Stoom lokomotieven

In deze post ga ik even op een zijspooor en terug in de geschiedenis van de modeltreinen.
Wanneer is deze hobby nu in feite gestart?
Dat is gelukkig precies bekend.
Hoewel er al eerder een speelgoedtreinen (meestal zonder rails) gemaakt werden, is er 1 firma die de modelspoor hobby echt op de kaart gezet heeft.
De gebroeders Marklin hadden al sinds 1859 een fabriek die blikken speelgoed maakte, en dat groeide goed, het speelgoed werd steeds mooier en duurder.
Op de beurs in Leipzig in 1891 kwamen ze met iets heel nieuws.
Een uitgebreid pakket aan speelgoed treinen, met lokomotieven, wagons, rails en huisjes etc.
En in 4 railformaten, I, II, III, en IV.
Formaat I was het kleinste met 45 mm spoorbreedte en de lokomotief juist groot genoeg om een opwind mechaniek te huisvesten.
Deze lokomotief, de Storchenbein (oijevaarspoot) werd een groot succes en was dus de eerste in serie gemaakte modeltrein.
Modelspoor is dus begonnen met spoor 1 voor in de huiskamer!
Je kon je trein dus in stapjes kopen, eerst de lok met wat rails, later de kolentender, en zo maar door, een goede marketin van Marklin!
Een goede Storchenbein uit 1891 is nu 130 jaar later echt een gewild en kostbaar verzamel object.

Toen de firma Marklin 140 jaar bestond vierden ze dat jubileum met de uitgave van model 11111, zoals het nummer doet vermoeden voor spoor 1



Marklin maakt er een gewoonte van om ieder jaar weer een aantal speciale verzamelaars modellen te maken, en wel zoveel dat ik geloof dat er meer "speciale uitgaves" dan normale treinen en wagons verkocht worden!
Dus deze Storchenbein is nu bepaald niet zeldzaam of kostbaar, ik kon er 2 voor een goede prijs kopen, wel 1 met een probleem, er waren wat onderdelen uitgevallen!



Het zijn geen exacte replica's van de 1891 versies, de kenners zullen direct vele verschillen zien, maar ze lijken wel op elkaar, inclusief de extreem korte wielbasis om zeer scherpe bochten in de huiskamer te kunnen maken.
De grote vraag was natuurlijk, zouden ze weer rijden?
Het uurwerkmechaniek werd goed bekeken, er zijn 2 sets tandwielen aan de veer gekoppeld.
Een set zware tandwielen is gekoppeld aan de 2 grote wielen, en een set lichtere tandwielen is gekoppeld aan een soort trommelrem.
Draait het mechaniek te snel dan gaat een centrifugaal gewichtje de as afremmen in de remtrommel.
De eerste lok die ik teste kwam niet van zijn plek, 1 wiel bleef stilstaan en het andere wiel slipte op de rails.
Een moertje van de tweede lok maakte het iets beter, maar de trein rijd op zijn best 3 meter op 1 opwindbeurt, veel slechter dan de 1891 versie!
De tweede lok had een los palletje in het veermechaniek.
Nu is de veer al in "lege" toestand al behoorlijk opgewonden!.
Dus bij demontage had ik de veer samengeklemd met een tyrap.
Dat leek even goed te gaan totdat de veer uit de tyrap spong en overal onderdelen in de rondte vlogen!
Ik kan deze dus niet makkelijk repareren.

Mijn conclusie is dan ook dat deze modellen dus voor de vitrine kast gemaakt zijn en niet om te rijden!

Mijn plan is nu om de defecte lok te voorzien van een elektromotor en RC.
Als ik een 7 volt motor met vertraging kan vinden moet dat lukken.
Een motor uit een Marklin lokje gaat niet lukken, die zijn 14 volt, en dat betekend:
Een grotere accu.
Een veel grotere snelheidsregelaar (al die mini dingen zijn 7 volt, voor 14 volt heb ik alleen grote ESC printplaten).
Een extra accu of BEC schakeling om de ontvanger te voeden (die zijn meestal max 7 volt)
Op een rommelbeurs eens kijken naar een 6 of 7 volt speelgoed auto als donor.

Tot zover dit zijspoortje vanaf de live steam, maar dit is natuurlijk het perfecte bruggetje naar het volgende item : Marklin spoor 1 live steam!

Tot de volgende post, groeten Willem

 

https://www.conrad.nl/p/joy-it-com-motor03-transmissiemotor-1762749

Groet,
Max.

