Aeronaut SHK restauratie

Ja super mooi!

 

Verwijderd, er ging iets mis met de plaatjes.

 

Aflevering 6: Cockpit, deel 1.
Het heeft even geduurd, maar ik zit dan ook in een fase waarin het veel tijd kost en de vorderingen langzaam gaan.
Zoals ik al geschreven had heb ik de hele inhoud van de romp verwijderd om ruimte te maken voor een piloot. Die moet wat mij betreft dan ook op een zo echt mogelijke manier in de romp zitten. En dat betekent: achterwerk zo laag mogelijk. Ik moet wat consessies doen vanwege het inklapbare wiel, en de centrale kleppen servo, maar dat is dan ook wel het enige.
Eerst ben ik begonnen met de zitschaal. Die moet er uit kunnen om bij de besturing te kunnen en moet dan door het niet extreem grote gat van de cockpitkap.
Bij een van oorsprong houten kist hoort een houten zitschaal. Ik doe het op de ouderwetse wijze: 3 aanzichten op papier tekenen en dan daaruit alle losse onderdeeltjes (meer dan 20, sommige echt heel klein) construeren. En dan wat heerlijk gepruts met 1 mm triplex en een figuurzaag. En dan krijg je in ruwbouw dit:


Het geheel wordt in de romp vastgezet met magneetjes:


De rand van de cockpit is afgewerkt met balsa en plamuur, en bij de schouders van de piloot zit een soort driehoekige doos die bij mij van pas gaat komen om de stekkers voor de rolroeren weg te werken.

Daarna komen de details. Zo heeft mijn origineel een rubberen bekleding bij de voeten die ik gemaakt heb uit versterkt PVC dat over was van een ooit door mij gebouwde vouwkano:


En een stuurknuppel inclusief push-to talk knop:


Hier de ruwbouw van de bedieningshendel voor het wiel:


En de kleppen hendel met "remgreep" als unlock (in werkelijkheid is hij fors kleiner dan de foto):


En als je dat dan samen voegt met schilderwerk en wat ander klein gefröbel komt er dit uit:

Rechts zie je wiel hendel en trim (groen), in het midden ontkoppelhaak (geel) en pedaal verstelling (zwart).
De afdekking van de stuurknuppel onder is een klein stukje zwarte stof. De deelnaad in de zitschaal krijg ik helaas niet weggewerkt. De kleuren zijn zo dicht mogelijk bij het origineel, met de hand gemengd op basis van Humbrol modelbouwverf (die hele kleine potjes).



De grepen zijn gemaakt van balsa op een messing buisje, met hand bewerkt en wat drupjes cyaan om het harder te maken. Ik ga niet voor een hele gladde look. Het origineel is meer dan 50 jaar oud en heeft niet het gladde uiterlijk van een nieuwe kunststof kist, met veel plekken waar de verf is afgesleten of juist een keer vlot en slordig bijgewerkt.


Hier de bediening van de kleppen (blauw) en de remchute (oranje).
Zowel de kleppenhendel als de wielhendel kunnen bewegen en zijn verwijderbaar. Ik heb zelfs overwogen om ze aan de desbetreffende servo's te koppelen, maar dat is me uiteindelijk nu toch te veel gedoe. Misschien later.

De stickertjes zijn op basis van cockpit symbolen van het internet, groot uitgeprint, met fineliner bijgewerkt en aangedikt en verkleind uitgeprint op papier. Sommige zoals de remchute zijn met het handje getekend omdat ik die niet vinden kon. Op het model zijn ze net geen 4 mm breed.
Een van de lastige dingen bij dit geknutsel is dat je echt niks moet laten vallen. M1 schroefjes kunnen in een hobbyhok op magische wijze verdwijnen zodra je ze los laat.


Rechtsboven zie je de bevestigingsbeugel waar de stoel aan komt en wat details van schetsplaten en schroeven. Een gelukkig toeval is dat de kleppen servo straks geheel achter de stoelleuning gaat verdwijnen.

