Bouw Houtzaagmolen (scratch)

GijsbertTw

GijsbertTw

Hallo allemaal,
Ik volg al een tijdje dit forum, met name de verslagen van de bouw van historische zeilschepen. Op dit moment ben ik de Duyfken aan het bouwen en een Lemsteraak (van Mamoli) is klaar. Ik heb de garage als werf beschikbaar, maar in de winter is het daar koud en zit ik liever bij de haard een nieuw project voor te bereiden.
Dus het plan is een houtzaagmolen als scratch te gaan bouwen. Ik ben van oorsprong een Voorburger en heb als jochie gezwommen in de Vliet (oftewel het Rijn/Schiekanaal) en nu staat er langs de Vliet in Leidschendam een heel mooi exemplaar: de Salamander





Een "beauty" en zo verbonden met de bouw van de 16e en 17e eeuwse schepen. Immers door de houtzaagmolens konden er snel bomen worden doorgezaagd, waar dat eerst met de hand moest gebeuren.

Het wordt wellicht een langdurend project en ik zou er graag op dit forum verslag van willen doen.
Een van de eerste klussen die voorliggen is het helemaal (2D/3D) uittekenen van de molen en al haar onderdelen. Ik heb een pakket tekeningen gekregen van de Stichting de Salamander, maar die zijn niet direct bruikbaar om de molen en al haar onderdelen te bouwen.

Dus is er iemand die een handig freeware programma kent waarmee dit goed te doen is?

Maar... onder welk forum kan ik dit het beste kwijt? Ik zou het graag bij de historische schepen willen plaatsen, maar mogelijk is er een betere plek.
Zijn er mensen die ervaring hebben met het bouwen van (houtzaag)windmolens?

Kortom nog vele vragen en ik hoop een paar contacten te kunnen vinden die me met raad en goede tips kunnen bijstaan.

Gijsbert
 
Dit is ze dan:

upload_2019-9-28_12-18-28.jpeg
 
Dit ga ik volgen,heb ook plannen in de toekomst om een houten molen te bouwen voor in huis en later eventueel in de tuin.

:beer:
 
Hi Marc,
Leuk dat je geïnteresseerd ben in molens, genoeg bootjes hier, maar dit is een beetje anders terwijl er toch zoveel gemeenschappelijk is. Modellen voor in de tuin en ook tekeningen kan je wel op internet vinden, dus je hoeft niet op mij te wachten, haha. Maar ik wilde speciaal deze molen gaan bouwen omdat deze dichtbij de plaats staat waar ik ben opgegroeid, dus down memory lane... Maar dit wordt een langjarig project ben ik bang.

Gijsbert
 
Geen probleem hoor,ben niet van plan morgen reeds te sterven,maar je weet nooit natuurlijk. Ik ga mijn molen ook zelf ontwerpen met alle dingen die ik zelf graag zie op een molen.
Ik volg......
:beer:
 
Een aardig artikel over de relatie van de 17e eeuwse scheepsbouw en de inzet van houtzaagmolens. (bron: https://www.entoen.nu/nl/noord-holland/zaanstreek/scheepsbouw)

1600 - 1700

De Zaanse scheepsbouw
Met de opkomst van de Zaanse handel en scheepvaart in de 15de en 16de eeuw kwam ook de scheepsbouw op. Door de hele streek verspreid lagen scheepswerven. Deze kleine boerenwerfjes konden moeilijk concurreren met werven uit de steden. Dit veranderde met de uitvinding van de houtzaagmolen. Zagen met een molen was goedkoper en ging sneller dan zagen met de hand. In de steden waar ook scheepswerven lagen (Amsterdam, Hoorn, Enkhuizen, Edam) hielden de houtzagersgilden de bouw van houtzaagmolens echter tegen. De houtzagers, die met de hand zaagden, waren bang door de molens hun werk te verliezen. De Zaanstreek was platteland en daar bestonden geen gilden. Hier werden dan ook veel houtzaagmolens gebouwd. Door het goedkope hout van deze molens waren Zaanse werven ook goedkoper. Binnen twintig jaar hadden de Zaanse scheepsbouwers de meeste werven uit de steden weggeconcurreerd.

