelschijfsblok (kardeelblok), met aan de bovenkant (links op de foto) de dubbele val en aan de onderkant (rechts op de foto) de talie,

JPG_5102_2848_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 14 nov 2018 om 15:16

De val(len) gaan door de gaten in de mars, over het ezelshoofd,

JPG_5106_2850_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 14 nov 2018 om 15:16

en vervolgens door de gaten (of door het soldatengat) naar de Ra alwaar ze worden bevestigd,

JPG_5105_2849_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 14 nov 2018 om 15:16

Daarna word de talie ingeschoren door het kardeelblok en de knecht achter de voet van de fokkemast,

JPG_5107_2851_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 14 nov 2018 om 15:16

de talie word belegd op klamp net naast de kardeelknecht aan BB,

JPG_5108_2852_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 14 nov 2018 om 15:16

 

De fokkera krijgt 2 extra blokken voor de buikgordings (staat niet in de bouwbeschrijving), dus dat is een keus die je kunt maken. Als je de zeilen net als ik wilt 'opgorden' net zoals ik bij de blinde heb gedaan dan zijn deze blokken (letter a) een must.

(Je ziet hier ook dat het rak nu vrij is van de zwichting)

Plaatje vanaf de boeg,
Volgende stap zijn de toppenaten, geien en gordings, word vervolgt.....

 

Mooi om te zien hoe je de ra ophangt Piet! Dit had ik eerder moeten zien. De beschrijving bij mijn Halifax was op dit punt erg onduidelijk. Ik ben uren bezig geweest met opzoeken hoe de ra opgehangen moest worden. Uiteindelijk heb ik maar wat verzonnen. (Ik heb geen boeken, dus zoek alleen op internet)

 

Piet,
Ik heb ergens gelezen dat het touw door de rak ook op dek werd belegd. Door dit touw te vieren werd de rak wijder/groter en kon de ra verder van de mast af waaien zodat de ra verder gebrast kon worden zonder tegen het want te komen. Is dat zo? En werd dat ook al toen toegepast? Jij hebt dat hier niet gedaan.

 

Piet, staat dit zo ook in de bouwbeschrijving van de Sovereign beschreven?

 

Mooi en duidelijk uitgelegd Piet.

 

Dat werd pas toegepast in de 18e eeuw Jan, voor zover ik weet alleen op Engelse schepen. Het rak wat uit touwerk bestond en niet meer uit slede's en rakklootjes zoals op de Sovereign, kreeg hiervoor een op- en een neerhaler. Met name de ophaler trok onder andere het rak enigszins van de mast zodat het rak wat makkelijker langs de mast gleed en ook wijder werd. Maar of dat ook wat te maken had met het brassen, dat zou ik eerlijk gezegd niet weten. Om verder te brassen werden normaal gezien de zwichtingen aangehaald met takels, waarbij het want dus naar elkaar toe werd getrokken en men zodoende wat verder kon brassen.
Het raktakel, wat hier niet aan bod komt (het word nu al druk genoeg) werd aan dek belegd en hielp met het vieren en hijsen van de ra.

 

Het rak en de draaireep worden ook zoals ik het heb toegepast beschreven in de bouwbeschrijving. (ik heb alleen 2 extra gaten geboord in de mars tussen de masttop en de marssteng waar ik de vallen doorvoer. Normaal gaan deze door het soldatengat, ik vind dit er iets 'strakker' uitzien. Als je de vallen door de soldatengaten voert, dan staan ze wat wijder en moet je ze aan de buitenkant(en) van het rak aan de ra bevestigen. Bij mij zijn ze omdat ze zo dichter bij elkaar staan aan de binnenkant van het rak bevestigd.

 

Bewuste vraag - omdat dit eigenlijk de "Hollandse" methode is van ophangen van de fokkera en grote ra. De Engelse methode was met twee schijven achter de hommers (de stukken hout waarop de mars rust) ipv de val over het ezelshoofd heen geleid.
Dit is geen kritiek hoor - integendeel. Je laat heel duidelijk zien hoe de ra opgehangen werd (en waar building Mouse dus zoekende was) - wat zeer behulpzaam is voor velen.
Beide methodes zullen beslist door elkaar heen gebruikt zijn - en de info die uit zu Mondfeld komt (waar ik veel uit haal) zal ook niet altijd 100% werkelijk zo geweest zijn.

