Zuiderzeebotter 1912 Bouwverslag

Hallo bouwers, eerst even voorstellen want ik ben spiksplinternieuw op dit forum (en overigens ook nieuw in de wereld van de modelbouw). Mijn naam is Walter en ik ben sinds twee weken in het bezit van de Zuiderzeebotter 1912 van Artesania Latina. Een cadeau van mijn kinderen nav mijn 57ste verjaardag. Ik heb ergens gelezen dat het een relatief eenvoudige bouwdoos is, maar ik heb al gemerkt dat ik er flink mijn tanden in kan zetten. Prima, ik houd wel van een uitdaging.
Ik ga proberen of ik foto's bij dit topic kan uploaden, want ik zit nu al met een paar vragen. Ik hoop dat ervaren bouwers bereid zijn deze te beantwoorden. Ik ben niet thuis in het jargon van de botenbouw en hoop dat de foto's kunnen illustreren wat ik bedoel.
Dan hier mijn eerste vragen:
- Kan ik het voordek niet beter eerst beplanken en van details voorzien, vóórdat ik het op de spanten vastlijm?
- Het voordek maakt geen contact met de onderliggende spanten (zie foto, is dus gelukt!). Hoe pas ik dit het best aan? Voorplecht iets bijschuren of de spanten aan de bovenkant afschuinen?

- Is het gebruikelijk dat je onderdelen moet bewerken/aanpassen om ze passend te krijgen en zo ja, hoe kan ik achterhalen wat de bedoeling is en hoe het moet worden?
Voor een eerste bericht laat ik het hier maar even bij. Wie ook maar wil reageren, alvast bedankt voor je bijdrage.

 

Hallo Walter, welkom!

Dat je onderdelen moet aanpassen is zeer normaal, zo moet je voor je gaat beplanken bijvoorbeeld alle spanten zodanig afschuinen dat de planken over de gehele zijkant van de spanten contact maken, in plaats van enkel op de randjes.
Nu ken ik dit specifieke model niet maar aan het verloop van de spanten te zien is het de bedoeling dat je dek een zeeg krijgt ( een boog in de lengterichting). Deze moet je dan zodanig gebogen vastmaken dat hij alle bovenkanten van de spanten raakt. Je moet dan ook de bovenzijden van je spanten zodanig afschuinen dat je een maximaal contactoppervlak krijgt. Vaak zie je zoiets ook op de bouwtekening staan, je ziet dan dat de randen van de spanten niet haaks op de hartlijn van de spanten staan.

Ik zie dat je een potloodstreep op de bovenkant van de kiel hebt gezet om hem daar af te schuren. Dat zou ik niet doen want dan klopt je model niet meer. In plaats daarvan moet je de bovenkant van het voorste spant afschuinen zodanig dat hij de originele lijn van de kiel volgt. Alle spanten daarachter schuin je zodanig af dat het dek mooi hol komt te liggen.

Daarom zou ik de deklatten ook nog niet van tevoren aanbrengen, want de deklatten zullen er voor zorgen dat je het dek minder goed kunt buigen. Details zou ik enkel doen als je van tevoren weet dat je later ergens niet meer bij kunt. In dit geval dus lekker weglaten tot het schip volledig beplankt is, anders kun je de details er alleen maar afstoten tijdens het bouwen.

Succes in ieder geval!

 

Walter, Van harte welkom. Zelf heb ik deze een aantal jaren geleden ook gebouwd. Het is inderdaad wat Danny zegt. Een zeeg hoort bij dit model. Voor een uitgebreid verslag kan je het verslag van Paul er even op naslaan. Dit is een uitgebreid verslag waar je wel wat tips kan lezen. Succes met je bouw en ga je zeker volgen.

 

Allereerst Danny bedankt voor je heldere en duidelijke adviezen. Ze kloppen allemaal. Ik ben blij dat zo'n ervaren bouwer met me mee wil kijken. Toevallig had ik gisteren je verslag van de Batavia wat doorgeneusd en was behoorlijk onder de indruk.
Het verslag van Paul zal ik zeker nog opzoeken. Bedankt voor de tip, dhr. Groenenberg.
Mede door jullie reacties heb ik besloten in deze topic een bouwverslag bij te gaan houden. 't Lijkt me leuk om het hele proces vast te leggen, en hopelijk gaan jullie ( en anderen) door met me voorzien van adviezen, tips, weetjes en dergelijke.
Het hele verhaal begon met het uitpakken van een cadeau, waar onderstaande doos uit kwam:

Ik had me weleens laten ontvallen dat ik na mijn pensionering graag een platbodem wilde gaan maken. Heb mijn schoonvader daar ooit mee bezig gezien. Nou weet ik niet zeker of mijn kinderen vinden dat ik al aan mijn pensioen toe ben of dat ze me een carpe diem ervaring toewensen. Hoe dan ook, ik was en ben er blij mee.
In mijn ogen ziet de inhoud er goed uit, mooie kwaliteit en strak uitgevoerd. Ik kan niet vergelijken met andere dozen omdat dit mijn eerste is.
De eerste handeling is verricht:


... en als er één schaap over de dam is ...

