HET SCHIP VAN BARENTSZ : Algemeen Onderzoek en de Naamkwestie

Voor de gemiddelde modelbouwer die een representatief model van Het Expeditieschip van Willem Barentsz wil bouwen, is de Kolderstok model een briljante bouwdoos. Het is mijn eigen schuld dat ik verliefd ben geworden op dit schip (niet alleen als een ander model), maar bijna als een missie - niet om een model te bouwen, maar een miniatuur van het echte schip.

Ik besef wel dat je nooit alle informatie kunt bezitten, maar ik weet ook dat er informatie is die relevant is en die ik heb gevonden, die in geen enkel onderzoek is genoemd. Dat begrijp ik niet. Onderzoekers moeten toch weten dat het tussen de regels ligt waar vaak de meest waardevolle informatie ligt - en toch is dit onbenut gebleven. Of... omgekeerd... werd niet relevant of belangrijk genoeg geacht ...

Wat ik nu heb gevonden, is dat er bepaalde interpretaties van dit schip waren die bijna vooraf bepaald leken te zijn en vervolgens werd de rest van het schip gemaakt om die interpretaties te "omzeilen". Van dat specifieke fenomeen viel ik ook in de fout. Nu ik echt begin te twijfelen en echt twijfel aan dingen die voor mij niet logisch zijn, wordt de hele bouw van het schip plotseling een stuk logischer.

Het andere ding dat ik verbijsterend vind, is de naamkwestie - maar gezien de tijd en de tijd die ik te zijner tijd krijg, ben ik er zeker van dat ik dat tot op de bodem zal uitzoeken. Maar vergis je niet, dit soort onderzoek kost veel tijd en is vermoeiend. Het enige wat ik wel weet, is naar wiens interpretatie van hoe de WB eruit had kunnen zien, ik neig naar.

Zoals een SOS-lid opmerkte: "Bijna altijd loont het om je eigen onderzoek te doen, al was het maar om je begrip van het onderwerp te vergroten. Ten tweede is het ook de moeite waard om de beschikbare informatie te controleren en te verdubbelen om de juistheid van de informatie te bevestigen en vooral voor gemoedsrust."

Uitgesluit het roer (en een paar odds and ends), is de basis rompconstructie van mijn model voltooid. Dat betekent dat de tijd is gekomen om mijn build te evalueren en te zien hoe het zich verhoudt tot de historische gegevens die we kennen en kunnen bewijzen. Als ik eerlijk ben (en ik ga heel eerlijk zijn in dit bericht), denk ik dat ik het goed heb gedaan en ik zou blij moeten zijn met mijn vooruitgang tot nu toe.



De vraag is echter deze: Heb ik een mooi model van het Willem Barentsz Expeditieschip uit 1596, of heb ik een mooi modelschip? De enige manier om dit te beantwoorden is als ik mijn model vergelijk met de twee interpretaties van het Willem Barentsz-schip – die van Hoving en De Weerdt.

Deze bevindingen zullen in twee delen worden gepubliceerd, omdat er veel te absorberen valt.

1. Voorste overkapping (canopy):

Zowel De Weerdt als Hoving zijn het eens over een open constructie zonder voor- of achterwanden.





Oordeel: Mijn model voldoet niet aan de interpretaties van of Hoving of De Weerdt.

2. Achterste Overkapping (Canopy)

De Weerdt toont in dit stadium van de bouw van de replica geen voorwand van de achterste opbouw. Of dat later wordt toegevoegd, weet ik niet, maar voorlopig is het open. (Zie foto hierboven).

Op zijn plannen toont Hoving wel een voormuur, maar geen deuren.


Hoving. Tekening: Cor Emke

Oordeel: Mijn model klopt niet.

3. Aantal geschutspoorten

De Weerdt toont - net als de Kolderstok-interpretatie - 6 geschutspoorten, Hoving 7.

Oordeel: Mijn model voldoet aan de Interpretatie van De Weerdt, maar niet aan die van Hoving.

4. Kolderstok of Helmstok / Stuurmanshuisje (Stuurplecht) of niet?

Hoving gebruikt geen kolderstok) om het roer te besturen, maar een helmstok. Als zodanig is er ook geen stuurmanshuisje (stuurplecht).


Hoving: Tekening - Cor Emke

Net als de Kolderstok-bouwdoos gebruikt De Weerdt een kolderstok om het roer te besturen en daarom zijn tekeningen ook een stuurmanshuisje (stuurplecht). Zonder hier in discussie te gaan over wie recht of verkeerd is, heb ik veel schilderijen en tekeningen die de hut laten zien en voor mij voegt het veel esthetische schoonheid toe.


