Ik heb erg veel gezeild, ook op platbodems. De term "
Dirk" wordt door elkaar gebruikt voor twee verschillende zaken:
1.
De Piekenval
2.
De Kraanlijn
1.
De Piekenval: Op gaffelgetuigde schepen (
gaffel is het stuk rondhout -of metalen buis- boven in het grootzeil, zoals bij de meeste paltbodems, de Valk, de 16kwadraat en de BM), wordt de gaffel (en dus het zeil) door twee lijnen in de mast gehezen. De lijn die dicht bij de mast aan de gaffelklauw zit heet, hoe kan het anders, de "
klauwval". De tweede val, zit meer naar achter op de gaffel aangeslagen, en heet de "
piekenval" of ook wel nokkeval.
2.
De kraanlijn: De
giek (het stuk hout -of metalen buis- onder aan het grootzeil,) zou als je het grootzeil strijkt, op het dek of kajuit terecht komen. Om dit tegen te gaan loopt er een lijn van de top van de mast naar de achterkant van de giek. Indien het zeil gehezen is krijgt de kraanlijn normaliter de nodige meters ruimte (speling) omdat deze lijn anders de bolling van het zeil beïnvloedt.
De kraanlijn wordt ook wel gebruikt om het uiteinde van de giek (aan de kant van de
schoothoek) iets op te trekken tijdens het zeilen. De achterkant van het grootzeil ("
het achterlijk": spreek uit als achterleik en niet als achterluk), krijgt zodoende meer ruimte, gaat meer open staan. Het zeil loost dan makkelijker de gevangen wind.
Mijn ervaring is dat de meeste (Friese) schippers de kraanlijn bedoelen als ze "Dirk" zeggen. Wellicht de dat een friese zeiler hierop kan reageren.
Zie:
http://www.skutsje.nl/schipperstaal/d_taal.html
dirk (de) = dirk
Het woord wordt in de Nederlandse variant dirk in het Fries gebruikt naast het verfrieste durk(4). Er worden twee betekenissen opgegeven. Het heet een ander woord voor de kraanline zijn, terwijl ook de nokkefal zo genoemd zou worden. De verwarring kan zijn ontstaan bij of door de verdere ontwikkeling van het sprietseil.
Wat ik las in de beschrijving van de MicroMagic is dat men LeechLine heeft vertaald met "Dirk". De beschrijving duidt dan op een lijn, als hierboven beschreven, om (niet het grootzeil, maar in dit geval) de fok wind te laten lozen.
Zie:
http://home.hetnet.nl/~micro-magic/tips-tuigage.htm
Het gewichtje waarover gesproken wordt dient niet voor het "
overstag gaan" (= van"aan de wind" naar "aan de wind" = van +/- 45 graden tegen de wind in via "door de wind" naar +/- 45 gr aan de wind, zoals bij het opkruizen). Het gewichtje dient voor het vergemakkelijken van "
Fok te loevert" zetten (= waneer men "
voor de wind vaart", dus met de wind mee, het grootzeil aan één kant en de fok aan de andere kant van het schip). Men vergroot hiermee het zeiloppervlak dat wind vangt (anders zou de fok in de luwte van het grootzeil staan).
Op
http://www.zeiltheorie.nl kan je veel basic-info over zeilen vinden.
Goed zeilen is goed doorhebben wat de (wind- en water-) krachten met een zeilboot doen.
Als jullie nog vragen hebben, roep maar.