 

Als je er niet alla minuut op zit te wachten kan je diezelfde motor ook bij Ali bestellen en is hij (incl de gratis verzending) nog wat voordeliger .
1Pc Nieuwe Duurzaam Micro Vertraging Gear Motor N20 30/600/1000/1200Rpm Dc 3/6/12V Kleine Motorreductoren 36Mm Lengte|DC Motor| - AliExpress
Behalve deze vindt je daar nog veel meer mogelijk voor jou bruikbare motoren.

 

600 rpm lijkt mij wel erg snel, degene die ik linkte doet 300 rpm.

 

In dat geval zou je voor deze kunnen kiezen.
Dc 3V/6V/12V N20 Mini Micro Metal Gear Motor Met Gearwheel Dc Motoren 15/30/50/60/100/200/300/500/1000 Rpm|DC Motor| - AliExpress

 

Ik ben totaal onbekend met het modeltreingebeuren. Maar ik heb ooit voor mijn zoon een mecano modelautootje gemaakt aangedreven door een *servo*.
Potmeter vervangen door 2 weerstanden, slagbegrenzing er uit, en je hebt een ESC + Motor + vertraging in 1 behuizing, die je voor- en achteruit kan laten bewegen.
Geen idee of dit helpt..

 

Het aandrijfwiel heeft een diameter van 50 mm.
300 rpm geeft dan 2,7 km/u, dat is netjes.
De opbouw van de Storchenbein is maar 32 mm breed, dus ik moet nog even in de kist met oude Temsi spullen voor een haakse overbrenging

 

Dit soort motoren hebben ze ook met haakse overbrengingen.
Een voorbeeld: Cnc Freesmachine Gestanst Machine Mini Micro Metal Gear Motor N20 DC12V Reductie Cw/Ccw Micro Motor gestanst Machines|Deeg snijder machine| - AliExpress

 

Of een beetje zoals ReneZ al aangaf met dit:
5 stks 9g Mini 360 Graden Continue Rotatie Robot Servo FS90R|servo robot|mini robotservo servo - AliExpress
Wel wat minder sterk dan het voorgaande, maar nog iets compacter en misschien ook een idee.

 

https://nl.aliexpress.com/item/4001...earchweb0_0,searchweb201602_,searchweb201603_

Ik denk dat ik deze ga bestellen, hopen dat ik de uitgaande as kan vervangen door een 4 mm doorgaande as (dus aan 2 kanten een as) dan past hij zonder extra tandwielen in de loko

 

Dat zal toch moeilijk worden, er zit een tandwieltje in de weg.....
Dan heb je met het motortje dat Bert aanhaalde meer kans.

 

Die servo's hebben plastic tandwielen, en met metalen tandwielen zijn ze gelijk een stuk duurder

https://nl.aliexpress.com/item/4000...earchweb0_0,searchweb201602_,searchweb201603_

Deze is ideaal, maar wel 12 volt, op 6 volt wordt de snelheid onder de 2 km/u
Dat is wel langzaam maar kan wel

 

Dat ziet er voor jouw doeleind inderdaad als een mooi motortje uit.
hoewel ik treinen ook verschrikkelijk mooi vindt (daarom kijk ik hier met veel plezier mee) ben ik altijd meer een man van boten geweest.
Als je de als racemonster bedoelde scheepsmodellen niet meerekent, vindt ik een langzaam varend model vaak net wat mooier dan een (te) snel varende.
Iets dergelijks zou ik me van een (oldtimer) locomotief ook zo voor kunnen stellen.

Maar terug naar je laatst aangegeven motor;
Ik heb nog niet bij A (of ergens anders) gekeken of gezocht, maar ik kan me niet voorstellen dat ze er niet zouden zijn en of dat je er wel plek voor hebt;
Stel dat je op de uitgaande assen van je motor en aan te drijven as(sen) een paar (extra) tussen tandwielen van verschillende grote zet, op de motor de grootste en op de aan te drijven as(sen) een kleinere afmeting (minder aantal tanden), dan gaat je loc vanzelf ook weer wat sneller rijden.

Ook dit is maar een idee en ik weet natuurlijk niet of dit bij of voor jou uitvoerbaar is.

