Bertus,
Ik kan niet anders als bevestigen wat er gezegd wordt.
Ik heb er best veel mee geëxperimenteerd en kan dus iets uit mijn ervaring putten.
Enkele voorbeelden:
(TC) Piper Cubs: niet doen (tipstall), hooguit in "flap"mode de ailerons iets omhoog te zetten om lift te dumpen zonder een tipstall uit te lokken.
F3A-X kisten zoals een Wigens en Extra 300 met full span ailerons: Naar beneden werd de kist traag op ailerons, sterk haakeffect, neiging tot tipstall. Met de roeren naar boven was dat beter, maar door het ongunstigere profiel was de totale overtreksnelheid groter. Je moet dan sneller vliegen of final, tja, welk voordeel heb je dan nog...
Swiss Trainer: bij velen bekend om zijn uiterst lage landingssnelheid, ondanks hoog gewicht van 24 kg tegenwoordig. Zeer effectieve "slotted flaps", ailerons lopen ook slechts een paar mm mee naar beneden. Maar aileron reactie is traag op final, ik heb grote uitslagen nodig. Komt uiteraard vanwege de zeer lage vliegsnelheid.
Resumerend kan ik alleen maar zeggen dat als je een kist bouwt met alleen ailerons, en je pas daarna gaat afvragen hoe je de landingssnelheid/uitloop kunt beperken, je verkeerd bezig bent geweest. Als je fatsoenlijke flapwerking wilt hebben, moet je dat van tevoren realiseren en daar tijd in stoppen, TIJDENS de bouw. Er zijn diverse flapsystemen te gebruiken, die véél beter werken als een miezerig rolroertje.
Een ander verhaal zijn de zwevers: maar die hebben soms tot 4 "ailerons" per vleugel. Naar buiten toe kan het ailerons aandeel vergroot worden, naar binnen toe de flapwerking.
Ofwel: geef je ailerons dan laat je de binnenkant flap een paar mm meelopen, terwijl de buitenste normaal werkt. De roeren daar tussen in, richting tip in toenemende mate mee laten lopen.
Bij flapextensies het omgekeerde doen, aan de tippen dus een zeer kleine uitslag en richting romp steeds groter.
In feite imiteer je wat vogels ook doen bij "roeruitslag".
Een best goede landings configuratie is de "crow" ofwel kraaienstand, flaps aan de binnenkant naar beneden en naar buiten toe naar boven.
Dan heb je zowel liftverhoging aan de binnenkant als een remwerking aan de buitenkant, zonder tipstall risico. En nog een redelijke aileron reactie.
Ik gebruik dit zelfs op een vliegende vleugel, het werkt als een beer.
Beetje off topic: Wat ik altijd wel apart heb gevonden is hoe effectief de "tailerons" ofwel ailevators waren van mijn F16 jet. Gevlogen zónder ailerons aan de vleugels. Toch ook dicht tegen de romp.
Maar dat is natuurlijk een ander verhaal:
- Korte vleugeltjes (die een rolbeweging minder tegenwerken als bvb grote lange zwever vleugels).
- Hogere snelheid.
- "All moving surfaces" ofwel geen roeren aan een stabilo, maar in zijn geheel bewegende staartvlakken. Veel effectiever natuurlijk.
- Best wel grote roer uitslagen ter beschikking.
Ik vergelijk het maar als de vinnen aan een raket, er is weinig voor nodig om zo'n "buis" te laten rollen, die kleine vinnetjes aan de achterkant kunnen dat prima aan.
In principe werken ailerons door een liftverandering per vleugel te bewerkstelligen, stuurvlakken zoals de tailerons en stuurvlakken van een raket buigen botweg de stroming grof om en krijgen daar een reactie kracht uit.