Eind jaren 80 kreeg ik als 11 jarige van mijn ouder een Wilesco D10 stoom machine. Totdat ik een jaar of 15 was heb ik daar regelmatig mee gespeeld en veel plezier aan gehad. Daarna begon voor mij het digitale tijdperk en de stoom ging op een laag pitje. Mijn fascinatie voor stoom is nooit helemaal weg geweest, ik woon bijna naast stoomgemaal de Cruquius, en ik raak nog steeds onder de indruk van een mooie stoom loc. Tijdens een van mijn zoektochten op internet ben ik een aantal jaren geleden een andere D10 tegen gekomen, de befaamde Stuart D10, en sindsdien komt die toch weer steeds naar boven als ik zit te denken aan een nieuwe hobby project. Uiteraard zou ik dan liever niet de voor bewerkte kit kopen maar gewoon de gegoten onderdelen zelf af te maken. Het probleem hiervoor is uiteraard gereedschap, ik ben ondertussen een beetje marktplaats in de gaten aan het houden voor een draaibankje en een frees. maar wat heb ik nodig? Ik begrijp dat een kale freesbank en een kale draaibank niet genoeg zijn, ik zal het een en ander aan extra's moeten hebben, maar wat? Ondertussen ben ik ook met wat anders aan de slag, tot mijn grote verrassing vond ik afgelopen weekend mijn oude Wilesco D10 op zolder bij mijn ouders. Deze heeft ondertussen zo'n 20 jaar stil gestaan en verdient wat aandacht. Ik heb ondertussen de schuif en zuiger weer in beweging en hij heeft gisteren op lucht weer gelopen. Mijn volgende stap is het op knappen van de ketel. Deze heeft wat witte aanslag aan de buitenkant, en dat moet eerst even goed gepoetst worden. Hiervoor zou ik het liefste de ketel even loshalen, maar ik heb geen idee hoe die vast zit. Kan iemand mij een tip geven hoe ik die los moet halen? De volgende stap is uiteraard om de ketel even op druk te testen voor dat ik er weer stoom in ga maken.
Knabbel, Hoe hoog was de luchtdruk toen de D10 ging draaien,over het algemeen draaien dergelijke speelgoed-machientjes al op een 0,25 bar.of minder. Je moet in ieder geval het veiligheidsventiel niet hoger afstellen,anders is de kans zeer groot dat het messing keteltje knalt (ontzinking van messing) en je moet er bij het testen natuurlijk niet met je neus bovenop gaan zitten en dan is het met deze druk niet gevaarlijker dan een fluitketeltje! Voor dit keteltje hoef je geen ketel-veiligheids boek aan te schaffen en ook hoeft het nog niet gekeurd te worden,tenzij je er op een of andere openbare gelegenheid mee gaat showen. Op de afbeeldingen van deze D10 machientjes zijn er keteltjes die met één klembeugeltje gemonteerd zijn maar diverse ook met 4 schroefjes op de horizontale zijplaatjes, eerst natuurlijk de stoomtoevoerleiding lossolderen succes! fanaat Sjef.
De druk was minimaal, ik heb het nog niet kunnen meten maar het kan nooit veel zijn geweest. Ik had even tijdelijk een fietspomp voor de aansluting van de fluit gehouden. Ik wil sowieso met deze machine wat gaan experimenteren voor ik aan het echte werk ga beginnen. Om te beginnen wil ik een condensor aansluiten omdat me herinder dat de uitlaat van de cilinder lekker spetterde. Ook zit ik te denken om er een voedings pompje op aan te sluiten om het bijvullen wat te vergemakkelijken. fanaat, worden die stoomleidingen van zo'n kleine wilesco met normaal soldeertin gesoldeerd? Ik zag dat er aan de onderkant onder de zuiger een soldering zit.
