Het expeditieschip van Willem Barentsz - Kolderstok

Dat is inderdaad een nieuwe kijk op de zaak!

 

Bij dit plaatje hoort origineel een tekst van Roemer Visscher. Die heb ik opgezocht op internet. kijk even bij: Sinnepoppen eerste schok nr 14.
Daar staat zoiets van dat het lastig maar wel noodzakelijk was om de boot mee te nemen aan boord. En dat die daar erg in de weg stond.
Misschien is het een idee om de schuit dus gewoon aan de zijkant te hangen bij het model.
Constant

 

hmm nu ben ik ook eens bij witsen en van yk gaan kijken en volgens mij lees ik toch helemaal iets anders

bij witsen , dit gaat over de boot

dit staat er te lezen bij het hooftstuk 7 scheepsbouw voor anderhalve eeuw geleden blz 52 waar dit schip volgens mij wel onder valt
hier zegt witsen dat de boten onder het verdek zaten dus niet achter het schip hingen en ook niet boven op het dek stonden.

dan over de braadspit van yk



de tekst is voor interpretatie vatbaar ik weet het maar volgens mij zegt hij dat er voor de braadspit een bedding staat. of dat de braadspit kan dienen als een bedding.ik denk dus het 2de
, zoals ik al zij de tekst is voor interpretatie vatbaar.
witsen zegt helemaal niets over een bedding als hij het over de braaspeden heeft

 

Het eerste verhaal uit Witsen is voor mij te kort om er wat uit wijs te worden. Ik denk dat Witsen het hier over grote schepen heeft, en niet over de hele kleine schepen als die van Willem Barentz. Ik zou het hele hoofdstuk willen lezen waar dit een klein stukje van is. Het lijkt mij onmogelijk dat de boot onder het verdek zat bij het schip van Barentz, dan ben je een heel groot deel van de laadruimte kwijt (het was tenslotte een koopvaardijschip)

In het tweede stuk, van van Yk, lees ik dat de beting vervangen kan worden door het Braadspit, dat wordt in de zelfde zin nog verduidelijkt. Hij zegt dat de kabel daar zowel mee kan worden opgewonden als op belegd. Dus er op vastgemaakt kan worden, en dan heb je geen beting nodig, want die dient daar juist voor. Het hele verhaal geeft aan dat het voor kleine schepen geldt. Bij grote schepen is de kabel zo dik dat hij niet kan worden opgewonden. Daar komt de spil in actie en daar worden kleine touwen aan de grote ankerkabel bevestigd en weer losgemaakt. Die kleine touwen worden door de spil bediend.

Constant

 

dat is alles wat er te lezen valt over de boot hoor constant
dacht bij van yk ook nog iets te vinden maar heb daar niets gevonden.
de tijden waren toen anders dan in 1660 en van 14honderd tot 16 honderd is er bitter weinig veranderd in de hollandse scheepsbouw de veranderingen kwamen pas begin 17 eeuw.
als de boten opmaat gemaakt werden zoals witsen het schrijft zou dit volgens mij toch makkelijk kunnen .
lees het maar eens door , we mogen van geluk spreken dat ze er iets van op geschreven hebben, den overloop was waarschijnlijk een koebrug waar de bemanning sliep en de dingen die droogbewaard moesten worden werden daar ook opgeslagen maar al de rest ging gewoon het ruim in.
dat men de boot soms achter aan het schip meesleepte kan in sommige gevallen wel geweest zijn ( maar hem naast het schip hangen lijkt me toch een beetje gevaarlijk als hij een paar keer tegen de romp van het schip slaat denk ik dat hij stuk is )
lees het op u gemak door ik heb de blz er bij gezet

 

De afbeelding in het boek Seeman (interessant naslagwerk overigens) is van 1614, en zal niet zomaar uit de lucht gegrepen zijn. Het is een pragmatische oplossing die zeker zo toegepast kan zijn met de wat grotere boten, en wanneer je deze fatsoenlijk vastzet aan de rust ook niet zomaar kapot zal (kunnen) slaan.

Ik vind het een elegante oplossing: de kleine boot op het dek, en de wat grotere ernaast hangen, of los bij het model leggen. Dit kunnen toekomstige bouwers dan voor zichzelf beslissen.

Dit is overigens de tekst van Roemer Visscher die Constant hierboven al even aanhaalt:

XIV Sit oneri erit usui*

Sit oneri erit usui = het moge tot last zijn, het zal van nut zijn.
ALS een Schip in de Zee gaet, soo setmen het Boot in het groote Schip, het welck aldaer een groote ruymte neemt, ende de Bootsghesellen seer in de weech is; dan moet nochtans mee varen, niet teghenstaende alle ongherijf ende onghemack datmer af lijdt om datmen daer mede noodigh moet aen het landt gaen, alsmen in de Haven komt: daerom datmen met reden seyt:

Die wat spaert / die wat heeft.

 

Stond de Schuyt wel of niet aan boord van het schip van Barentz.