Volgende op het lijstje van de cockpit zijn het instrumentenpaneel, rugleuning, hoofdsteun en zitkussen en een rode stoffen bekleding die vrijwel de gehele zijkant van de cockpit gaat bedekken waarin zakken zitten voor bijvoorbeeld kaarten en een drinkfles.

Toen ik de kist over nam was dit niet het plan, gewoon netjes en vliegbaar maken was meer het idee. Maar sommige dingen krijgen van zelf vorm en het is wel ontzettend leuk en leerzaam om te doen.

 

Heel mooi gemaakt! Ik snap nu ook hoe het werkt bij de echte, die kleppen en intrekbaar wiel stangen.

 

Alerjekend wat gaaf.

 

Aflevering 7: Druk

De SHK ga ik vliegen met mijn Taranis X9 zender, in plaats van mijn geliefde multiplex stoeptegel-3030 op 35 MHz. Die X9 heb ik gekocht omdat DLGen met die stoeptegel niet te doen is. Maar om 2.4 GHz krijg je er dan telemetrie bij, en die telemetrie is voor zo'n (naar mijn begrippen) grote bak als deze toch wel heel leuk. De ontvanger heeft de Vario al ingebouwd, en ik wil zelf een snelheid en hoogte meting maken op basis van Arduino.

Dat betekent dus dat er drukken gemeten moeten worden. Om precies te zijn, statische druk, stuwdruk en de druk voor de vario.

De stuwdruk (voor de snelheid) is het simpelste, dat meet je zo veel mogelijk voor op de neus, althans zo doen de meeste echte zwevers het. Bij de SKH zit daar een mooi afgerond en vrij groot gat. Nu wil het echter dat net onder het hart van de neus bij mij de sleepkoppeling zit, en die zat behoorlijk grondig vastgelijmd en je komt er niet zo goed bij. Ik heb even overwogen om hem er uit te breken, maar dat was me toch te gortig. Dus ik heb vlak boven de koppeling een gaatje geboord en daar een kunststof leiding ingelijmd.


Dat was druk nummer 1.

De statische druk is de druk die nodig is voor de hoogte, en als referentie voor de snelheid. Die moet je meten op een plaats waar er zo min mogelijk invloed is van de omstromende lucht. Halverwege de staartboom is een prima plaats, en om effecten van schuiven de compenseren kan je links en rechts een opening maken die je aan sluit op 1 leiding. Mijn probleem was dat ik die plek vanaf de binnenkant met geen mogelijkheid kan bereiken. Dus de hele montage en verlijming moet van buiten. Na wat rommelen in mijn spulletjes ontdekte ik dat de teflon buitenbuis die ik toepas in DLGs precies in 2 mm messing buis past. Dat levert wel een akelig dun capillair op waarvan ik me af vroeg of dat geen meetfouten ging geven, zeker als er nog een volume aan lucht bij de sensor zit. Dus eerst maar eens wat rekenen om te kijken hoe dat uit pakt, en dat bleek gelukkig erg mee te vallen. De drukveranderingen zijn dusdanig klein dat de bijbehorende hoeveelheid lucht nog vrij gemakkelijk door een dun buisje past.
Om van buiten te kunnen monteren schuif ik de capillair in de 2 mm messing buis, dus de buis is het dikste. Die buis is 90 graden rond gezet zodat de opening naar voren wijst om knikken van het capillair te voorkomen. Om dat geheel goed vast te kunnen zetten is er aan het uiteinde een m2 ringetje aan gesoldeerd dat als flens aan de buitenzijde op de romp valt. Dat ringetje haalt de 0.2 aan dikte niet en is daarmee zeker dunner dan de grenslaag, dus dat geeft geen extra meetfout. Aan het andere eind van het capillair komt een manifold dat van twee dunne leidingen naar 1 iets dikkere gaat die naar de sensor loopt. Het hele setje ziet er zo uit:


Monteren doe ik pas nadat de romp geschuurd is, maar voor het schilderen. Die staat al in de spuitplamuur maar dat laat ik zo totdat alle lijmwerk gedaan is. Ik ken mezelf, je hebt zo een lijmvlek op een strakke nieuwe romp.