Er is mij niets bekent wat de boring en slag van deze D10 stoommachine is,maar ik denk zo rond de 8 mm. idem de slag.daardoor kun je niet veel verwachten van het vermogen bij deze druk van 0,25 bar. het is en blijft tenslotte een speelgoed machientje dat alleen maar met de meeste moeite d.m.v. een staalsnaartje een bewegend figuurtje kan laten aandrijven, daar werden wij op onze leeftijd van 10 jaar al heel erg blij van! Nu kun je daar een nakoeler (condenser) of een oververhitter bij gaan maken en eventueel nog een ketelvoedingspompje,zelf denk ik dat je daar weinig vreugde mee kunt beleven.....het leuke wilkerson stoommachientje heeft maar heel weinig vermogen en dit zou in dit geval alleen maar te doen zijn door de stoomdruk omhoog te brengen wat je dus NOOIT moet doen,want dan kan het leuke speelgoedstoommachientje een gemeen bommetje worden ! Overigens zag ik dat deze wilkerson stoommachientjes D10 met alles erop en eraan nog te zijn koop bij Conrad € 169,99. De STUART D10 stoommachine heeft een boring van 19 mm bij een slag van 19 mm.is een mooie machine om mee te starten,maar om nu te vertellen wat voor gereedschap je hiervoor nodig hebt om deze machine te bouwen is punt twee. Belangrijk is natuurlijk enige technische ervaring,liefst ook praktisch,veel geduld en niet denken dat ga ik eens even maken,maar dan nog een belangrijk punt,begin eerst met het maken van een bijbehorende veilige stoomketel,want anders is er weer een (stoom)machine die alleen maar op, lucht kan draaien. Verder heb je minimaal een draaibank nodig liefst van het merk Myford omdat deze ook uitgebreid kan worden, een tafelboormachine met machineklem,een stevige werkbank met degelijke bankschroef dit is zo ongeveer wel het hoofdmenu buiten de handgereedschappen,denk hier maar eens over na! fanaat Sjef
Ondertussen heb ik uitgevonden hoe de ketel gedemonteerd moet worden en dat is eigenlijk best simpel als je het weet. De ketel ziet er na een eerste poetsbeurt gelukkig beter uit dan in dacht. Het enige is dat de fluit kapot ging, althans, het hendeltje brak af, en dat alle pakkingen uiteraard zijn uitgedroogd. De veiligheidsklep is getest met mijn fietspomp met manometer en werkt nog naar behoren. Hij gaat netjes bij 1,5 bar open. Snel maar eens een winkel vinden die de pakkingen en fluit kan leveren. Wees trouwens niet bang ik ga de stoomdruk zeker niet omhoog brengen, ik weet dat de solderingen van de ketel daar niet op zijn berekend. Maar deze stoom machine is nu dus al ruim 25 jaar oud en heeft voor mij wel een emotionele waarde waardoor ik hem zeker draaiend wil houden. Ik weet dat deze zeker niet is geschikt voor zware aandrijving, en ik zal er hoogstens een kleine dynamo aanhangen om een paar leds aan te sturen. Het probleem van deze machine is dat de uitlaat gewoon uitkomt op het metalen lekbakje onder de zuiger zoals je op de tweede foto kan zien. Als hier een beetje condens ophoopt gaat dat erg spetteren, en dat heeft bij mij als kind nog wel eens wat zere plekken op mijn handen opgeleverd. De oplossing is redelijk simpel, de uitlaat verlengen en uitlaten komen in een condenser tankje. Voor de volgende stap zal zelfs de D10 niet het eerste zijn waar ik aan zal beginnen, maar dat zal eerder een Stuart oscillator zijn die is goedkoper en heeft veel minder bewegende delen. Ik heb wel wat ervaring met draaien en frezen maar ik moet toegeven dat dat allemaal zo'n 20 jaar geleden op de mts was. Ik heb zelf een elektronica achtergrond, en een van mijn andere hobby's is het sleutelen aan (fullscale) verbrandings motoren. Tijd om te knutselen is het probleem niet, in tegendeel ik zoek een wat langer project. Ik heb wat helikopters in elkaar gesleuteld, maar dat was gewoon te snel klaar.