De Weerdt

Oordeel: Mijn model voldoet aan de Interpretatie van De Weerdt, maar niet aan die van Hoving.

5. De Braedspit:

Deze kwestie is uitgebreid besproken in mijn bouwverslag. De Weerdt heeft zijn braedspit achter de voorste overkapping, Hoving heeft zijn achter de voormast.

Ter toelichting de volgende:

In zijn korrespondentie met mij skrijf Hoving:

" As for the windlass on Barentsz's ship: there is something unusual here. There are not many details of the ship elaborated in De Veer's journal, but as a historical exception this part is actually mentioned. In the early days of the wintering on Novaja Zemlya some of the crew went from the newly built cabin to the ship to gather some left over supplies. They appeared not to be completely on their own. A big polar bear was already aboard and the men did not know any better than... 'hiding behind the windlass'.
Now this really is some sort of a clue for how that windlass must have been positioned aboard the ship. In my reconstruction I placed it right behind the stem post, Gerald opted for the -behind the forecastle- option."

Maar kon ons kijk nauw na de uittrecksel van De Veer se journael.



"[Den Beyr} quam stoutelijck nae ons toe om voor by't schip op te climmen, maer wy hadden boven opt schip ons schuytenseijl gheschoren, ende laghen met 4 rtoeres voor opt Braedspit, ende hy werdt gheschoten."

Nu mijn lieve vrienden - we kunnen hier duidelijk uit zien dat de beer probeerde in het schip te klimmen bij de boeg. Dus logica roept de vraag op: Wat voor nut zou het hebben om je achter de braedspit te verschuilen als die braedspit recht achter de fokkemast gemonteerd was?

Ook de schuyt werd midscheeps opgeslagen tussen de voorste en achterste overkappings. De tekst vermeldt dat de bemanning het zeil van de sloep gebruikte om zich achter te verschuilen om zich tegen de beer te beschermen. Dat zou suggereren dat ze ACHTER de voorste overkapping zaten.


Mijn braedspit is dus aan de achterkant van de voorste overkapping gemonteerd.

Mijn specifieke model voldoet dus aan de tekeningen van De Weerdt, terwijl de Kolderstok-bouwdoos voldoet aan de plannen van Hoving.

Oordeel: Mijn model voldoet aan de Interpretatie van De Weerdt, maar niet aan die van Hoving.

Dus op basis van deze 5 punten (er zijn er nog twee in de volgende posting) kan een bouwer zijn Kolderstok bouwdoos dus 100% in lijn brengen met de interpretatie van De Weerdt door het weglaten van de voorste en achterste wanden en door het scratch-build van de braedspit.

Mocht hij besluiten de interpretatie van Hoving te volgen, dan zou hij de voor- en achterwanden van de voorlopbouw moeten weglaten, de voorste wand van de achteropbouw moeten bouwen maar de deuren weglaten, de stuurmanshut moeten weglaten en gewoon een 7e kanonpoort moeten inschrijven.

Dus de eerste 5 evaluatiepunten zijn allemaal goed nieuws voor toekomstige Willem Barentsz-bouwers - de grootste uitdaging zou waarschijnlijk de scratch-build van de braedspit zijn.

Voor mij is mijn onderzoek echter te laat gekomen - er is geen manier waarop ik kan beginnen met het uitbreken van wanden, omdat het gewoon te veel gerelateerde delen van de constructie betreft. De enige manier waarop ik dit kan rechtzetten is door een tweede Willem Barentsz te bouwen.

Word vervolg

Ziet ook mijn bouwverslag WILLEM BARENTSZ - KOLDERSTOK 1:50 | ModelbouwForum.nl

 

Weet je hoe je soms naar iets kijkt zonder echt te begrijpen wat het is dat je ziet? Nou, dat is wat mij is overkomen. Voor de goedheid weet ik hoe lang, ik heb de plannen van Hoving en De Weerdt vergeleken met die van Kolderstok en met mijn model en heb nooit een opvallend verschil opgepikt. Tot het eindelijk toesloeg!



Let op de drie vlakken van mijn achterste verschansing in hun opbouw naar de achtersteven.

Maar ... kijk nauw eens naar dit:


De Weerdt


Hoving

Dus - wat is hier fout? De Weerdt stelde dit heel duidelijk: In de hoge opbouw aan de achtersteven zat waarschijnlijk een soort hut." Vervolgens zegt hij dat het naar alle waarschijnlijkheid de hut van Willem Barentsz en/of Jacob Heemskerck zou zijn geweest.

