Het vaarseizoen is weer vrijwel ten einde, behalve voor een enkele die-hard die zelfs bij weer en wind aan de waterkant zit. Tijd om iets nieuws te bouwen, altijd leuk! Maar... ook tijd voor onderhoud aan de vloot. Tenslotte wil je, als de temperatuur aan het water weer aangenaam begint te worden, je vloot vaarklaar hebben. Als je dán nog onderhoud wilt plegen, ben je in ieder geval één dag kwijt en als je pech hebt en verrassingen tegenkomt misschien wel meer dagen... Nooit leuk. Daarom is het nu de tijd voor onderhoud. Een van de dingen die ik altijd doe is het schoonmaken en opnieuw invetten van mijn schroefaskokers. De meeste schroefaskokers van mijn vloot zijn typen die je moet vullen met vet; slechts twee schepen hebben de zg "onderhoudsvrije" schroefaskokers van Raboesch. In feite is die term onjuist: het zijn "watergesmeerde" schroefassen en schroefaskokers. Die hoef je niet te vullen met vet; ze worden door het water gesmeerd. Een lipring zorgt voor de afdichting. Ook die lipring moet je na een vaarseizoen even nakijken: is hij nog waterdicht? Vertoont geen 'rafels'? Bij het weer plaatsen voorzien van een likje vet en hij kan er weer tegen. Het lager ook nakijken op soepele loop en verontreiniging. Zo, die zijn snel klaar. Nu de andere schroefassen... Die andere schroefassen heb ik over het algemeen zelf gemaakt. De (messing) schroefaskoker heeft een binnendiameter van 1mm meer dan de diameter van de schroefas. Als lagers gebruik ik buisjes messing met binnendiameter hetzelfde als de diameter van de as. Dus bij een as van 2mm doorsnee heeft de koker 3mm doorsnee en de lagers weer 2mm. Geeft dat veel weerstand? Nee, zolang je die lagers niet te lang maakt en de as kaarsrecht is. Het onderhoud zelf: Als eerste koppel ik de as los van de motor en draai de as met de hand rond. Zo voel ik of er geen "zware punten" in de aandrijving zitten. Is dat wél het geval zou het kunnen zijn dat ik de as moet vervangen. Daarna trek ik de as uit de koker. Op het eerste gezicht ziet dat er niet zo fraai uit. Met name bij de lagers treedt er slijtage op en is het messing wat glimmender dan de rest van de as. Logisch. De as maak ik schoon met een doekje en spoel hem af onder de hete kraan. Daarna zet ik 'm in de accuboormachine (ik heb geen draaibank) en schuur 'm op met waterproof schuurpapier nr 1200 of fijner tot hij weer mooi glimt. Daarna weer afspoelen onder de hete kraan. Overigens: het "vet" wat ik gebruik is gele uierzalf van Bogena, te koop bij bijv het Kruidvat. Voordelen: goedkoop, dicht goed af, weinig weerstand en smeert prima, ook bij lagere temperaturen. Deze uierzalf warm ik "au bain marie" op in het blik. Oftewel: blik in een pannetje met warm water zetten, en opwarmen tot het vel smelt en bijna doorzichtig en vloeibaar wordt. Dan opzuigen met een (ouwe) injectiespuit. Kijk uit voor je vingers: het spul is nu best heet! Met die injectiespuit spuit ik dan nieuw smeermiddel in de koker. Zoveel dat het oude vet aan de andere kant van de koker als een zwarte drab er uit komt. (Als je van buiten naar binnen werkt: even een paar keukendoekjes er onder, anders wordt het letterlijk een 'smeerboel' in je boot! Zo lang nieuw vet in de koker pompen dat er nieuw vet (heldergeel) uit komt. Afhankelijk van de diameter van de koker gebruik ik verschillende injectiespuiten. Ik heb 1 schip met een (lange!!) schroefas van 6mm diameter: daar gebruik ik een 100 cc spuit voor en die is daarna voor de helft leeg! Voor de dunnere assen heb ik 5cc injectiespuitjes. De schone schroefas in de koker drukken, met een vinger op het andere einde van de koker en langzaam doordrukken. Op een gegeven moment merk je dat de as niet verder wil: het vet wordt tussen je vinger en de as samengedrukt. Even de as loslaten (die veert dan een stukje terug) en je vinger iets loslaten van de koker en de as langzaam verder drukken. Er komt nu weer vet uit de koker. Vinger er weer op, drukken, iets loslaten, vinger iets los, doordrukken enz enz. Op een gegeven moment voel je de as tegen je vinger aankomen: Dan zit de koker vol met nieuw vet en schroefas. Prima. Motor aan de as bevestigen en vervolgens een paar minuten langzaam laten inlopen. Je zult zien dat er nu nog een beetje vet langs het lager komt. Niet erg. Bij een meerschroefs-schip deze operatie herhalen bij de andere assen en je onderhoud is, in ieder geval voor de schroefassen, klaar voor het volgend vaarseizoen. De afgelopen weken heb ik 20 schroefaskokers op deze manier weer gesmeerd: Steamlaunch "Hanja" 1x 5mm Thamestug: 1x 6mm Smit Salland: 2x 3mm Jachtje Müritz: 1x 3mm Schnellboot S38: 3x 2mm Torpedoschnellboot "Wiesel-klasse": 3x 3mm Bismarck: 3x 2mm Yamato: 4x 2mm PT-boat: 2 x 2mm Ik voorlopig even geen uierzalf meer zien...
Mooi verhaal Roel! Sinds ik ben overgestapt op jouw "patent" geen lekkages meer gehad en geen uitslingerende olie in de MK. De machinisten helemaal tevree. Om de 2 mm askoker te vullen zet ik een stukje slang op de injectiespuit. Anders zit het roer teveel in de weg. Van een paar plastic schroefdoppen wat slingerkapjes gemaakt, die aan de binnenkant op de askokers zijn geklemd. Kost niets en houdt de boel schoon. Daaronder ligt een half papieren zakdoekje voor het geval dat. Gelukkig hoeft de werf hier maar 5 schroefassen te trekken. Alle assen RVS, dus alleen even afstropen met een stukje keukenpapier. Bij twee van mijn schepen moeten de assen langs de binnenkant eruit. Beetje bewerkelijk, maar zo houden we ons van de straat. Wel lekker zacht aan de handen, die uierzalf. Gr. Klaas.
Een smeer nippel op de schroefaskoker maakt zaken veel eenvoudiger. Ik heb nog nooit geen as hoeven trekken om te smeren. Aan het begin van het seizoen even een vetspuit op de nippel, en klaar is Kees...
Kan inderdaad ook. Alleen bij sommige schepen, met name de kleintjes, heb ik geen ruimte voor een smeernippel...
Ik soldeer altijd een buisje van 5mm ongeveer in het midden van mijn assen . Na het vaarseizoen spuit ik hierin eveneens met een oude injectiespuit watervast vet terwijl de assen traag ronddraaien . Als er dan proper vet langs beide zijde uit de as komt is alles vol met proper vet . Na de winter nog even wat bijspuiten en de assen kunnen er weer een vaarseizoen tegen . Nog nooit problemen gehad op die manier en sommige van mijn bootjes varen toch al veertig jaar !! Groetjes R