Knabbel, Het uitlaatbuisje van de stoommachine zit op een rare plaats en zeker niet veilig en inderdaad is dat met het condensopvang-tankje opgelost,de achterzijde van het schuifje is dat nooit afgesloten geweest met een dopje ? Je hebt de druk van het veiligheidsventiel gemeten met de meter op de fietspomp wat mij een zeer onnauwkeurige meting lijkt,want 1,5 bar voor zo'n machientje is nogal wat,misschien kun je een kleine manometer direct op het stoomketeltje monteren,moet geen probleem zijn en je weet altijd de juiste stoomdruk (dan kun je van te voren ook de veiligheid op de juiste afsteldruk met lucht controleren) maar hou die zo laag mogelijk! Met wat voor brander wordt de ketel verhit,is deze nog origineel? Is het niet mogelijk om zelf een generator rechtstreeks op het krukasje te ontwerpen,dus dan zonder overbrenging met een snaartje dat steeds slipt....magneetje n-z gemonteerd op het krukasje ,stator met spoeltje vast op de basisplaat,een led lampje heeft niet zoveel stroom nodig,mooi experiment om mee te beginnen.overigens voor dit soldeerwerk kun je het beste tin 60/40 gebruiken met S39 als vloeimiddel Een heel eenvoudig oscillerend stoommachientje met stoomketeltje om zelf te bouwen heb ik op MBF gepubliceerd,maar dat had je misschien al gezien,deze heb ik al in diverse vormen gebouwd. fanaat Sjef
Even tussendoor, met S39 altijd ruim met water naspoelen. Bij elektrische verbindingen geen S39 gebruiken. Liever nog gewoon bij het chemisch afval gooien die zooi.
De achterzijde van de stoomschuif is inderdaad nooit afgesloten geweest, dat kan ook niet want de stoomschuif komt er doorheen en steekt in de achterste stand zo'n 2mm uit. De achterkant van de cilinder zelf wordt wel afgesloten, die schroef en de bijbehorende afdekplaatjes heb ik nog, maar de pakking is rot, ik heb ondertussen al een set besteld met alle pakkinkjes er in zodat alles weer netjes dicht kan. 1.5 bar is wat ik overal op internet terug lees als druk voor deze veiligheidsklep, en de manometer die ik op mijn fietspomp gebruik wijkt bij dit soort drukken maximaal 0,05 bar af. Ik kan me ook niet herinneren dat ik ooit over de druk van de klep ben heen gegaan. Die motor loopt al hard genoeg bij 1.2 bar. De brander is nog origineel gewoon een standaard lade (niet op de fotos overigens) voor esbit blokjes. Verder ga ik behalve een condens tankje weinig aanpassen, ik ga mijn energie richten op een grotere ketel met wat meer capaciteit, een regelbare gas brander een iets hogere maximale druk. Waarmee ik de eerste machines stationair mee kan testen. Als dat allemaal goed gaat, laat ik mijn vader die veel ervaring heeft met hout modelbouw wel een goede romp maken om een stoom machine in te doen. Dan kan ik daar mijn andere hobby, electronica, mooi bij inpassen.
Jinny, Om zonder ervaringen in de metaaltechniek,waar zeer zeker het solderen en lassen van metalen onder valt ,moet je niet zo op mijn advies(en) reageren! Ga gewoon verder met Jouw specialisme"de elektronica"uitleg" waarvoor het gebruik van de lichte tin met zuurvrije pasta zeker gebruikt moet worden ,maar ga met deze tin van jullie ,b.v. geen dakgoten,of stoomketeltjes etc. solderen,want dan kom je van een koude kermis thuis! Soldeervloeistof S 39 in combinatie met soldeer 60/40 daar is niets mis mee,maar het is hetzelfde als met praktisch alle schoonmaakmiddelen die in het huishouden gebruikt worden,alles goed afspoelen en zeker je handjes wassen. Overigens ben ik zeer benieuwd wat je zelf in de modelbouw maakt of gemaakt hebt? groeten fanaat Sjef.
Niet in paniek raken Sjef, deze dame kan ook hardsolderen, lassen en dergelijke. S39 is iets dat vreet en mag je domweg niet in elektrische verbindingen gebruiken. Ik heb al voldoende elektronica gerepareerd waar een of andere handige doet het zelvert S39 had gebruikt. 'alles goed afspoelen en zeker je handjes wassen.' En wat schreef ik? 'met S39 altijd ruim met water naspoelen.' Door mijn vader is mij geleerd, altijd spoelen met water. De man was loodgieter en elektricien. (inmiddels al even weg, hij werd slechts 52) Verder, ieder zijn/haar waarde en geen lange tenen kweken.
