Electronische mengselregeling

Vanmorgen proefgedraaid met een automatische mengselverrijking bij koude motor, en daar kan ik kort over zijn, dat brengt eigenlijk geen voordeel, dus dat heb ik weer ge-deleted uit de programmatuur.

Vanmiddag nog even rap naar het veld en minstens 35 minuten vliegbedrijf gedaan, hoofdzakelijk starts en landingen, continue achter elkaar door.
Nu, eindelijk, na ongeveer 2 uur looptijd met de electronische mengselregeling, merk ik dat de motor begint te "verlopen", ofwel dat de hele balans in de motor (hoeveelheid olie, oliekwaliteit, warmtehuishouding) zich aanpast aan de veranderde loopcondities. Dat zal nog een paar uur zo doorgaan, waarbij zo nu en dan hele kleine correcties aan de mengselcurve gedaan zullen moeten worden. Afgaand op de ervaringen met de 5 cc, stabiliseert zich dat weer na een paar uurtjes looptijd.

Voor het overige loopt de motor prachtig en vlekkeloos, krachtig, en reageert hij als een scheermes op het gas.
Landen is een heel andere ervaring geworden door de sterk verbeterde doseerbaarheid van het gas in de onderste regionen.
Het verbruik lijkt behoorlijk afgenomen, want ondanks dat ik voor mijn doen vrij veel (weliswaar korte periodes) vol gas gedraaid heb, en continue grondstarts en doorstarts gedaan heb, was het verbruik over die 35 minuten looptijd net een haartje meer dan 150 ml.

De bougies gaan er langzaam beter uitzien. Ik heb ze alleen bekeken, niet schoongemaakt. Licht nat van de olie op de electroden, relatief weinig kool (wel wat, want sinds schoonmaken nog een of twee uurtjes met de akoestische carburateur gedraaid), en de isolatorneus droog en chocoladebruin.

 

Donders! Das niet veel... een beul en zuinig. Top!

 

Het blijkt consistent: Vanmiddag 50 motorloop minuten lang weinig anders gedaan dan opstijgen, rondgaan en direct weer landen, terugtaxiën, opstijgen, rond, en weer landen, om gewoon zo veel mogelijk door het hele toerenbereik heen te werken.
Het begint de clubgenoten op te vallen hoeveel mooier rond de motor loopt door het hele toerenbereik heen.
Aantal doorstarts (en ook een paar door noodzaak afgebroken landingen) gedaan, en de motor pakt op als een scheermes, accelereert zonder hikken of stotteren in één keer door naar vol vermogen.
Totaal verbruik over die 50 minuten: 200 ml....
Ik heb de hele middag op een tank gedraaid, om te kijken of volle en legere tank ook invloed had op het loopgedrag, maar daar heb ik werkelijk geen sikkepit van kunnen merken en aan het eind van de middag bleef ook met bijna lege tank, de motor met de neus verticaal gewoon stationair doorlopen. Wie zei dat toch ook al weer, dat je met benzine per sé een pomp en een drukregelaar nodig had?

Het residue op de romponderkant blijft schoner worden, de prut uit de uitlaten word beduidend "minder zwart", en ik zie tot nog toe nog maar een verwaarloosbaar nadeel, en dat is dat de eerste koude start van de dag wat zinniger is, ik moet duidelijk meer choken, en ik moet een paar keer hernieuwd choken en starten. Niet heel erg dramatisch, maar het achteloos de ontsteking aanzetten en de prop een zwiep geven, dat is er niet meer.
De rest van de middag moet ik een haartje meer choken dan voorheen, maar start hij verder wel met één tik en blijft dan ook gewoon lopen.

EDIT: het stroomverbruik van de boordinstallatie is wél duidelijk zichtbaar toegenomen, er ging 1150 mAh terug in de boord-accu, en dat was voorheen voor deze motorlooptijden in de orde van grootte van 800~900 mAh…. Tsja... elluk foordeel hep se nadeel, da's logies... Schlp

 

Dan heb je meer gedaan dan alleen het klepje aan sturen.
Gemeten trekt dat klepje, zo'n 130mA bij een continue open sturing.
Als je éénmaal de curve goed hebt, moet je daar later nog wat aan sleutelen?

 

Dat kan.... ik heb nu continue gestart, geland, en buitensporig veel getaxied, dus ook veel meer "gestuurd" en ik kan me zo voorstellen dat tijdens het taxiën het richtingsroer merkbaar extra stroom trekt.
Daarnaast heb ik veel meer door het hele toerenbereik heen gedraaid, dus de ontsteking zal ook wel een haartje meer getrokken hebben. Dus dat zijn zo al twee dingen die afwijken van de normaal.

