(Bouw)Verslag Esso Berlin-Raffaele Cafiero

Heb je een verslag van de Avatar? Kan hem op het forum niet vinden. Lijkt me interessant!

Met bovenstaande woorden vroeg Erik Borgers naar een verslag van het scheepje in mijn avatar.
Aangezien ik een stuk tekst heb uit een verhaal over mijn hobby is het een kleine moeite om aan zijn verzoek te voldoen. Helaas geen bouwverslag met foto's uit de beginperiode, maar meer de geschiedenis van een model. Misschien voor anderen ook leuk.
Her en der heb ik wel eens iets over het scheepje op het Forum geplaatst.
Hieronder een aaneengesloten verhaal met een kleine inleiding.

Van kind af aan heb ik belangstelling voor techniek. Voor mijn ouders was dat vroeger minder leuk, want ik was niet eerder gerust dan dat ik gekregen speelgoed van binnen had bekeken. Maar van “slopen” leer je ook veel. Van mijn 6e tot 17e jaar vertoefde ik als schipperskind veel in kosthuizen en dat hield de hoeveelheid speelgoed beperkt tot een paar Dinky Toy autootjes en een Meccano-doos. Op latere leeftijd kwam er een elektrische trein, maar die moest ik delen met mijn 5 jaar jongere broer. In de jaren 60 voeren we veel op Duitsland en daar was speelgoed aanmerkelijk goedkoper dan hier in Nederland. In die periode is de trein flink uitgebreid. Van de hospita in mijn laatste kosthuis mocht ik solderen op voorwaarde dat ik de gasmuntjes zelf betaalde. Meestal had ik wel een muntje op voorraad, want anders kon er, als ik 's avonds zat te knutselen en het gas opraakte, niet meer worden gekookt. Mijn hospita was niet van de grote voorraden.
Vaak was het om vijf voor zes: “Klaas, wil jij nog even naar de kruidenier voor een gasmunt en een pakje Tiktak thee?” Thee had ik niet op voorraad, dus moest ik toch even een sprintje maken.

Met vakantie aan boord werd er meestal ook wel iets gemaakt. Bootjes van een blok hout, of een houten propeller voor een windmolen. Ook werd er voorzichtig een begin gemaakt met bootjes waar een motor(tje) in zat. Eerst een bouwdoos voor een marineschip. Ik was toen een jaar of 14 en ervaring in het modelbouwen had ik nog niet. Een marineschip werd het dus niet. Het volgende project was een sleepboot van blik. Bij de blik-onttinnings-fabriek in Leeuwarden scharrelde ik, als we ernaast bij het Esso-depot lagen te lossen, wat mooie stroken blik bij elkaar. Op het oog werd dat in model geknipt voor de sleepboot. Ondanks dat het in knikspant model werd gebouwd mocht het resultaat er zijn. Motor met een 4,5 Volt batterij erin en varen maar! Maar zonder besturing moest het roer in een vaste stand worden gezet en voer de boot alleen rondjes. Radiografische besturing was er wel, maar dat was fors aan de maat en de prijs idem dito. Al doende probeer je je grenzen te verleggen en voor mijn 17e verjaardag vroeg ik een Graupner bouwdoos van een Esso tanker. Dacht dat die inclusief beslag en lijm ongeveer F. 55,- kostte. Was best wel een hoop geld. Mijn weekloon als matroos was toen Fl. 64,-.
De bouwdoos was besteld in Groningen bij Fa Berger aan de Folkingestraat en werd een week of zes te laat geleverd, net op het moment dat ik van school kwam en ging werken.
Vol goede moed werd aan het model begonnen, maar kwam al gauw tot de ontdekking dat ik varen en modelbouwen wel een aardige combinatie vond, maar dat er zo weinig vrije tijd was. Het model vorderde, maar niet echt snel. Ook was er aan boord weinig bergruimte en daardoor beschadigde er wel eens iets.
De grootste ramp (voor het scheepje) vond plaats toen ik door mijn bed zakte en boven op het model terecht kwam. De romp was sterk genoeg om de last te dragen, maar van de opbouw was niets meer heel. Toch kon ik er geen afstand van doen en sleepte de restanten jaren met me mee van het ene schip naar het andere. Ze verhuisden in 1972 mee toen we stopten met varen en aan de wal gingen wonen. En wat bleek? Werken in continudienst op een raffinaderij gaf wel een hoop vrije tijd. Daar kwam bij dat we in die tijd vaak een Italiaanse boot voor de wal kregen, waarvan de romp sprekend op dat van het modelscheepje leek. Vanaf een tegenover liggend steiger een schets gemaakt van de “Raffaele Cafiero”, want zo heette die boot, en zachtjesaan geprobeerd om de modelwerf weer op gang te krijgen. Uiteindelijk werd het een leuk scheepje en kon er in de sloot worden proefgevaren. Van een oude walky talky en een schakelrelais was de motor bedienbaar in twee standen vooruit, stop en achteruit. Voor bedienen van het roer was er nog geen oplossing, dus ook dit schip voer rondjes.
Gelukkig was er ook tijd om te lezen en in de bibliotheek vond ik een boekje, waarin werd beschreven hoe je zelf een 2-kanaals radiografische besturing kon bouwen. Spulletjes gekocht, waaronder een elektrisch soldeerboutje. Vaak zat ik na de middagdienst nog een uurtje op zolder te priegelen. Uiteindelijk werkte de besturing en werd het spannend of deze door de radio controledienst werd goedgekeurd. Dat ging zonder mankeren en ik kreeg een compliment voor het mooie aluminium kastje. Dat doorgegeven aan fa Cleton, die op de raffinaderij het isoleerwerk deed. Secundaire arbeidsvoorwaarden waren er toen nog wel.