De derde druk is die voor de vario. Ik wil daarvoor een Total Energy Compensated sonde hebben. Daarmee zorg je dat je thermiek wel meet, maar hoogte trekken (en daarmee snelheid verliezen) niet. Wat googelen leverde relevante literatuur op, onder andere een Franse site:
http://voiletech.free.fr/skyassistant/energie_totale.htm
Daar wordt een sonde gebruikt die in messing moeilijk te maken is, en alu heb ik even niet. Ook voelermaatjes ontbraken. Met verder zoeken kwam ik bij een serie oude NASA rapporten (uit de tijd dat ze nog op de typemachine schreven), onder andere dit:
https://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/19790015729.pdf
Op basis daarvan heb ik een sonde gemaakt met twee gaatjes aan de achterzijde van de buis, die redelijk gecompenseerd zou moeten zijn. De metingen in het rapport zijn voor echte vliegtuigen, dus bij Reynolds hoger dan wat ik kan realiseren, en het blijkt dat lagere Re waarden leiden tot ondercompensatie. Dus mijn ontwerp is om dat goed te maken iets overgecompenseerd. Je zou dit in een rijdende auto moeten kunnen checken, maar ik weet nog niet of in zo gek ga zijn. Op de schaal tussen 0 (geen compensatie) en 100 (perfect gecompenseerd) zou deze toch ergens tussen de 90 en 110 uit moeten komen.

Wat gepriegel met messing en er komt dit uit:

De demontabele sonde, pakweg 75 mm lang.



De sonde wordt, net zoals bij de echte, even achter de cockpit gemonteerd.

Het beeld is iets anders dan bij de echte, ik kan de maten niet schalen zonder zowel de aerodynamica (en dus werking) en de maakbaarheid geweld aan te doen. Hij is dus te dik, en de knik zit te laag.

Voor montage op de romp heb ik een messing gevalletje gemaakt dat in de romp verlijmd is.

Diameter is 5 mm (4 inwendig). Op de foto ontbreekt nog een klein 5 mm inwendig pijpje aan de bovenzijde, dat op een eerdere foto wel te zien is. De sonde is 3 mm dik, aan de onderzijde tot 4 verdikt met twee busjes. Tussen die twee busjes valt een 3x1 mm o-ringetje waarmee de handel luchtdicht af sluit in het (hier nog ontbrekende) 5 mm inwendig pijpje. Een 3x0.5 mm o-ring kon ik helaas niet krijgen.

Aansluiting naar de ontvanger/vario gaat straks met siliconen slang.

Dit was voorlopig het laatste soldeerwerk. In de volgende aflevering gaan we weer "normale" modelbouw doen, van het balsa en houtlijm type.

 

Aflevering 8: Staartveren
Daar heeft de SHK er maar twee van, en in principe is er niet mis mee. Maar ik vind de hele kist (boven de 5 kilo) aan de zware kant. De pendelroeren zijn uitgevoerd in styro-abachi, en zien er op de weegschaal zo uit:


Daarbij komt dat het origineel heel duidelijk een ribbenstabilo heeft, met een trimtab over de halve spanwijdte:


Dus, zoals beloofd, wordt dit een ouderwetse modelbouw aflevering. Want niet veel later lag er dit op tafel:


Van dat verschil is overigens ongeveer 17 gram bespanning, dus die komt er straks weer bij.
Langs de achterkant van de voor-beplanking en langs de voorrand van de triltab heb ik het styropoor afgesloten met 2 mm balsa, niet voor de sterkte maar om de ribben gemakkelijker te kunnen plaatsen.
De echte heeft trouwens naar de wortel toe en extra ribben veld, maar dan ben ik het vlees kwijt waarin de achterste ophang bus vast zit, dat durfde ik niet aan.