Het beplanken van de eerste spanten. Ik gebruik hiervoor UHU Hart lijm. Voor het snijden van de fineer had ik eerst een oude, botte scalpel. Een stanleymes bleek te dik, en nu heb ik een mooi dun hobbymesje van ProEdge. Met recht snijvlak weliswaar. Ik denk dat ik ook het ronde mesje nog ga kopen.

Na bijwerken en schuren ziet het er dan als volgt uit:

Om de spanten onder rechte hoek in de valse kiel te lijmen heb ik een legoblokje gebruikt. Vanuit het midden naar boeg en achterplecht werken om voldoende ruimte te hebben. Elke spant goed laten drogen voordat ik aan de volgende begon.

De dekvloeren beplankt. Alle gefineerde delen heb ik voorzichtig opgeschuurd en 2x gevernist. De dekondersteuningen nrs. 21, 22 en 23 heb ik niet, zoals in de beschrijving staat, aan de spanten gelijmd maar direct onder de betreffende dekvloeren. Later zijn deze in hun geheel op de valse kiel en aan de spanten gelijmd. Dat leek mij makkelijker zo.

Hier zijn alle spanten op hun plek gelijmd.

Detailopname. Hier kun je goed zien dat de laser brandplekjes en verkleuringen achterlaat op het hout. In de raamkozijntjes is dat jammer. Verder zul je er niet veel van terug zien.

Bovenaanzicht op spanten en dekvloeren.

Momenteel ben ik bezig met het bijschuren van de zijkanten en bovenkanten van de spanten. Ik moet nog even goed nadenken hoe ik het bovendek op de spanten kan bevestigen. Uiteraard met lijm en lijmklemmen, maar de "zeeg" moet er goed inkomen en ik zie nog niet waar ik de klemmen kan plaatsen. Is het een idee om het dek eerst in water te leggen, dan met klemmen te plaatsen en te laten drogen, om het pas dan in gebogen staat te verlijmen?
Ik slaap er nog een nachtje over.

 

Walter,

Water en triplex (dek) is misschien niet altijd een goede combinatie, dus ik zou het dek niet gelijk doornat maken. Wat je vaak wel ziet is postbode-elastieken of gewichten op de dekplaat. De lijmklemmen die je gebruikt zijn ook wel handig. Aan de derde spant van voren zit een vlakke onderkant, en je kunt dan de bekken van de lijmklem op het dek en onder deze spant zetten waardoor je hem in de ronding trekt.
Het is daarbij even lastig dat je het dek al beplankt hebt, want hierdoor is het dikker geworden en moeilijker te buigen. Verder kun je nu eventuele beschadigingen in het basis dekplaatje niet meer (onder de dekplankjes) wegwerken. De beste volgorde is eerst het dek op de spanten lijmen en dan de beplanking erop aanbrengen.

Ander ding: misschien kun je één van de moderatoren even vragen je verslag te verplaatsen naar de subgroep historische zeilschepen (daar waar ook Danny Mulder met zijn Batavia staat) Ik weet alleen even niet wie hier moderator is (Puffin?).

 

Dank voor de tips, Hans. Gelukkig heb ik het betreffende dek nog niet beplankt. Ik kan de werkvolgorde aanhouden die jij voorstelt. Hieronder een dryfit van het dek. Paulbo heeft het voor elkaar gekregen om de dwarse bolling te combineren met de zeeg. Respect daarvoor. Dat lijkt me iets voor gevorderden; ik krijg er een beetje koudwatervrees van en stel me tevreden met alleen de zeeg.



In de loop van de week zal ik nog wat lijmklemmetjes bijkopen, en ook postelastieken zien te scoren. Dan nog bedenken hoe ik het boegschot er loodrecht tussen kan plaatsen en dan kan er gelijmd worden.
Op onderstaande foto is te zien dat de bovenkant van de spanten afgeschuind is om maximaal contact met het dek te krijgen. (Met dank aan Danny).



Hierboven is te zien dat de spanten zijdelings van het dek uitsteken. Weet iemand of dit later een functie gaat krijgen, of moeten de spanten bijgeschaafd worden tot de breedte van het dek? Hierover kan ik niets vinden in de (in mijn ogen summiere) bouwbeschrijving.