Nog wel wat zitten puzzelen om de overbrenging van de servo naar het roer voor elkaar te krijgen. In het achterschip is eigenlijk te weinig ruimte voor uitslag van een roerhevel of kwadrant. Daartoe een hulpstukje gemaakt om de hevel op de roerkoning recht naar voren te kunnen zetten. Maar echt lekker stuurde het niet.
Over het geheel gezien was het een project van meer dan tien jaar, maar het eindresultaat mocht er zijn.
De motor komt uit een bandrecorder en de motorregelaar is eigen fabrikaat, gebouwd van een schema uit een boek over radiografische besturing. Sturen gebeurt met een Microprop servo uit een bouwpakket. Om het model wat verder “aan te kleden” is er navigatieverlichting op aangebracht. In die tijd ging dat allemaal met heel kleine lampjes. Tegenwoordig worden daar lichtgevende diodes voor gebruikt.

Om de elektronica wat beter onder de knie te krijgen werd ik lid van de Elektronica en Modelbouw Club Rozenburg. Om de jeugd te ondersteunen werden tegen kostprijs onderdelen verstrekt en hulp verleend bij het bouwen. Het was een gezellige club en er werd 's winters gebouwd en 's zomers regelmatig gevaren. Later kwam er meer belangstelling voor het vliegen en ging men m.b.t. modellen en besturingen tegen elkaar opbieden. Aangezien het me daar niet om begonnen was ben ik afgehaakt.
Hieronder een paar plaatjes van de bouwdoos en het uiteindelijke resultaat. Bij de “Esso Berlin” staat de brug midscheeps, maar bij “Raffaele” achterop. De schaal is 1:250.






En nog een plaatje van de echte Raffaele




Gr. Klaas

 

Zeer herkenbaar verhaal Klaas, Het leven van een model-olietanker is vol gevaren.
Mijn scratchbouw tanker is ooit van 2 verdiepingen naar beneden gevallen.
Na de nodige revalidatie is ze volledig hersteld en afgebouwd.

Mvg,

 

Ben ik de enige niet Herby met een gevallen schip. Vond mijn "jachtje" op een keer tussen de fietsen in de berging. De boel niet goed gezekerd op de stellingplanken. Kon wel janken op dat moment. Zal zo weer een stukje aan het verhaal breien. Power genoeg in die tanker van je! Gr. Klaas.



Van origine had het model moeten worden uitgerust met een Distler motor en een 25 mm schroefje.
Bij EMCR kon je destijds voor Fl. 5,- nieuwe Philips bandrecordermotortjes kopen. Ze hadden een geheel gesloten metalen huis en veroorzaakten daardoor weinig storing. Zo'n exemplaar ingebouwd en het gaf vooruit een aardig vaargedrag.
Zoals gesteld was bij het uitbrengen van dit model RC apparatuur nogal wat groter dan tegenwoordig. Om alles een plekje te geven was de romp één cm dieper dan op schaal.
De romp is gebouwd van balsa planken. Bodem en zijkanten 1,5 cm dik en voor- en achterschip van in model gezaagde en op elkaar gestapelde delen. Daarin model geschuurd aan de hand van uit de tekening over genomen mallen.