Die 130 mA had ik wel verwacht gebaseerd op de weerstand van het spoeltje (33 Ohm), al kan ik me voorstellen dat de actie van het openen ook iets extra's trekt, maar dat zal verwaarloosbaar zijn. Mijn goeiekopie multimetertje (15 gulden bij de Kijkshop, 25 jaar geleden) was echter niet goed genoeg om een goed verbruik te bepalen in de praktijkopstelling.

Goeie vraag, weet ik het antwoord (nog) niet op, maar het lijkt er sterk op van niet, of in elk geval héél minimaal.

Laat ik mij zo compleet mogelijk uitdrukken: Ik heb nu vier maanden ervaring met het 5 cc-tje, en daar had ik aanvankelijk (de eerste maand of zo) wat nastelwerk aan, maar de laatste drie maanden heb ik daar ondanks klimaatverandering (van 30+ naar 11 graden) niet meer aan hoeven morrelen. Helemaal niet... gewoon starten en vliegen.
Dat ik daar meer tijd nodig was zal deels komen omdat ik er toen nog nul ervaring mee had, en deels omdat ik die kist met een FC-18 vlieg, en die heeft slechts een 5 puntscurve met instellingen in 100 stapjes over de hele range, en de curve heeft geen "smooth" functie.
Bij de andere twee toestellen gebruik ik de Taranis en die heeft vrij te kiezen aantal punten, verstelbaar in 200 stapjes over zowel X als Y as en smoothfunctie.
Ik kies hier voor een 9 punts curve, omdat de sticks een 9-punts index hebben, en ik verstel de X-as zodanig dat de punten van de curve elk overeenkomen met hun respectievelijke index-streepje van de gasstick. Dat vergemakkelijkt het afstellen heel erg.

De Boxer heeft nu ongeveer 4 draaiuren met het klepje en afgezien van het "geflater" op de eerste vliegmiddag (toen ik die X-as verdeling nog niet goed had staan), heb ik de tweede vliegmiddag de boel min of meer in één keer goed kunnen zetten, en de derde vliegmiddag nog een of twee minieme aanpassinkjes gedaan rond stationair, maar meer ook niet. Vierde en vijfde middag niks hoeven doen.
De Radial moet nog in de lucht getest worden, daar kan ik nog niks van zeggen.

Ik kan dus nog niet met 100% zekerheid zeggen of je er echt helemaal niet meer aan hoeft te zitten, maar het lijkt er heel erg sterk op, dat het inderdaad, eenmaal goed afgesteld, daarna ook gewoon goed blijft.

Let wel: ik heb bij alle motoren zowel de LS als HS naald wat ruimer gezet, en die fungeren als "noodloop". Ik denk, dat dat ook helpt, want hoe groter de openingen, hoe makkelijker minieme vuildeeltjes er doorheen spoelen in plaats van blijven hangen en de boel verstoppen.
Voorheen (met de "akoestische" carb, zeg maar) had ik op zich weinig verloop, maar moest ik zo nu en dan de hoofdnaald één klikje open, en daarna weer datzelfde klikje sluiten, net alsof er even een hard stukje moest passeren of zo. Dat heb ik ik sindsdien met de 5 cc nog niet meer hoeven doen. De Boxer draait nog te kort om daar wat zinnigs van te zeggen.
Maar mijn gevoel zegt me, dat die actie (beide sproeiers wat ruimer zetten) cruciaal is voor de stabiliteit van de afstellingen: in principe werkt een sproeieropening als een filter (houd alles tegen wat fysiek groter is als de sproeieropening) en doordat de sproeiers verder open staan, blijft er dus ook minder vuil hangen. Of dat echt zo is weet ik niet maar het klinkt logisch.

Van tweetakten weet ik nog niet hoe het uitpakt, maar de viertakten hebben wat tijd nodig om aan de veranderde hoeveelheid en kwaliteit van de olie te wennen, en dat merk je behoorlijk, zeker het eerste uur "verloopt" de afstelling wat. Dat uit zich in dat je bijvoorbeeld een te rijk gebied armer zet totdat het goed is, en een half uurtje looptijd later blijkt dat hij tóch nog een haartje te rijk stond.

Verder heb ik het gevoel dat je het ook even moet leren om op deze manier af te stellen, want het is gewoon heel anders dan wat je gewend bent, Tenminste, ik merkte dat de tweede en derde motor makkelijker leken te gaan dan de eerste.

Wat ik wel weet, is dat je totaal NIET naar de vorm van de curve moet kijken, want die kan heel grillig zijn.
En je moet, vanaf dat je electronisch aan de slag gaat, absoluut en 100% van je sproeiernaalden afblijven. Om eerlijk te zijn, denk ik dat ik ze volgend jaar, als ik zekerheid heb dat je er niet meer aan hoeft te komen, verzegel (LS naald) danwel afzaag en borg (HS naald).