De “oertekst” van het verslag van Gerrit de Veer vermeldt op drie plaatsen dat de schuit werd uitgezet. Bij de bok komt dat vaker voor.
Het vreemde is dat die mededelingen niet zijn overgenomen in de Nederlandse “vertaling” van het verhaal in; “Nova Zembla, het ware verhaal”
Eén van die drie keer is het mij niet duidelijk of het soms over de bok gaat, maar die andere twee keer zijn duidelijk genoeg.
10 juni 1596. “Den 10. Juny setten wy onsen schuijt uyt ende voeren met ons acht persoonen naer landt”
20 juli 1596. “Wy setten onse schuijt uyt ende royden met ons achten aen ’t land”

Verder nog het volgende.
In het blad “Spiegel der zeilvaart” (jaargang 42, nr 3 en twee volgende nummers) stond een wetenschappelijk artikel over het gebruik van sloepen over een periode van 500 jaar. Het artikel werd geschreven door Anton Wegman. Parttime researcher verbonden aan Het Scheepvaartmuseum Amsterdam. Hij publiceert over Maritieme geschiedenis, en werkt aan een boek over het gebruik en de vorm van sloepen in de koopvaardij, bij de marine en in de visserij van 1400 tot 1900. Het is een zeer lang en zeer lezenswaardig artikel, ruim voorzien van prachtige foto’s.

Hij is door zijn onderzoek zeer stellig over het vervoer van bijboten.

“Het was gebruikelijk om de sloepen op het dek te vervoeren, waar ze een plek hadden achter de grote mast. De sloep werd op zee niet gesleept, want het gevaar om de sloep te verliezen was veel te groot door vollopen en breuk van de sleeplijn. Zo beschrijft Le Maire, de ontdekker van de Straat Le Maire bij Kaap Hoorn, hoe ze tijdens een storm op de Atlantische Oceaan tussen de Canarische Eilanden en de Kaap Verdische Eilanden in 1617 hun boot verspeelden” (wat dan volgt is het verslag daarvan).

“Het aan boord nemen van de zware boot was geen sinecure. Het gewicht van een 40 voets boot was 4,5 ton. Met takels aan de grote mast en de bezaansmast werden de boten uit het water getild en op het slingerend schip op blokken gezet. Zonder dat de boot schade opliep. Scheepstimmerlieden hadden vaak handenvol werk aan reparaties aan de boten”

Als je verder nog nauwkeurig kijkt op oude afbeeldingen van schepen uit die tijd zie je nauwelijks schepen in volle zee die een sloep slepen. Ook op de tekeningen in het verslag van de Veer is dat niet te zien.

Bovenstaande, en mijn logische veronderstelling dat het in water temidden van enorme ijsschotsen onmogelijk was, overtuigen mij dat beide boten, de bok en de schuijt, aan boord stonden. En zo ga ik het ook maken.




Constant

 

Dat is een mooi en duidelijk verhaal. Maar hang je dan één van de twee aan de zijkant, of plaats je ze allebei op het dek?

Ik heb met veel (aan)passen en meten de braadspil direct achter de fokkemast kunnen plaatsen, dus heb in elk geval wat meer ruimte op het middendek.

 

De tekening van Visscher uit 1614 wordt kennelijk geïnterpreteerd als het moment waarop te zien is hoe de boot aan dek wordt gehesen. Dat lijkt mij ook voor de hand te liggen. Bij een zware storm zou de boot dan alsnog aan diggelen worden geslagen. Ik ga er van uit dat zowel de bok als de schuit op het dek stonden. Dat geeft eigenlijk ook het bijschrift bij de tekening van Visscher ook wel aan. De schuit zou ontzettend in de weg staan, wat ik me kan voorstellen. De schuit wordt dus schurend langs de romp naar boven gehesen en wanneer hij over de railing komt trekt hij zichzelf naar binnen door de touwen die aan de grote mast en de bezaansmast zitten. Ik zou me kunnen voorstellen dat er langs de romp voor dit doel een paar fenders kunnen zitten, die althans de schuit soepel over de uitstekende berghouten trekken.
Constant

 

Ik heb totaal geen sjoege van de anatomie van dit soort schepen, maar om de sloepen achter de grote mast te zetten lijkt mij verre van eenvoudig. Als ik naar de tekening kijk (post 67) lijkt het zelfs bijna onmogelijk om de boot die buitenboord hangt achter de grote mast aan dek te krijgen, gezien de afmetingen van de sloep en de hoofdtouwen van de mast die naar mijn mening behoorlijk in de weg zitten...?

 

Je hebt gelijk Piet, er staat een foutje in de beschrijving. De beide boten staat niet achter de grote mast maar er voor. De touwen om te hijsen zitten dus aan de grote mast en de fokkemast. En daar zitten de hoofdtouwen niet in de weg. Wel eventueel de touwen die de zeilen bedienen, maar die konden voor dit doel even worden verlegd. De boten stonden dus gedeeltelijk op het grote luik.
Constant

 

Duidelijk, zoiets had ik al gedacht, want daar staan ze tenslotte op nagenoeg ieder schip.

 

Met dit druilerige weer is het lekker rommelen aan de salontafel

 

Dat begint er al op te lijken Hans, weer een leuk scheepje

 

Goed bezig Hans! Voor je het weet staan er weer een aantal dozen klaar.

 

ziet er goed uit mooie lijnen zichtbaar

 

Volgens mij is dat een oud liniaaltje... die heb ik er ook nog 1 van mijn vader..

 

Hoppa, onze Admiraal is na dat gepuzzel van de bij bootjes weer aan het bouwen geslagen, en dat word weer iets schoons
Dus vlug naar de winkel want voor je het weet zijn ze weer uitverkocht....... (einde ster reclame)
Zonder gekheid *Hans* word weer een mooi schuitje hoor....

 

Klopt - deze vond ik ooit in een rommelwinkel, in een doos met andere spullen. Ik heb er geloof ik 50 cent voor betaald.
En dit zijn mooie ouderwetsche linialen

 

Dat ziet er weer gelikt uit Hans, voeg ik ook toe aan mijn verlanglijstje....