Op basis van een ergens gevonden schaaldocumentatie heb ik er vervolgens ribben ingezet van 2 mm balsa. Gewoon ongeveer rechthoekjes, en dan met een rechte schuurlat (korrel 180 met tapijtplakband op als U-profiel) de ribben weer in profiel schuren.
De originele kist heeft bij elke rib een versterkingsdriehoekje. Die maak ik uit (veel) kleine stukjes 1 mm balsa. Om een nette uitsparing in de ribben te maken heb ik eerst een klein schuurgereedschapje gemaakt. Een plankje dat aan ligt op de ribben en de beplanking, daarop drie 10 mm breed strookjes schuurpapier op 3 lagen tape zodat je op 1 mm komt, en tussen de strookjes twee geleideblokjes waarmee het geheel strak langs de rand van de beplanking loopt. Het gereedschap is even werk, maar de klus gaat daarna heel snel en precies.

En dan is het driehoekjes plaatsen:


Ik lijm de boel met alifatische lijm, dat is een witte-houtlijm variant die beter schuurbaar is en mij erg goed bevalt. Ik hou niet zo van secondenlijm. Het stinkt, kan ademhalingsellende veroorzaken en lijmt ook niet altijd echt goed.

En dan eindig je met:

Iets gewicht erbij, maar niet veel. Ik heb trouwens ook de vorm van de tip aangepast aan het origineel. Achter een scherpe hoek, voor een grotere ronding. Het waren twee vrij kleine rondingen.

Daarna weer bespannen. Ik heb er oratex voor gekocht.
Ik moet bekennen dat het de eerste keer is dat ik met strijkspul werk, terwijl ik toch best veel gebouwd heb. Papier, zijde, papier en zijde tegelijk, nylon: ik heb ben er vrij handig mee. Maar mijn nieuwe modelbouwhokje zit aan het huis vast zonder echte deur. De thinner-dampen wil ik mijn gezin (en mezelf) niet meer aan doen. Waar ik spanlak vroeger lekker vond ruiken begin ik er nu niet meer aan, en zeker niet binnen. Je moet boven de 50 toch wat zuiniger worden met je hersencellen.

Goed, Oratex dus. Ik moet zeggen: dat valt me mee. He gaat wonderbaarlijk goed om krommingen, en ook de balansgewichten zorgen niet voor problemen.


Het is even zoeken naar trucjes om het echt strak te krijgen maar ik ben niet ontevreden met de eerste poging.

Eem waar heb je het dan voor gedaan?


Dat is toch bijna 25% lichter. Daarmee bespaar ik achter ruim 60 gram, en dat komt er voor nog drie keer bij aan lood.. Daarmee ben ik bijna 5% van het vlieggewicht kwijt.

En de looks zijn goed:


Jammer dat dat straks weer grotendeels verdwijnt. De Oratex is me niet wit genoeg, dus die ga ik nog in een (dunne) laag witte verf rollen. Dan krijg ik ook eenheid van kleur met de romp. De trimtab wordt aangeduid met lijnen op de bespanning. Ik heb overwogen om hem echt los te maken, maar je moet ergens ophouden en het gaat niet echt lekker met het bestaande stabilo, dan kan je beter een ribben variant bouwen.

Echt erg vind ik het niet dat je het straks niet meer ziet. De ietwat ingevallen bespanning blijf je nog net zien, en ik weet zelf dat het is zoals ik het wil hebben.

Als er iemand nog tips heeft voor een goede liefst watergedragen verf houdt ik me aanbevolen. Ik heb een proefstukje gemaakt met verf uit de bouwmarkt en ben nog niet helemaal tevreden, wellicht haal ik toch een pot Sikkens Rubbol of zo. Voor spuiten heb ik de ruimte en de ervaring niet.

Met de verf zitten we in het hoofdstuk afwerking en zo ver zijn we nog even niet. Dit project loopt qua details en qua tijd nogal hopeloos uit de hand.
Dat was het weer voor vanavond, ik hoop weer voor wat inspiratie gezorgd te hebben.

Groeten,

Merijn

 

Ik weet niet hoe het hecht op oratex, maar ik zou zeker een spuitbus wit proberen. Eenvoudig, snel, en je leert het zo (wel even inlezen en oefenen!). Als get niet 100%dekkend hoeft kan het denk ik ook dunner en lichter.

Action heeft spuitbussen voor een paar euro. Stuk vuilniszak op de grond of tafel en een oude doos eromheen tegen de spray. Draag een masker of buiten doen!