Maar hoe beïnvloedt de aanwezigheid van de cabine het aantal vlakken in de achterste verschansingen? Eenvoudig - de cabine moet een vloer en een dak hebben - de laatste wordt bepaald door het onderste overloop dek en het dak door de verdek. Als het model geen kapiteinshut heeft, zullen de dekindeling en de daaropvolgende verschansingshoogten verschillen van een die een cabine moet voorzien.

Waarom heeft onze Admiraal Hans dan de hut niet meegenomen? Om de eenvoudige reden dat de cabine vrijwel onzichtbaar zal zijn.

Dus laat me je laten zien hoe de hut eruit ziet: (Overigens zijn Hoving en De Weerdt het 100% eens over de locatie en het bestaan.)


In oranje gemarkeerde cabine op de tekening van De Weerdt. Let op de stuurman in zijn stuurhut. Ook zie je duidelijk het kolderstok dat De Weerdt en Admiraal Hans onderschrijven.



Cabine in oranje gemarkeerd op het plan van Hoving. Let op de afwezigheid van de stuurhut vanwege het feit dat Hoving geloofde dat de Willem Barentsz een helmstok gebruikte en geen kolderstok om het roer te sturen.

De volgende twee pllatjes tonen de bouw van de cabine volgens de plannen van Hoving. De modelbouwer was Constant Willems op Modelbouwforum.





Op het voltooide model is dat wat zichtbaar zal zijn van de kapiteinshut. Let ook op de afwezigheid van voor- of achterwanden bij de voorste opbouw (overkapping).

De volchende twee plaatjes wijs de uitleg op Koos Weestra ze model wat deur De Weerdt gebruikt is.


Kapiteinshut. De dakbalken die net zichtbaar zijn op de foto zijn die van de achterste opbouw.



Definitieve configuratie van De Weerdt op het Koos Weestra model. Zoals je zien is er bijna niets van de cabine zichtbaar, maar met de open achteropbouw en mogelijke toevoeging van LED-verlichting aan het model, zou het een mooi display moeten creëren - en histories korrek.

 

Je bouwt de spanning goed op

 

Mooi onderzoek. Ik ga eens kijken op SOS waarom ik geen updates meer krijg van je verslag. Zie het ook niet meer staan tussen mijn Watched topics. Want deze hele discussie daar gemist.

 

Dankjewel Bouke. Dit raak noch lekker warm in deze keuken

 

Hoi Stephan. Ja alles is op SOS en vele meer. Ik plaats bloot de opzomming hierzo. Op SOS is de bouwverlslag reeds 140+ paginas!

 

Net zoals ik mijn gedachten op tafel legde voor jullie, zo legde ik ze op tafel voor @*Hans* - plus een paar andere suggesties waar ik in een later stadium nog op terugkom. En binnen 24 uur had ik een aangepaste lijntekening van de @Kolderstok plannen! Dit is niet eens meer een geval van dienstlevering - het is een geval van vriendschap!



Duidelijk zichtbaar is de kapitein's cabine en de achterste verschansing wat na twee vlakke verander is, instede van 3.

Nu het grootste deel van het onderzoek is gedaan, is het tijd om te beslissen welke configuratie te volgen - (A) Hoving, (B) De Weerdt of (C) een combinatie van de twee. Ideaal wilde ik optie C niet nemen; als het me zou lukken om me aan A of B te houden, zou ik op zijn minst gelijk hebben met betrekking tot één interpretatie. Helaas zijn de best gelegde plannen van mensen en muizen soms precies dat. De reden?

Ik moest ook rekening houden met de Kolderstok kit, de manier waarop Hans het had ontworpen en de "beperkingen" die dat met zich meebracht. Dat bracht bepaalde uitkomsten met zich mee die bijna voorbestemd waren.

Laten we eens kijken naar twee voorbeelden:

Voorbeeld 1 De Braedspit

Ongeacht wiens interpretatie van de braedspit correct is, gebrek aan ruimte betekent dat het onmogelijk is om een functionele braedspit in de boeg van het Kolderstok-model te passen. Daarom heb ik geen andere optie dan De Weerdt te volgen en de braedspit op dezelfde positie te plaatsen als waar ik hem op mijn huidige bouw heb geplaatst. Ik heb dus geen andere keuze dan De Weerdt in dit opzicht te volgen.

Voorbeeld 2 De Stuurman's Plecht

Hoving gebruikt een helmstok voor het besturen van het roer, wat betekent dat er geen stuurhut is. De Weerdt gebruikt een kolderstok en hij rekent wel de stuurhut. De manier waarop Hans het Kolderstok-model heeft ontworpen, is gebaseerd op onder meer de stuurhut. Natuurlijk is het een leuke touch die ik leuk vind, maar dat betekent niet dat het correct is. Na een leuk gesprek met Ab ben ik ervan overtuigd dat de Willem Barentsz niet zo'n "kippenhut" had (je moet van Ab's opmerkingen houden) ; maar om het op de Kolderstok-kit te veranderen, zal een uitdaging zijn. Niet onmogelijk, maar wel moeilijk.