Bovenstaande foto's zijn van latere datum en genomen toen de romp leeg was voor een werfbeurt. Gelijk de binnenkant nog eens in de blanke lak gezet.

De verschansing op het voorschip bestond uit 0,4 mm dun multiplex. Mooi materiaal om te verwerken, maar o zo kwetsbaar. Om het balsahout een beetje body te geven diverse lagen blanke lak erop gezet. Daarna begonnen aan de opbouw van het middenschip. Intussen ook begonnen aan de bouw van een vrij vliegend vliegtuigje en die eerst afgemaakt. Toen volgde van midden 1964 tot eind 1965 een periode van militaire dienst. Het vliegtuigje is nog mee geweest naar Seedorf en is daar uiteindelijk na een aantal vluchten gecrasht.



Na de dienst weer verder in de binnenvaart, waar ik na een paar maanden kapitein werd. Nog minder vrije tijd dan in mijn matrozen en stuurmanperiode. Het in aanbouw zijnde model volgde me trouw. In een mistige nacht dreven we op het Amsterdam-Rijnkanaal en verdaagden tegen de oever. Was even, gekleed en al, op bed een tukje gaan doen terwijl de stuurman aan het roer stond. Toen de motor volaan achteruit sloeg sprong ik van mijn bed en begaf de matrasbodem het. Precies boven op het model.

Maar in 1975 voer ze dan als Raffaele Cafiero en kreeg in 1976 gezelschap van Bugsier 3. In 1977 kwam er nog een Graupner model bij, de TÖN 12. Ook bouwde ik van onderdelen een 4 kanaals besturing.
We woonden toen in Brielle.

 

Toen (1977) stapten we over naar het “grote” werk en werd er een casco van een zeilboot gekocht en afgebouwd.
Het varen met modelscheepjes raakte op de achtergrond. Jaren stonden de modellen te pronken op de kast.
Het tankertje stond een paar jaar op het werk in mijn kantoor.
In 1984 was de continudienst over en kwam ik met een dagdienstbaan terecht in de Botlek. Een collega bood voor een zacht prijsje een bouwdoos van de Smit Nederland aan. In een opwelling werd die overgenomen.
5 Jaar later weer naar Europoort. Varen deden we alleen met de zeilboot. De kinderen gingen de deur uit en in 1993 kwam er een grotere zeilboot. Pas toen we in 2009 stopten met varen kwamen de modelscheepjes weer in beeld. Raffaele werd van stof ontdaan en de RC componenten nagezien. Aan de waterkant weer vaarplezier, maar ergerde ik me toch aan een paar onvolkomenheden. De motor regelde niet mooi over het hele gebied, de besturing ging een beetje hakerig en op achteruit was er geen (of in ieder geval te weinig) vermogen.
Daardoor was er regelmatig schade aan de verschansing op het voorschip en volgde weer een werfbeurt.
Ook draaide het schip naar mijn zin niet goed genoeg. Op de binnenvaart was ik gewend om kort te kunnen draaien. Bij zeeschepen is de roeruitslag ongeveer half zo groot. Geen punt want daarbij is al snel sleepboothulp voor handen.
De regelaar had ik zelf gebouwd uit het Digit 5 boek. Aangezien ik toen ook al zuinig te werk ging een paar beschikbare, maar niet geschikte transistors gebruikt. Daardoor was er geen goede balans in de regeling. Nog maar eens in het doosje met torren gegrabbeld en een paar andere gemonteerd. En zowaar het werkte als een tierelier. Toch weer goed dat ik het 30 jaar oude ding niet had weggegooid.
Toen de focus verlegd naar het roerwerk. In de rommeldoos lagen een paar bruikbare tandwielen en die zo ingebouwd dat de uitslag op het roer 2 x zo groot werd als die op de servo. Een strookje kunstof aan de voorkant van het roer verbeterde het draaien aanzienlijk. Als je er de tijd maar voor neemt zijn een hoop problemen toch op te lossen. Nu nog het vermogen op achteruit verbeteren. Een 30 mm plastic schroefje bood geen soelaas, dus maar wat tekenen en zelf een exemplaar gemaakt van 1 mm dik messing. En ook dat viel goed uit. Gelijk de schroefas vervangen door een RVS exemplaar. Aanvankelijk werd de as gesmeerd met olie, maar dat werd in het schip een smeerboel. En elke keer voor het varen de askoker vullen met smeerolie was ook een gedoe. Had er wel een slangetje aan tot op dekniveau, maar het bleef bewerkelijk. En na het varen liep er altijd een beetje olie uit de koker. Die smering veranderd naar het Roel van Essen patent met uierzalf.