En vaak werden er extra gaten in de mars gemaakt om de val "vrij" te kunnen laten bewegen. Het schuren over het ezelshoofd maakte toch al dat het hijsen zwaar genoeg ging. Schapenvet was een belangrijk attribuut aan boord!

@ Jan: Het rak werd of op de mars belegd zodat deze van daar af losser of strakker gezet kon worden, of het werd aan een ring aan de mastvoet vastgezet (beide de Hollandse methode), zodat deze inderdaad losser gezet kon worden als de raas ver moesten draaien.
In de 17e eeuw was Nederland nog veel meer een waterland dan nu, en dit resulteerde in twee belangrijke dingen: schepen die ook in ondiep water goed uit de voeten konden (minder diepgang door een vlakkere bodem), en men wist hoe men moest zeilen, tot zelfs tegen de wind in. Het zeil werd dan zover opzij gedraaid dat ze als een vliegtuigvleugel ging fungeren en zo het schip naar voren trok. Het kunnen vieren van het rak was hierbij een zeer belangrijke vereiste.

 

Het rak was en is al eeuwen lang een belangrijk onderdeel op latijns getuigde schepen in de Middellandse Zee. Alleen greep het rak niet aan om de roede waar het zeil aan hing maar om het touw vlak boven de roede waarmee de roede werd opgehesen. Bij het laveren draaide de roede om de voorkant van de mast. Het rak zou zich dan vastknopen om de roede en de mast. Dat werd voorkomen door het op de plaats te zetten die ik beschreef.
Mogelijk heb je dus ook zoiets op vierkant getuigde schepen bij de bezaansroede.
Constant

 

Bij vierkant getuigde schepen hing de bezaansroede met een stel zware dubbel-schijfs blokken onder de mars achter de bezaan. Het rak was om de bezaan heen geslagen. Wanneer de bezaansroede gebrast moest worden werd het rak ook los gezet en werd de roede met de onderzijde achter de mast langs getrokken.
Dit is dan ook meteen een handigheidje om te weten waar je de strop van de val moet plaatsen. Je moet de roede eenvoudigweg nog achter de mast langs kunnen draaien op je model.

 

Dat laatste begrijp ik niet. Ik heb het geprobeerd met twee stokjes en een elastiekje, maar wat ik ook doe de boel raakt in de knoop. Ik meen ergens over bezaansroeden op vierkant getuigde schepen gelezen te hebben dat de mars op de bezaansroede verhinderde dat de roede vertikaal kon worden gezet. Anders dan bij latijns getuigde schepen accepteerde men dat het zeil tegen de mast geblazen werd en dat de roede dus helemaal niet omgezet werd.na het laveren.
Overigens zie je dit ook bij latijns getuigde schepen. Aangezien de winden op de Middellandse zee tamelijk voorspelbaar zijn in de zomermaanden zette de kapitein van zo'n schip de roede al in de juiste stand bij het vertrek. Ging het om drie masten dan werden de roeden afwisselend aan bak boord of aan stuurboord gezet. Het grootste zeil, de fok, werd precies gesteld als de windrichting aan gaf. De enorme zeilen van bijvoorbeeld Ghanjahs die nog steeds in de Golf van Oman varen worden bij het laveren niet omgezet, de wind blaast het zeil tegen de mast. Omzetten van roeden op dergelijke schepen is een totaal andere techniek dan bekend was bij Hollandse schepen.
Constant

 

Ik stap voor een antwoord even uit het topic van Piet, want alhoewel zeker van toepassing op de Sovereign gaat dit even te ver af van zijn verslag. Link naar mijn antwoord hierbij:

http://www.modelbouwforum.nl/threads/kolderstok-schepen-tips-en-vragen.261710/page-3

 

Toppenant(en),
Tot nu toe zijn 'slechts' het Rak en de draaireep gezet en vervolg is het zetten van de toppenanten, ook de bouwbeschrijving van DeA. zet in dit stadium de toppenanten, dus misschien wel een logisch vervolg....
Eerst word het vaste part van de toppenant vast gezet aan het oog waar het 1e blok aan hangt (voorste). Ik heb het over het 1e blok, omdat er op mijn model 3 blokken hangen, dus wel iets anders als de bouwbeschrijving laat zien. (zie plaatje hier onder,

JPG_5112_2855_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 15 nov 2018 om 16:34

Dan gaat de lijn naar het vioolblok aan de nok van de ra, (x) alwaar je de lijn doorvoert in het gat wat het dichts bij de mast zit, van boven naar onder,