 

Goedemorgen,

Het klopt dat je dek iets terug zal vallen gezien mijn ervaring met de botter die ik gebouwd hebt. Als je de tekening bekijkt zie je dat de boeiboorden tegen het dek vallen. Deze staan iets schuin naar binnen. Je zal de spantjes dus net als het dek in de schuinte en ronding aan moeten passen. Je boeiboorden komen dus ook pasgevoegd in de schuinte tegen het bovenste gedeelte van de spanten.

 

Klopt de plaats van je dek wel? Ik zie door het luikgat de bovenkant van de spant daaronder zitten (als ik goed kijk), en m.i. is dat niet juist. Het gat zou precies voor de spant moeten vallen. De spanten zijn dan ook minder te breed dan nu het geval is en bij het afschuinen nog maar weinig door steken.

 

Wat ik van de vorige reacties in ieder geval oppik, is dat ik veel meer op de tekeningen moet kijken. Je hebt gelijk, Hans. Op de tekening is duidelijk te zien waar het voorste luik ten opzichte van de spant moet zijn.
Vandaag heb ik van mijn schoonzoon twee lijmklemmen kunnen lenen, zodat ik vanavond het voordek heb kunnen plaatsen. Dat kostte ongeveer een uurtje voorbereiding. Uitdenken en uitproberen hoe ik dat aan kon pakken, en vervolgens drie keer droogoefenen om de procedure uit te proberen. Mijn gedachte daarachter: als de lijm eenmaal is aangebracht, is er geen tijd meer om te experimenteren cq bij te sturen. Na het plaatsen van de eerste drie klemmen nog tijd genomen voor een foto:


Wat dat legoblokje daar doet? Dat heb ik met een elastiekje aan spant nr. 2 vastgemaakt om zodoende een goede referentie te hebben voor plaatsing van het dek in de lengterichting. Bovenop met een lijntje het midden van het dek aangegeven om ook in de breedte een referentie te hebben.


De lijmklemmen hebben goed grip op de vlakke onderzijde van de spanten.


Volgorde: eerste lijmklem op de boeg om dek te positioneren. Vervolgens twee lijmtangen links en rechts op het tweede spant. Daarna het boegschot tussen vlonder en bovendek plaatsen, waardoor de laatste weer iets omhoog komt. Daarna de twee klemmen links en rechts op het derde spant en ten slotte afmaken met nog eens twee klemmen links en rechts op het vierde spant.
Dan komt mijn rust weer terug en laat ik de lijm een nachtje drogen.


Bovenaanzicht, maar op de kop gefotografeerd.


En zo ziet mijn werkplek er vanavond uit.

 

Van klemmetjes kun je nooit genoeg hebben!

 

Precies Hans, vandaag dus nog maar 4 bijgekocht. Zojuist ook de klemmen van gisteravond verwijderd. Zie hier het resultaat:

Mooi te zien dat de zeeg er in zit. Na de tips van Danny en dhr. Groenenberg blijkt dit ook op de tekening zichtbaar te zijn. Ik ben tevreden met het resultaat.

Op het bovenaanzicht is nu ook duidelijk dat de spanten inderdaad niet meer zo ver uitsteken.
Hieronder nog een detailopname en doorkijkje door het boegschot.

Op de foto hierna is te zien dat ik het onderste boegdek versterkt heb met een extra deksteun. Zonder deze zou het dek naar beneden gedrukt worden door de benedenwaartse kracht van het boegschot.

 

Leuk je op deze manier te volgen Walter..

 

lang geleden dat ik jou botter ook maakte. Maak niet de fout die ik maakte. Je bent bijna toe aan het beplanken van het dek en ik verlijmde stomweg de dekplanken tegen elkaar waardoor er na schuren helemaal geen dekplanken zichtbaar waren. Er staat voldoende geschreven hoe dit te doen. Kijk maar onder Martijn Schipper ( dekbeplanking ) Een aantal post eerder dan jouw verslag.

 

Of onder het hoofdstuk "dekbeplanking" in het
subforum van mijzelf als auteur.
Er is niks mis met het bericht van Martijn Schipper, maar het is niet juist......
Doe iets goed of je laat het achterwege!!!

 

Ik moest even zoeken, maar Klaas bedoelt deze: http://www.modelbouwforum.nl/threads/dek-beplanking.202376/

 

Ai, helaas. De vorige berichten kreeg ik pas onder ogen toen de beplanking er al op zat. Ik kan nu alleen maar hopen dat mijn onervarenheid er toe leidt dat er kieren en naden zichtbaar blijven. Maar deze tip ga ik zeker onthouden voor een volgend project . De laatste stand van zaken:
Dit leek mij een goede voorbereiding om tot volgend resultaat te komen.