Hieronder de oude roerbediening. De servo staat in de romp voor de opbouw.



En hier hoe het is geworden met de tandwielen. In 2015 het voorste tandwiel (as) nog een mm verzet.



Ook maakte het schip een noodlanding in de berging. Had haar weggezet op de bovenste stellingplank, maar vond haar terug tussen de fietsen. Voor behoorlijke schade, maar achter alleen een deuk. Kon wel janken!
Een geluk dat de werf ook een reparatieafdeling had. Dus maar weer in dok.







Een plaatje van het achterschip met de nieuwe messing schroef en een opname van het "ruim".

 

Na een vaarbeurt stootte ik per ongeluk het onderste deel van het schroefraam. Dat was al eens eerder gesneuveld en met een U-vormig gebogen RVS plaatje verstevigd. Nogmaals op die manier repareren zinde me niet. Het oude schroefraam met roerhak was gemaakt van 4 mm multiplex. Maar gelukkig lag er nog een stukje zeewater bestendig aluminium van 5 mm dik. Daaruit een nieuwe roerhak gezaagd en gezorgd dat die voor het schroefraam over een lengte van 10 cm in de balsa romp werd verankerd. Makkelijker geschreven dan uitgevoerd. Eerst het oude schroefraam los gemaakt. Daartoe 2 rijen 1 mm gaatjes net naast het multiplex geboord. Het oude spul verwijderd en pas gemaakt voor het nieuwe deel. Toen alles mooi aansloot en een taatspot was geboord voor de roerkoning, het geheel ingelegd met epoxylijm. Het geheel zag er gelikt uit, maar toch weer niet goed (genoeg) nagedacht. De hak was niet demontabel voor onderhoud aan het roer.
Moet dat er ooit uit, dan maar eens zien of de hak Z-vormig kan worden doorgezaagd. Eerst een paar 1,5 mm gaatjes boren en daar M-2 draad in tappen. Gelukkig heb ik een paar maanden geleden van de juwelier een pakje heel dunne figuurzaagjes gekregen. Na verbouwing van zijn winkel is de werkplaats zichtbaar en ik ben een belangstellend type. En soms wordt dat spontaan gewaardeerd. Wel net voor mijn vrouw een ketting gekocht, dus kon het eraf. Nu had ik een perfect varend scheepje. Helaas niet voor lang en lag opeens een meter of 5 van de wal stil. Dreef gelukkig naar de kant en thuis gezocht naar de oorzaak. Niets kunnen vinden, maar voor de zekerheid mijn laatste Philips motortje ingebouwd. Het verwijderde motortje open gemaakt en toen bleek wat er aan de hand was. Koolborstels en collector waren niet best meer. Ook geen wonder want die liep op 9,6 Volt en in de (batterij)recorder kwam er hooguit 6 Volt op. En werd er nooit van voluit vooruit naar achteruit geschakeld. Verder waren het ideale dingen en zeer spaarzaam met stroom. Nog even met het idee rond gelopen om er zo'n origineel bedoeld Distler motortje in te zetten. Maar dat is het niet geworden.
De zelf gebouwde regelaar had al eens het veld moeten ruimen voor een CTI exemplaar met BEC. Kon de ontvanger-accu naar de recycling en werd het laadcircuit aan boord opeens een stuk eenvoudiger.