In Zaandam, langs de Zaan (ten noorden van de dam) en in de Voorzaan (ten zuiden van de dam) lagen de meeste scheepswerven. Hier hadden ze makkelijk toegang tot het IJ, een wat dieper vaarwater dat toegang gaf tot Amsterdam en de Zuiderzee (het huidige IJsselmeer). Ook de ankersmederijen lagen rond de dam zodat de zware ankers direct aan boord van de schepen gebracht konden worden. In het veld direct achter de werven stonden de meeste van de ruim 300 houtzaagmolens. Via de sloten konden de grote hoeveelheden zware houten balken en planken over niet al te grote afstand vanaf de molens naar de scheepswerven worden gevaren.

Verder weg, in het noorden bij Krommenie, Assendelft en Wormer, stonden de zeildoekweverijen en de hennepkloppers, de windmolens die het hennep voor het zeildoek bewerkten. In Wormer en Jisp waren ook de scheepsbeschuitbakkerijen te vinden en de meelmolens die het meel voor het scheepsbeschuit maalden. Deze wat lichtere en kleinere producten werden eveneens via het water naar de scheepswerven gebracht. Dat de afstand naar de werven flink grote was, was geen probleem: zeildoek en scheepbeschuit waren niet zo groot en zwaar.

De Zaanse werven waren niet alleen goedkoop omdat er windmolens werden gebruikt, maar ook omdat de lonen op het platteland laag waren en omdat de werven waren gebouwd van afvalhout. Tijdens archeologisch onderzoek naar de scheepswerven aan de Hogendijk in Zaandam bleek dat voor de bouw van deze werfhellingen en loodsen hout van gesloopte schepen was gebruikt - lekker goedkoop. De VOC-werf in Amsterdam was van nieuw - en dus duurder - hout gemaakt.

Het hoogtepunt van de Zaanse scheepbouw lag rond 1700-1730 toen vanaf 26 werven jaarlijks zo'n 100 tot 150 zeegaande schepen van stapel liepen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat tsaar Peter de Grote in 1697 naar Zaandam kwam om de scheepsbouw te leren. Door concurrentie uit het buitenland en de teruggang van de Nederlandse scheepvaart nam aantal scheepswerven langzaam af, van 23 in 1750 tot slechts twee of drie in 1794.

In de tweede helft van de 19de eeuw, met de nieuwe opbloei van de Nederlandse economie, waren er in de Zaanstreek weer enige werven te vinden waar zeegaande schepen werden gebouwd. De Zaanstreek zou echter nooit meer het scheepsbouwcentrum van Europa worden, zoals dat rond 1700 het geval was.
 
Hallo allemaal,

Inmiddels heb ik bij de Stichting de Salamander een CD-R gekregen tegen een kleine vergoeding met daarop een flink aantal tekeningen. Helaas zijn die van een vroegere versie van de molen die daarna is verplaatst en herbouwd, dus ze representeren niet de huidige molen. Even wennen en omdat het foto's zijn van A1 tekeningen met vouwen en al, kan je ze ook niet gebruiken om niet aangegeven maten over te nemen.

Het leuke is dat je die tekeningen nauwelijks kan doorgronden als je je ook niet diepgaand vertrouwd maakt met het fenomeen "molen". Gelukkig is er op internet heel veel te vinden over molens in alle soorten en maten en ook zijn er heel leerzame filmpjes te vinden op YouTube over de constructie van bijvoorbeeld het gaande werk en de kap. De video's van "otterdvd" op YouTube zijn echt aan te raden!

upload_2019-10-12_12-19-41.jpeg



upload_2019-10-12_12-20-32.jpeg




Ook leuk is het leren kennen van de verschillende onderdelen en hun vaak bizarre namen. Bonkelaar, windpeluw, ijzerbalk, wuifelaar, tafelement, etc.