EDIT: schiet me nog te binnen, dat je het afstellen wel moet doen met op bedrijfstemperatuur zijnde motor. Voor kleine eencylinders zal dat gerust meevallen, maar de grotere meercylinders lopen koud behoorlijk anders dan warm.

 

Ervaringen met E10: zoals eerder gezegd draai ik momenteel even met een 2:1 mengseltje van E10 en Euro 95.
Ik merk inderdaad, dat alle drie de "geinjecteerde" motoren (5 cc eenpitter, 26 cc boxer en 65 cc radial) wat rijker moeten, maar het is maar héél marginaal.
Verder merk ik qua loopgedrag eigenlijk weinig, en ik heb beslist de indruk dat de motoren er héél lichtjes koeler op lopen. Vermogen is min of meer het zelfde, daar merk ik geen verschil tussen.

Dus ALS er al iets met E10 aan de hand zou zijn, dan zou het in lekkende O-ringetjes na een jaar, of in bijvoorbeeld een slechtere (of betere?) houdbaarheid of zo.

Wat wel heel apart is, en waar ik vandaag eigenlijk pas achter kwam, is dat er bij de radial op het gehoor geen verschil is tussen "te rijk" en "te arm", maar dat je te arm herkent aan dat er cylinderkoptemperaturen weg beginnen te zakken. De Boxer doet dat ook, haartje te arm op midrange en er komt verschil in de cylinderkop temperaturen.

Dus ik ben érg blij met mijn delta-T alarmeringen.

 

Met al deze informatie en wat er nog meer bij stond, ga ik aan de slag.
Maar ik kan alleen instellen en proef draaien, als het buiten een tikkeltje droog is.

Het borgen of vast plakken van sproeier naalden is niet heel nieuw.
In mijn generatortje zit het ook vast geplakt.
Het kan wel los al het heel persé moet, maar dan moet daarna wel de naald vervangen worden.

 

Ik ben heel benieuwd!

 

En? Was het een tikkeltje droog vandaag?

 

Wel droog, maar er stonden andere activiteiten op continue veranderende planning.
Resumé van vandaag, het was een leuke dag met 0 generlei resultaat.
Ik verwacht dat het nog deze week in de namiddag op dinsdag, woensdag of donderdag middag gaat gebeuren.

 

Ben superbenieuwd!

 

Het begin is vanmiddag gemaakt.
De hoofdnaald een paar klikjes vetter gezet zo dat de motor nog wel blijft lopen.
En er is aansluitend een curve ingesteld.
Met als resultaat WOW, een veel directere regeling.
Van vol gas naar stationair is ook meteen naar stationair.

Morgen is er weer een mooie middag en dan gaat het de lucht in.

 

Dat klinkt alvast veelbelovend! Schroom niet om desnoods ook je LS naald een haartje rijker te zetten (als je dat al niet gedaan hebt) zodat je ook daar wat meer controle krijgt, maar dat is een kwestie van een beetje proberen.
Welke zender (eigenlijk meer, welke curve-mogelijkheden) heb je gebruikt?

 

Met een MPX SX9 zijn er niet zoveel mogelijkheden met een curve, 5 puntjes lineair.
Daar doe ik het voorlopig mee.
Is er meer nodig, dan heb ik wel wat mogelijkheden beschikbaar.
Van een andere zender tot doe eens gek, zet de curve in de chip.
Niet in het chipje wat er nu in zit.

 

Bij de Boxer werkte het niet (of had ik niet voldoende tijd besteed aan het zoeken van goede waardes), maar bij de Radial werkt dit vrij aardig.

Bij koude motor zijn de afstellingen die warm goed werken, gewoon véél te schraal, en moet je redelijk wat gas geven om de molen aan de praat te houden (3500 toeren of meer) totdat de temperatuur zo rond de 40 graden komt. En 3500 toeren is best veel voor een motor die op de grond net door de 6K heen komt volgas.
Dus weer twee extra curves aangemaakt, die ten doel hebben zowel een beetje extra gas te geven, maar dat beetje gas ook van wat meer brandstof te voorzien.
En dat werkt. De motor is koud te handstarten, en loopt dan ongeveer 2800 toeren en dat is al een hele verbetering.
Zodra de temperatuur de 40 graden passeert schakelt hij weer terug naar de gewone curves, en valt het toerental weer terug naar stationair en hoor je tegelijk het mengsel afmageren. Werkt goed.