Dit circuit bestaat uit een paar onopvallende pennen aan dek. Onder dek tussen pen en + kant van aan-uit schakelaar een 12V 5 Watt lampje. Het lampje zorgt voor de stroombegrenzing van de lader. Aan de andere pen zit een diode, die is aangesloten op de – kant van de schakelaar. De accu zit aangesloten op de middelste aansluitingen van de schakelaar. Op de overblijvende pennen zit de motorregelaar aangesloten. In een van de draden zit ook een 10A zekering. Aan de pennen sluit ik een 18 Volts adapter aan. Doordat er een diode in het laadcircuit zit maakt het niet uit of de adapter gelijk of wisselstroom levert.

Een Distler motor werd het dus niet, maar met de laatste Philips aan het werk toch maar gaan denken hoe verder indien....? Zou ik eens op de nieuwe toer gaan met brushless? Niet geschoten is altijd mis, dus in het verre Oosten een goedkoop 1200 KV motortje en regelaar besteld. Even over het hoofd gezien dat de regelaar voor een vliegtuig was bedoeld. Dus weer aan de studie en een autoregelaar besteld. Hieronder buitenloper 1 met autoregelaar van Banggood. Goed voor 3 dagen varen.



Draaide veel te hard en in het lage toerengebied niet goed regelbaar. Ook trok de combinatie de 9,6 V 2.500 mAh Nimh accu onderuit.
Gelukkig bouwde Lex Verkuijl net zijn Yarra en hield daar een duidelijk verslag van bij. Dus hetzelfde regelaartje besteld en de set in de tanker gebouwd. Tevens de accu vervangen door een 7,2 Volt 4.000 mAh Nimh exemplaar. Nu was de regeling aanmerkelijk beter, maar voluit nog te snel en onderin ook teveel toeren. Eenzelfde 750 KVmotor als in de Yarra besteld. Die wilde wel langzaam lopen, maar er zat een naar geluid in.
Hier al met HK regelaar en 4.000 mAh accu met zekering.



En dan eentje met 750 KV buitenloper.



Die wilde wel langzaam lopen, maar er zat een naar geluid in. Nog een test met een 1050 KV ding met minder vermogen.

Draaide geruisloos, maar onderin weer teveel toeren en bovenin te snel. Nu is bovenin wel te temmen met dual rate, maar lekker manoeuvreerde het niet.



Vorig jaar nogmaals schade aan de verschansing voorop. Nu niet in de wal gevaren, maar te dicht onder het kofferbakdeksel gezet. Nu maar een versterking gemaakt met epoxy en glasweefsel.





Om te voorkomen dat het nog eens gebeurt een transportkist gemaakt.



Een paar maanden geleden viel mijn oog toevallig op een brushless motortje dat eigenlijk voor een drone bedoeld is. Geen KV waarde vermeld, maar op 12 Volt zou de motor een kleine 6.000 toeren moeten lopen. Ali kon het voor een kleine 7 Euro leveren. Dus weer een paar weken wachten, maar dat was het wel waard. Het blijkt een ideaal ding te zijn. Het lijken net 4 op elkaar geplakte 1-Euromunten en er is vermogen zat. Draait in het ondergebied ongeveer 50 omw./min. Bovenin zal het rond de 3.000 zijn. Het enige dat je hoort is de Marx koppeling. Die wordt bij het trekken van de schroefas tijdens de volgende winterbeurt vervangen door een dubbele RVS kardankoppeling.





En dan zal het mijn tijd wel duren.
In het bovenstaande verhaal kijken we 57 jaar terug. Daarvan heeft het scheepje meer dan 45 jaar (vaar + verbouw)plezier gegeven. En heb ik gedurende die tijd veel geleerd op RC gebied. Op het modelbouwforum veel opgestoken en ik vond het leuk om de bevindingen met dit model eens op een rijtje te zetten en via het Forum te delen. Gr. Klaas.

 

Leuk verhaal Klaas
Gr Hans

 

Prachtig. Zo veel onthouden en bewaard..Zeer leerzaam en interessant, Klaas. Dit soort motivatie zie je niet veel, of vergis ik me daarin?

 

Wat heet Maarten? Deels motivatie, maar meer nog emotionele binding denk ik. Zat net nog een siliconenafdichting tussen dek en romp te fröbelen. Had natuurlijk al veel eerder moeten gebeuren. Ben dus ook wel een beetje hardleers. Maar pas mijn Smit Finland ook zo'n behandeling gegeven en dan is de tube kit nog gangbaar.