 

Ja ik vind het lastig om de juiste motor te kiezen.
Reken je dat spoor 1 rond de schaal 1/32 zit dan is 2 km/uur best een goede schaalsnelheid.
Ik weet dat in de spoor 1 Marklin loks motoren van rond van rond de 30 watt zitten, maar die loks zijn veel sneller en zwaarder, dat heb ik niet nodig.
Ikzelf schat in dat ik voor de Storchenbein hooguit rond de 5 watt maximaal nodig heb.
Als accu heb ik al meerdere lipo's van 2S500, dus 7,2 volt en 500mAh, die zouden dan ruim 30 minuten die 5 watt kunnen leveren (lipo's nooit helemaal leegtrekken!)

https://nl.aliexpress.com/item/4000...earchweb0_0,searchweb201602_,searchweb201603_
Dit was dus de eerste keus, past ruim, alleen is de as te kort, ik heb een 37 mm lange as nodig en deze is maar 30 mm lang.
Maar ik maak mij zorgen over het vermogen, dat is bij 7,2 volt maar ongeveer 0,5 watt, en dat is wel erg weinig, ik ben bang dat deze snel kapot zal gaan.

De volgende keus is
https://nl.aliexpress.com/item/4000...earchweb0_0,searchweb201602_,searchweb201603_
Een stukje duurder maar veel degelijker en een gesloten tandwielhuis waar denk ik vet in zit.
Hij past echt precies (de huidige veermotor is ook 21 mm breed), en de as is een stuk langer, 53 mm dus die moet ik 16 mm inkorten (is makkelijker dan langer maken).
Maar het belangrijkste is dat deze bij 7,2 volt rond de 5 watt is en dan rond de 200 rpm zal maken
Bij 200 rpm zit ik dan op 1,9 km/u
Die zal dus niet snel kapot gaan!

Mijn verwachting is dat de lok door de accu etc wat zwaarder zal worden, ik schat totaal 750 gram waarvan 500 gram op de aangedreven wielen.
Wagons uit 1891 zullen lastig te vinden zijn, maar de bekende Mamod wagonnetjes passen er zonder aanpassingen prima achter!

Hoewel dit geen stoom is loop ik toch warm voor dit projectje!

Groeten Willem

 

Eigenlijk zitten deze machientjes in elkaar als een oude Friese klok.
Laat de veer even weg en plaats de tandwielen in de gaatjes in het frame.
Het is even puzzelen, maar opeens zitten alle tandwieltjes op zijn plaats en draait alles.
Nu heb je alleen nog het probleem van de veer.
Deze is nog steeds te koop, zie Hobbyklok Shop
Indien het je lukt, heb je authentieke machine, die niet in waarde is uit te drukken.
Succes, Henk

 

Hallo Henk.
De veer is nog steeds heel hoor.,
ik mis alleen het palletje met veertje wat de veer opgewonden houd, dat zit niet geschroefd maar moet gewoon door het veertje op zijn plek blijven, gaat regelmatig kapot bij deze lok.
Ook is een asje krom en zit een tandwiel los op de as.
En de waarde van een perfecte Storchenbein uit 1999 is ongeveer 75 Euro.
Ik kan nu kiezen, een dag werken om een 13 in een dozijn Storchenbein (waarmee je in feite niet mee kan rijden) te krijgen.
Of met een kleine investering er een unieke RC lok van maken.

En ik hoef niet te kiezen.
- Ik heb dus al een perfecte originele 11111 Storchenbein voor in de vitrinekast.
- en straks ook eentje voor op de baan die 30 minuten blijft rijden i.p.v. de 10 seconden van de standaard 11111.
(wat ik dus nog zoek is een Storchenbein uit 1891, en die zou ik echt wel origineel houden!)

Groeten Willem

 

Terwijl ik wacht op onderdelen voor de Storchenbein ga ik dus verder met Marklin live steam
En wel de volgende in mijn collectie.

De BauReihe 89van Marklin dus
Marklin kwam met deze locomotief op de markt in het jaar 2000, en bleef in produktie t/m 2004
Volgens hun publicatie na 60 jaar een terugkeer naar het echte stoom.
De lok is hoofdzakelijk van degelijk plaatstaal, net al de Marklin Maxi lijn die in 1994 op de markt kwam.
De stoomdelen zijn echter van de Duitse firma Regner, die veel modelstoom materiaal maakt.
Toen deze trein op de markt kwam gaf dat veel garantie problemen, ik denk niet zozeer door de kwaliteit van de lok, maar vooral omdat veel Marklin kopers gewoon niet het geduld of de kennis hadden om de trein goed te behandelen.
Ikzelf moet ook nog eens tijd maken om de instructies (op VHS band!) eens goed te bekijken.