Tegelijk met het bestuderen van het molenwereldje heb ik ook een start gemaakt om het CAD-programma Fusion 360 onder de knie te krijgen. Het is een cloud applicatie en voor hobbyisten zoals ik meer dan voldoende. Zoonlief houdt zich professioneel bezig met AutoCad en hij ziet grote overeenkomsten, maar hij heeft er een jaartje over gedaan om dat volledig onder de knie te krijgen, dus ik wanhoop niet als ik (na 2 weken proberen) weer helemaal vastloop. Tijd genoeg...


groeten,
Gijsbert
 
Hallo allemaal,

Net als met een pizza begin je met ... . het was flink ploeteren om de eerste beginselen van Fusion 360 een beetje onder de knie te krijgen, maar ik ben best tevreden met het uiteindelijke resultaat: de bodem!

upload_2019-10-21_16-6-46.jpeg


De volgende uitdagingen zijn de spanten van de loodsen aan weerszijden van de molen. Dus veel houtwerk en houtverbindingen.
Ik ben trouwens zwaar onder de indruk van de tekeningen van Anton Sipman, die een geweldige verzameling tekeningen van molens heeft geproduceerd en die ook in boekvorm heeft gepubliceerd. Dat boek kan je nog wel als 2e hands bestellen, maar je vindt ook een mooie verzameling bij de "beeldbank cultureel erfgoed".
Link: https://beeldbank.cultureelerfgoed....e=gallery&view=gallery&q=sipman&rows=1&page=1

Voor mij genoeg informatie tezamen met de tekeningen van de Salamander die ik van de Stichting heb gekregen. Op naar de volgende uitdaging!
 
Hi Gijsbert,

Via google zag ik je foto van De Salamander. Toeval wil dat ik een paar jaar geleden voor de stichting de oude bouwtekeningen heb gefotografeerd. Vandaar ook de vouwen die je ziet. Ik weet niet op welke schaal jij gaat bouwen, maar ik ben al sinds 2019 bezig met een scratch build schaal 1:87. Op mijn Pinterest account (edelwit) staan foto’s van de bouw tot nu toe. Zie hieronder de basis die jij in 3D had gemaakt. Misschien kan ik je verder helpen als je dat leuk vindt. Zoals je ziet ben ik vandaag lid geworden.

4ACE1290-7828-41A7-A83B-EEDDC09BD139.jpeg


mvrgr.
Eugène
 
Hallo Eugene,

Wat leuk dat jij met de Salamander bent begonnen! Ik heb het project even stopgezet omdat ik het helemaal scratch wilde bouwen en om het hout te kunnen zagen moest ik daarvoor eerst nog een zaagbankje aanschaffen. Maar eerst wilde ik nog eens langskomen om de molen nog eens goed te bekijken en te fotograferen, wat dus niet meer lukte door de corona toestand en buitengewoon verheugende gebeurtenissen in de familie, het aanstaand opa-schap! Dus het staat even stil. In de tussentijd heb ik ook gekeken naar de mogelijkheid om de Vliegermolen te bouwen die ik goed ken van mijn jeugd in Voorburg, omdat die iets minder complex is als de Salamander. Dus de interesse om een molen te bouwen is er nog steeds, maar wat verder in de toekomst geschoven.
Ik ben in ieder geval heel erg benieuwd wat jij ervan gaat maken, want het is een pracht ding! Maak je er een topic van? Dan ga ik hem zeker volgen!

Gijsbert
 
Hi Gijsbert,

Moet wel even de tijd daarvoor gaan vinden, maar lijkt mij wel leuk om de bouwwerkzaamheden te delen op dit forum. Wordt vervolgd..

Eugène
 
You must log in or register to reply here.
Back
Top