Hierna was het lastig om de beplanking op maat bij te snijden omdat je niet meer goed bij alle plekken kunt komen. De luiken, mastgat en schoorsteengat moet ik nog uitsnijden, uitboren of uitfrezen. Ben benieuwd wat het gaat worden.
Ander punt: ik heb een bouwbeschrijving in Engels, Duits, Frans en Spaans. Maar in elke taal is hij even kort, bondig en te weinig informatief. Zo staat er over het bevestigen van het dek alleen: Glue the main deck ner. 28. Geen woord over de zeeg, over het afschuinen van de spanten, waar moet ik op letten. Daarnaast blijkt de volgorde van werken uit de beschrijving niet zaligmakend. Zowel uit andere topics als uit jullie reacties op mijn projectje blijkt dat daarmee gespeeld kan worden. Voorbeeld: waar de een het dek al beplankt vóór bevestiging doet een ander dat pas daarna. Iemand anders stelt het zelfs uit tot na het bevestigen van de valse bodems om zodoende de beplanking niet te beschadigen met de lijmklemmen.
Momenteel breek ik mijn hoofd over de vraag hoe ik de twee valse bodems kan bevestigen. De beschrijving zegt hierover: Glue and nail the false bottoms ner. 42 using here white glue.
Ook hier moeten de spanten aan de onderzijde volgens mij afgeschuind worden. De bodems moeten vooral aan voor- en achterzijde sterk gebogen worden, op de smalste en meest kwetsbare stukjes. Eerst natmaken, dan in de klemmen laten drogen, en dan pas lijmen? En die spijkertjes, zijn die noodzakelijk?
Ik zou graag lezen wat jullie adviezen zijn.
O ja, dat natmaken. Het betreft stukjes triplex en Hans heeft al laten weten dat triplex en water niet goed samen gaan. Ik heb een reststukje even 5 minuten in water gelegd en daar gebeurden geen gekke dingen mee. Kan dus wel?
Groet, Walter

 

Kan voor zeer korte periodes wel, maar als je het te lang laat inweken lost de lijm in de triplex op, en dan valt ie dus in 3 laagjes uit elkaar.

 

Paul gebruikte hiervoor ook nog een scheutje ammoniak in het water om te buigen. Het heeft wel een sterke kromming. Probeer het met stoom boven je fluitketeltje. Verhitten en langzaam buigen. Ik heb echter geen ervaring om dit met triplex te doen. Wel heb ik de romplatten op deze manier gebogen wat toch wel een intensiever klusje is dan deze bodemplaat.

 

Als je triplex sterk moet buigen gaat dat eigenlijk niet lukken, want omdat het uit drie kruislings verlijmde lagen bestaat laat het zich niet zo makkelijk buigen. Handiger is dan om dunne latjes hout te nemen die zich wel laten buigen (natmaken - buigen - in vorm laten drogen - dan verlijmen). Je kunt je dek dan in meerdere lagen maken, met de goede kromming erin door telkens een laag te buigen en verlijmen. Tot slot vlak schuren en de definitieve dekbeplanking erop maken.

Voor het sterk buigen van de rompbeplanken is het nat maken en in de ronding buigen ook de enige juiste optie, waarbij een elektrische plankenbuiger (werkt met warmte) een aanrader is. Binnenkort verkrijgbaar via de hieronder genoemde website.

 

De laatste dagen heb ik voornamelijk geprobeerd te doorgronden hoe de boeg moet worden. Dat is nodig om aanpassingen te doen aan spanten en boeg vóórdat de valse bodem geplaatst kan worden.
Om eerlijk te zijn; ik ben in verwarring. Hieronder eerst een situatiefoto.

Je kunt hier zien dat de onderkant van de eerste spant niet doorloopt tot de onderkant van de valse kiel. Ook is te zien dat de punt van de boeg een halve centimeter voor het dek uitsteekt.
Op de volgende foto is te zien dat de echte boeg niet overeenkomt met de vorm en maat van de boeg op de tekening.
... en op de volgende dat deze boeg niet aansluit bij de vorm en maat van de valse kiel. Deze moet namelijk ook nog 2 mm aan de onderkant uitsteken om aansluiting te maken met de (echte) kiel.

Mijn probleem is dat ik niet kan vaststellen welke referentie ik moet aanhouden. Welk uitgangspunt moet ik nemen? Overigens heb ik al gezien dat straks bij de achtersteven een soortgelijke situatie optreedt.

Dus: HELP

Is er iemand die zich, buiten dit bouwverslag om, aanbied om als mijn tutor op te treden? Af en toe een vraag stellen op dit forum moet kunnen, denk ik, maar ik vrees dat ik een vat vol vragen ben bij de komende stappen.