JPG_5113_2856_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 15 nov 2018 om 16:34

Daarna gaat de lijn terug naar het blok waar je bent begonnen en voer je de lijn door het blok (x) ook weer van boven naar onder,

JPG_5115_2857_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 15 nov 2018 om 16:34

DeA. maakt een éénschijfs blok vast boven aan het 1e hoofdtouw en laat de toppenant via dit blok naar beneden lopen alwaar het word belegd op de 1e korvijnnagel in de verschansing aan BB en SB.
Daar op deze manier de lijn strak tegen de ra aanloopt, doe ik dit anders en zet hem vast onder aan het laatste hoofdtouw van het want zodat de lijn vrij loopt en niet schavielt.

 

Geien en buikgordings,
De geien worden niet op de zelfde manier gezet als de bouwbeschrijving, ik gebruik hier één van de blokken voor die onder de mars hangen.
De gei word vast gezet op het oog van de schoothoorn (a) gaat dan door blok (b) en vervolgens door blok (c) (het 2e blok onder de mars) waarna de gei belegd word op de halfronde nagelbank aan het gewelfde schot achter de bak.

JPG_5116_2858_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 15 nov 2018 om 16:35

De buikgording kun je vast zetten aan de ra ter hoogte van het éénschijfsblok wat aan de achterzijde van de ra hangt. Ik maak meestal een knoopje in de lijn en steek de gording dan met een naald door de bovenkant van het zeil ter hoogte van het blok (x) Vervolgens gaat de gording onder het zeil door (y) naar het blok aan de achterkant, (je kunt hier ook een leuver aan het lijk naaien en de lijn hier doorvoeren).

JPG_5125_2860_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 15 nov 2018 om 16:35

Aan de achterkant van de ra en het zeil is te zien hoe de diverse lijnen lopen, a= de buikgording, b= de gei en c= de toppenant. ( de gording loopt dus door het 3e blok onder de mars) De geien en gordings lopen door het want, dus het is wel nodig om dit secuur te doen zodat de lijnen mooi recht lopen en niet schavielen.

JPG_5124_2859_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 15 nov 2018 om 16:36

Op het plaatje hieronder is te zien hoe de geien en de gordings zijn belegd, a zijn de geien en b zijn de gordings,

JPG_5127_2861_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 15 nov 2018 om 16:36

 

Mooi werk Piet! Heel veel mensen vinden dit het allermoeilijkste aan een schip, en helaas schiet menig beschrijving daarin ook een beetje tekort. Maar wanneer je het stap voor stap doet is het eigenlijk niet eens zo lastig.

 

schoten,
Tot slot heb ik vandaag de schoten gezet (was het simpelste om te doen). De schoot is met een bindseltje aan een oogbout bevestigd welke aan de buitenkant van de huid net onder de reling is geplaatst (x)
Daarna gaat de lijn door het 6mm blok aan de schoothoorn en terug naar de reling alwaar de schoot is belegd op één van de korvijnnagels,

JPG_5130_2863_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 15 nov 2018 om 16:36

Het hele plaatje ziet er nu zo uit en wat rest is de toppenanten beleggen, wat ik pas op het laatst doe, want daarmee trek je de ra ook mooi recht. Verder moeten de brassen nog worden gezet, die lopen straks via geleide blokken aan de grootstag naar het dek, maar dat komt pas als alle zeilen hangen, zodat ze mij niet in de weg zitten. Tevens moeten de boelijns nog worden gezet, hetgeen morgen op het programma staat,

JPG_5131_2864_bewerkt-1 door pietsan geplaatst op 15 nov 2018 om 16:36

 

Piet, ook dit is een bijzonder verhelderend verhaal.
Het kan natuurlijk nog wel even duren voor ik zover ben dat ik hier tegenaan loop, maar hier wordt het duidelijker van als de Bouwbeschrijving van Agostini

 

Dat is ook de reden waarom ik dit doe, want de boekjes van de fabrikant zijn niet zo duidelijk en kun je makkelijk op vast lopen. Helaas heb ik onvoldoende data ter beschikking om dit voor elk zeil te doen, maar je bent natuurlijk altijd vrij om iets te vragen als je vast loopt. Let wel, dat ik hier en daar afwijk van de bouwbeschrijving, dus als je die ook volgt kan het er heel anders uitzien....