Toen ik de trein thuis uit de doos haalde en nogmaals goed bekeek ben ik wel even boos op mijzelf geworden.
Ik had niet gezien dat de plastic koppeling voor ontbrak!
Niet omdat ik geen reserve koppeling heb maar wat was de oorzaak?
Natuurlijk de vlam stoken in de rookkast inplaats van in de vuurkist!
De koppeling is door de warmte daar gesmolten en ook de plastic voetjes van de koplampen zijn vervormd door de warmte.

Bij proefdraaien op de rollenbank bleek ook dat aansteken volgen de schriftelijke instrukties heel slecht gaat, ik citeer een samenvatting:
1- Draai de gaskraan fors open totdat er butagas uit de schoorsteen komt.
2- Houd een aansteker boven de schoorsteen maar kijk niet van boven in de schoorsteen.
De vlam zal nu branden (heb ik 20 keer gedaan en 20 keer in de rookkast ja stomme Marklin!)
Je kunt alleen zien dat de vlam in de rookkast brand als je in de schoorsteen kijkt of binnenshuis kun je het horen (als je ervaring hebt!)
3- Marklin schrijft dat als de vlam in de rookkast brand je de gaskraan iets dicht moet draaien totdat deze terug springt naar de vuurkist (in feite vuurbuis bij deze modellen)
Maar dan gaat de vlam weer helemaal uit!
Ik zeg dus, gebruik die manual van Marklin maar om lekker een vuurtje te stoken.

Hoe dan de lok op te stoken?
Hier dan de manual van Willem.
1- Draai de gaskraan een heel klein beetje open.
2- Wacht totdat butagas in de vlambuis stroomt, dit is zwaarder dan lucht en zal (nog) niet door de schoorteen omhoog komen.
3- aan de achterzijde van de rookkast zit een gaatje voor de afvoer van condensaat en olie, hier stroomd nu gas uit!, steek dit aan.
Het gas kan zich ook wat verzameld hebben onder de lok, dat geeft wat vuurwerk, maar na enkele tellen is dit opgebrand.
4- zet een bril op en kijk even in de schoorsteen, ziet U geen vlam maar voelt U wel warmte dan is het geslaagd.
Dit gaat vrijwel altijd goed, soms heb je de gaskraan net iets te ver geopend en heb je wel een vlam in de rookkast, kraan iets dichtdraaien dan.

Als Marklin het zo in de manual beschreven had waren er veel minder klachten geweest!
Later heeft Marklin zijn modellen een piezo ontsteking gegeven, dat maakte het iets makkelijker, maar het kon toch nog fout gaan!

Ik proefdraaien dus, met matig resultaat.
De ketel kwam goed op druk, maar zodra je de wielen liet draaien viel de druk gelijk weg.
Het meest logische probleem is dan een stoom lek, probleem is dat oververhitte stoom bij de lekkage niet zichtbaar is, pas als verderop gaat de stoom gaat afkoelen en condenseren zie je de witte rook.

Maar ik zag bij een koude lok wel water lekken tussen het omkeerventiel en de cilinders.
De cilinderaansluitingen zijn in het ventiel geschoven en in totaal 8 O-ringen zorgen voor de afdichting.


Hier de cilinder, de 2 pijpjes van 5 mm messing gaan dus in het ventiel, van de rechter aansluiting heb ik de O-ringen verwijderd, deze waren keihard en erg bros geworden.
Wrijf je tussen tussen je vingers dan krijg je een soort zwart koolstof poeder.
De maat is volgens Regner 2,5x1,1 mm dus besteld bij de importeur.

Ook even afwachten dus!

Groeten Willem

 

Als ik dit soort informatie lees, dan wordt ik achterdochtig.
Dit is geen standaard maat.
Onderstaand .pdf wel enkele leverbare Viton "O" ringen voor een hoge temperatuur.
Zie ø2,5 x 1mm. De toevoeging van 0,1mm op de binnen diameter kan je nooit controleren.
Groet, Henk, die altijd leveranciers van reserve delen wantrouwt.

 

Ja Henk je hebt gelijk.
Waarom die vreemde maten?
Onder het veiligheidsventiel bij Regner zit 6x1 mm, maar onderdelen leverancier Garden Rail schrijft 5,28 x 1,78 zal wel een engelse maat zijn.