Wat wel nog steeds een "drama" blijft is de hoeveelheid "prime" die nodig is om de motor startgewillig te krijgen, dat is gewoon bijna beangstigend veel, véél meer dan bij de overige motoren, die je erg makkelijk verzuipt. Niet de Radial, die wil graag zoveel voor zijn kiezen dat de brandstof de carburateur uitklotst. Dat is echt wennen, en ook iets waar ik nog een oplossing voor moet vinden want met de motorkap er omheen kan ik straks met de vingers niet meer bij die choke klep. Maar dat is, zoals zoveel dingen, van later zorg.

 

Moet willen, ik draai mijn 5 cc ook met een 5 punts curve, lineair. Loopt niet zo onberispelijk als de Boxer, maar ruim goed genoeg en 100% verbetering t.o.v. de akoustiesche carb….
Er zijn ook altijd nog "tussenwegen" door toch alsnog iets te smokkelen met de regelnaalden Hoe verder de hoofdnaald open staat, hoe groter de "gevoeligheid" van punt 4 en 5 in de curve, want 1% verstellen maakt meer verschil. Idem voor de LS naald en punt 1 en 2 (en mogelijk 3) van je curve.
Dus krijg je hem niet lekker reagerend omdat het ene procentje te veel, en het volgende procentje te weinig is, dan kan de hoofdnaald een klikje dichter en je curve wat bijstellen, ook helpen. Dat was bij mijn 5 cc ook zo. Aanvankelijk had ik alles gewoon "lukraak een eind open geschroefd" en was het lastig een curve te vinden die werkte. Op de vijf punten wel, maar de overgangen waren lastig. Toen ik weer de naalden sloot naar een rijke maar lopende afstelling, werd dat allemaal véél makkelijker, en minder kritisch...

 

Gelijk ook maar even op video gezet:

 

en dan pakt ie vanzelf de andere curve als de temperatuur bereik is?

groeten

Arie

 

Yup... De warmdraai-curve van het gas heeft ongeveer het eerste kwart van de stikbeweging verhoogde waardes, voor de rest werkt alles normaal.
De warmdraai curve voor het mengsel zet het mengsel wat rijker (nog wat extra brandstof bovenop wat hij al krijgt vanwege dat het gas wat verder open staat) dus hij gaat écht daadwerkelijk ook rijker lopen in de onderste regionen als hij koud is. Het enige waar ik niet wat aan kan doen is de plotselinge overgang, maar dat is ook niet zo erg, dan hoef ik niet naar die zender staan staren, maak kan ik wat anders gaan doen, want je hoort het vrij duidelijk.

Als direkt wegvliegen niet zo vreselijk slecht zou zijn voor een motor, zou je gewoon kunnen starten en vertrekken, en de automatiek regelt de rest.

EDIT: uiteraard ben ik zo'n "zeikerd" dat ik ook op zijn minst wil kunnen verklaren waarom deze Radial zo'n opmerkelijk sterke behoefte heeft aan een flink verrijkt mengsel als hij koud is, terwijl het zelfde principe bij de Boxer eigenlijk geen rol speelt... Daar werkte hetzelfde idee nauwelijks en ben ik er weer vanaf gestapt.

Ik denk dat die verklaring ligt in het feit dat het inlaat-manifold bij de Boxer een relatief klein volume heeft, en uit recht-toe-recht-aan gladde buizen bestaat die buiten de motor om lopen, waardoor het mengsel wat de cylinders binnenkomt al binnen enkele omwentelingen gelijk is aan datgene wat de carburateur produceert, maar bij de Radial heeft dat manifold een tamelijk groot volume, waarvan het grootste gedeelte bestaat uit rechthoekige kanalen met een hoop dode plekken, uitgefreesd in een massief stuk aluminium wat op dat moment nog steenkoud is ook.

Chemisch gezien is er geen enkele reden te bedenken waarom een mengsel bij koude motor rijker moet zijn, dus moet de oorzaak natuurkundig van aard zijn (verdampen, warmte, volumes, drukken, gassnelheden, etc etc).

Ik stel mij zo voor, dat als de motor warm afgezet is, en lang genoeg stilgestaan heeft om helemaal afgekoeld te zijn, dat dan alle brandstof verdampt is. Je moet dus flink primen om überhaupt iets ontsteekbaars in die cylinder te krijgen, maar daarna moeten al die hoekjes en gaatjes en deadspots in het manifold volume zich ook nog opvullen met brandstof, en dat gaat ten koste van wat de cylinders bereikt.
Komt er eenmaal wat warmte in dat blok aluminium, dan zal die brandstof wel weer verdampen (en bereikt dus alles wat de carb verlaat ook daadwerkelijk de cylinder), en vanaf dat moment kan de motor weer met zijn normale mengselsterkte toe.

Kijkend naar YouTube filmpjes van gerestaureerde radials, en hoeveel rook die produceren in de eerste paar minuten dat ze lopen, denk ik dat het iets "typisch" is voor een radial.