Jinny, Dan heeft je vader ook nog met onopgeloste-zoutzuur en opgeloste zoutzuur gewerkt,dat was wel iets anders dan S 39 Jinny! Nu wil het toeval dat mijn vader ook koperslager/loodgieter was en had een eigen zaak waar ik 10 jaar heb gewerkt en menig gootje heb gelegd,maar ook veel met loden afvoerbuis en met loden-tinvoering buis voor water,en later met de koperen waterleidingen bezig ben geweest. Nu is het zeker niet mijn bedoeling om dit draadje van KNABBEL te vervuilen maar liever op mijn draadje FANAAT dat moet je misschien wel bekend zijn,ik stoorde mij alleen aan je advies "Liever nog gewoon bij het chemisch afval gooien die zooi.". Maar ik ben nog steeds benieuwd naar je modelbouwervaringen,want daar is het MBF voor,maar in het vervolg wel op mijn draadje graag,ook hierop kun je mijn gebouwde modellen zien,ik zeg maar altijd "niet lullen maar doen" groeten fanaat Jef
Laatste reactie dan over dit onderwerp, ik ben heel erg geïnteresseerd in modelbouw, maar bouw zelf niet. Hoewel ik door mijn ervaringen in de elektronica her en der hoop (en ook doe) mensen te kunnen helpen. Verder volg ik je draad van fanaat trouw. Goed, ontopic weer.
Het is in ieder geval heel handig dat de onderdelen,pakkingen,accessoires van het Wilkerson stoommachientje na zo'n lange tijd nog verkrijgbaar zijn,dus is het nu zeker de moeite waard om het machientje weer in de originele staat terug te brengen en er verder niets aan te veranderen! Heb je al een idee wat voor stoomketel je gaat maken,omdat je het hebt over: een goede romp maken om een stoommachine in te doen,bedoel je misschien: de houten isolatielaag van de stoomketel ermee? Om zelf een stoomketel te gaan maken is op zich heel goed te doen,maar het is toch wel weer heel iets anders dan de electronica hobby,dat begint al met het tinsolderen (zie boven), de grotere modelbouwketels die geschikt zijn voor 3 bar en hoger zijn allemaal met zilver gesoldeerd, hierover ben ik op het MBF al veel bezig geweest (en nog) om het een en ander uit te leggen,maar schijnbaar word ik op het stoomforum niet met open armen ontvangen en er indertijd door toedoen van één ander is MIJN draadje er toen afgegooid. Ik ben wel benieuwd wat nu eigenlijk de verdere bedoeling zal zijn,tekeningen van modelstoomketels zijn er te kust en te keur verkrijgbaar. fanaat Sjef
Met romp bedoelde ik scheepsromp. Mijn vader heeft al een aantal houten scheepsrompen gebouwd in zijn leven, en dat is in de toekomst een mooi doel voor stoom aandrijving. De bedoeling is gewoon langzaan leren. Eerst maar eens een max 3 bar ketel in elkaar zetten en beginnen aan een kleine oscillerend machientje te maken. Puur om mijn verspaningskennis en kunde weer een beetje op peil te krijgen.
Knabbel, Nu begrijp ik de bedoeling met het het maken van de romp,ik stond er niet bij stil dat de toekomstige zelfgebouwde stoommachine als aandrijving van een boot moet gaan dienen. Je bent nu aan het uitzoeken wat voor gereedschap je nodig zult hebben en dat is minimaal een draaibankje met draadsnijmogelijkheid en alles wat er verder bij komt kijken maar daar hebben we het al over gehad,maar voor het maken van een stoomketeltje zoals je zelf gaat maken heb je weer nodig een plaatschaartje,eventueel een zetbankje,een flinke brander om hiermee het te zilver te solderen. Nogmaals, het verstandigste is om eerst een stoomketel te gaan maken (geschikt voor in de toekomstige boot) want ook daar komt veel draaiwerk bij kijken,aansluitnippels,kleppen,kraantjes het is maar net hoever wil je gaan als modelbouwer. De afmetingen van de stoomketel neemt de meeste plaats in,meet daar nog de grootte (lengte) van de later te bouwen stoommachine bij dan kan je vader alvast met de romp van de boot beginnen,want ik denk dat het project wel even zal duren! fanaat Sjef
Zo! De D10 is weer tot leven gekomen, voelde me weer even tiener. Van de week heb ik de verse pakkingen gekregen en een paar flesje olie en hij loopt weer als een zonnetje. De volgende stap is toch wel even de uitlaatzijde aanpassen, met een condenstankje want de spetters vlogen weer door de kamer.
Knabbel, je D10 stoommachine ziet er weer als nieuw uit en draait fantastisch! Nu ben ik benieuwd wat je volgende stap gaat worden,na het condensopvang tankje natuurlijk. fanaat Sjef.