Ik denk dat voor deze verbinding de afmeting best kritisch is 2,5 x 1,1 van Regner gaat dus in een groef, deze is onderin rond 3,5mm, de O-ring wordt dan dus fors opgerekt en platter en dunner.
maar de groef is maar 1mm breed, een O-ring van 3,5X1 zou dus precies passen, maar 0,5 mm uitsteken.
Ik vraag mij af hoeveel deze 2,5 x 1,1 mm O-ring straks uisteekt

En wat voor materiaal gebruiken ze?
NBR wordt snel hard en kan slecht tegen stoom
Viton is veel beter, maar ook niet perfect.
EPDM is ook goed, maar kan iets slechter tegen olie.
Siliconen kunnen heel goed tegen hitte, maar zijn weer minder slijtvast.
De materiaalkeuze hangt af van het gebruik dus.

Zo herinner ik mij dat ik vele jaren geleden een benzinepomp van een auto demonteerde om het daarin aanwezige zeefje te reinigen (dat was nog voordat er E5 of E10 bestond.)
Ik kreeg hem nooit meer dicht, de O-ring die onder het deksel zat was veel te groot.
Op de werkbank gelegd en paar dagen later weer gepakt om op te meten hoe groot de O-ring moest zijn.
Maar toen bleek de O-ring fors gekrompen te zijn en makkelijk te passen!
Door de benzine zwol de O-ring dus op en dichte dan extra goed af!
Liet je de benzine uit de ring dampen dan kromp de ring weer terug.
Je moet dat maar net weten!

Mijn lokale leverancier Brammer is gesloten (permanent)
De Regner importeur vraagt 55 cent per ringetje (ik heb zakjes met diverse maten besteld, ook onder de veiligheid is de ring kapot)
Webshop Technirub vraagt 25 cent maar heeft de juiste maat niet, wel 2,5 x 1,2mm in EPDM.
Eerst het origineel zien en opmeten, dan weet ik meer.

Groeten Willem

 

De spullen waren binnen voor de BR89, dus aan de slag.

Het "speiseventil" kon ik zo monteren, blindnippel verwijderen en ventiel inschroeven.
Nu kan ik de ketel dus makkelijk bijvullen!
En ik had ook de nodige O-ringen besteld.
Voor de vuldop van de stoomolie

De oude was zo vervormd en gebarsten, maar leek niet op wat Regner voorschrijft bij Regner waren ze in backorder, dus besteld bij Technorub
Maar ik heb uiteindelijk een O-ring uit de Roundhouse voorraad gebruikt, die paste toch beter.

En dan het veiligheidsventiel:

Snapt U het nog?
Op het zakje staat 6x1mm maar alsik de ring opmeet is hij 5,25x1,75mm hij past trouwens prima, ik denk dat Regner de O-ring aangepast heeft maar de omschrijving niet.
Dat klopt ook met de website van de Engelse importeur, die zegt dat deze ring 5,28x1,78 mm is

En dan tenslotte de noodzakelijke O-ringen van het omkeerventiel, daar heb ik er 8 van nodig.

Regner had maar 5 O-ringen op voorraad, en ik heb er 8 nodig.
Technorub had alleen maat 2,5x1 en 2,5x1,2 dus wat besteld om te passen.
Sealsupply heeft ze wel in 2,5x1,1, maar levertijd en minimaal 55€, dus 200 ringen, nog maar even niet bestellen.
Op de foto de testen.
Rechts de originele Regner ring, is een perfecte passing en zal zeker afdichten.
Links die van Technorub, nagemeten echt 2,5x1,2 mm, maar wat maakt die 0,1 mm een verschil!
Omdat de groef maar 1,0 mm breed is de=rukt die de ring dus plat en puilt hij zover uit dat deze niet in het ventiel gaat, past echt niet, ook met wat olie ging hij er niet in.
Als ik haast had zou ik in de groef een laagje teflontape kunnen doen en dan een 2,5x1,0 mm O-ring.
Maar ik heb geen haast en het prijsverschil is maar dubbeltjes dus ik wacht maar even op de originele van Regner.

Dus ook deze lok kan even in de wachtruimte.
De servo van de RC (nog 40 Mhz) had ook een kapot tandwiel.
Ik zet er een servo met metalen tandwielen (MG = metal gear) en een 2,4Ghz ontvanger in, dan kan ik deze lok ook bedienen met mijn Futaba computer zender.

Groeten Willem