Hieronder nog een rondje Zwanenmeer in Oostvoorne. En een paar dagen later gevaren in Maasdam.
Gr. Klaas.





In Maasdam is een mooi laag walletje, dus gelijk maar gebruikt om wat stroommetingen te doen. Volaan vooruit trekt het motortje 260 mA en achteruit 200 mA. In dual rate (60%) vooruit 200 mA en achteruit 150 mA. Met de accu van 4 Ah kan ik dus wel even vooruit. Gr. Klaas.

 

Mooi verslag Klaas. Je schrijft historie

 

Ja Reinoud, dat krijg je met zo' n oude boot. Gisteren voer ze weer eens in Vlagtwedde. Handig ding om mee te nemen en aan de waterkant met één hand vast te houden. Gr. Klaas.

 

Dan heb je NL lekker diagonaal doorgereisd
Maar ja, je roots hè

 

En dan wordt er gedokt voor een winterbeurt aan de schroefas en toont zich een barst op de grens tussen achterschip en de SB flank. Om inwateren te voorkomen de barst open gemaakt en wat ruimte gemaakt voor een epoxy/glasweefsel pleister.





Na een dag uitharden de bult weggeschuurd en in de grijze verf. Nog niet 100 %, maar toch beter dan de vorige plaatjes. Gr. Klaas.

 

Je bent er vroeg bij met je winterdok. Maar goed, klaar is klaar. En je hebt natuurlijk meerdere schepen te doen
Succes met je reparaties

 

Reinoud, Mijn coaster staat vaarklaar voor onvoorziene omstandigheden. Daarvan is de schroefas met het vervangen van de koppeling getrokken en vet aangevuld.
Net een laagje rood over het grijs gesmeerd. Reparatieplaats toont zich nog wel iets. Nog naar een keertje schuren en ophalen. De rest komt wel met een grote beurt als de gehele romp weer een verfbeurt krijgt. Voorlopig waterdicht en afwachten of er nog meer van die verrassingen komen. Met haar balsa romp is het een kwetsbare (oude) dame. Gr. Klaas.

 

Wanneer wij aan boord een plekje van zo'n 2 x 2 cm hebben in ons verfwerk dan behandel ik het plekje als 10 x 10 cm. Want als je je alleen concentreerd op die 2x2 dan kan je er constant door heen schuren of je creëert een bult. Maak je de plek groter dan heb je iets meer te schuren maar dan zitten de randen die je glad wil schuren niet in de buurt van je zwakke plek dus blijft die onaangetast en zo ontstaat er ook minder een bult.

 

De grijze vlek op het zwart is nu ook "weggepoetst". Zo komt ze de winter wel door. Volgend jaar dan een grote beurt, waarbij onder en bovenwaterschip opnieuw in de verf gaan. Het havanabruin van dek en opbouw is ook diverse keren bijgeplekt. Maar eens gaan shoppen welke werf er animo heeft. Zal wel een lokale zijn. Gr. Klaas.

 

Heb met veel plezier je verhaal gelezen, doorzetter ben je, echt geweldig

 

Als ik zo de video's nog eens bekijk dan stoor ik me aan het geluid van de aandrijving. Eerst de schroefas ingekort, de RVS kruiskoppelingen nog eens naar rechts gericht en zorgen, met het vastzetten van de motor, dat er geen spanning op de koppelingen stond. Kreeg het niet naar mijn zin. Vond nog een eindje siliconenslang, maar dat was met 2 mm inwendig net te ruim. Met een paar stukjes slang er omheen toch grip op de asjes. En nu draait het lekker soepel, zonder slingeringen. Een heel ander geluid, maar of het nog stoort merken we dan wel weer op de video. Gr. Klaas.

 

Die motoren blijven geluid maken helaas, maar met tandwielen word dat nog erger.
Dus dit valt reuze mee
Grt peter.

 

De in bovenstaand verhaal genoemde HK brushless regelaar is helaas niet meer leverbaar. Gelukkig een alternatief gevonden voor het geval de oude het begeeft, of ik nog eens iets wil maken met eenzelfde motortje. Zie link. Gaat om het 20 A model. Wel een ietsje zwaarder dan het HK exemplaar. Gr. Klaas.
https://nl.aliexpress.com/item/4000...79d2liwncA&gatewayAdapt=gloMsite2nldPcglo2nld