Voorbeeld 3: De rompvorm en lijnen

Hans heeft de Kolderstok kit ontworpen rond de Ab Hoving rompvorm en lijnen. Ik voel me hier erg comfortabel bij, omdat Ab de definitieve versie van zijn rompontwerp heeft laten berekenen en modereren door een scheepsbouwexpert van de marine, wijlen Theo van Harpen, maar het punt dat ik probeer te maken, is dat ik geen keuze had.

Tot slot wil ik jullie laten zien hoe gevaarlijk interpretatie is.



Dit is de oorspronklijke tekening uit het dagboek van De Veer (de beroemde Plaat 8) die algemeen wordt beschouwd als waarschijnlijk de beste tekening om de details van het schip te tonen.




Vanuit hetzelfde perspectief en dezelfde kijkhoek als Plaat 8 heeft Gerald De Weerdt deze lijntekening gemaakt op basis van zijn interpretatie van Het dagboek van De Veer. Waar komt de stuurmanshut (rood omcirkeld) vandaan als deze nergens op de originele tekening te vinden is?


Ab Hoving ze weergawe.

 

Heel bijzonder dat een niet Nederlander (als ik het goed begrijp) zoveel interesse heeft voor de geschiedenis van de Nederlandse scheepsbouw en alles wat daar bij komt kijken. Petje af voor de moeite en tijd die je hier insteekt. Wat me opvalt dat je nu ook in perfect Nederlands een gedeelte van je bevindingen vertaalt. Heel mooi om dit alles te lezen. Ook de contacten die je hebt opgebouwd in deze schemerige wereld vind ik buitengewoon. Fijn om te lezen en hartverwarmend. Wat een bevlogenheid schuilt hierachter. Dank dat je dit met ons wilt delen!

 

Bedankt voor de vriendelijke woorden Jean. Vanaf het moment dat ik begon met de bouw van de Willem Barentsz was ik gefascineerd door het idee dat het schip dat centraal stond in zo'n belangrijk deel van de Nederlandse geschiedenis naamloos bleef. Ik was niet bereid om dit te accepteren zonder mijn eigen graafwerk en mijn eigen onderzoek te doen. Je kunt natuurlijk verwijzen naar het replicaschip dat in Harlingen wordt gebouwd en zeggen dat de naam bekend is, maar - zoals ik later zal laten zien - heb ik daar ook ernstige twijfels over.

Op Ships of Scale (SOS) kregen deze vragen zo'n enorme reactie dat mijn bouwverslag daar in iets meer dan 6 maanden 60 000 weergaven heeft aangetrokken. Dit alles motiveerde me alleen maar om dieper te graven en vragen te stellen. En naarmate ik me in het verleden verdiepte, begonnen er meer vragen op te duiken en voordat ik het wist was ik er halsoverkop bij betrokken.

 

Das een heel gepuzzel zo Heinrich om dit allemaal uit te zoeken, of zoals jij het zegt op te graven
Knap werk mijn vriend

 

Heel erg bedankt voor de vriendelijke woorden van mijn vriend - ik waardeer het echt. Ik heb al aardig wat informatie ontdekt die voorheen niet bekend of over het hoofd gezien was en ik weet zeker dat er nog meer gaat komen.

 

Heinrich, heb jij al eens in het Nationaal Archief gekeken om te zien of je daar iets opdiepen kunt?? Dit archief is namelijk verregaand gedigitaliseerd, dus wie weet. https://www.nationaalarchief.nl/
Verder is dit natuurlijk een voortreffelijke opsomming van wat je intussen opgediept hebt

 

Bedankt voor de tip mijn vriend. Als ik weer wat meer tijd heb, ga ik verder met het onderzoek.

 

mooi opzoekingswerk Heinrich ik zie ook nog iets wat ik moeilijk kan thuis brengen
ga eerst nog eens wat lezen voor ik van alles begin te zeggen wat niet kan..

 

Ik ziet uit daarna Dirk!

 

Hello Allemaal

Ik heb nu naar mijn bericht gekeken en ik heb jullie waarschijnlijk misleid. Het bestaan van de hut werd niet bepaald door het gebruik van kolderstok of helmstok. Ab denkt dat er niets mis is met het hebben van een hut, behalve dat naar zijn smaak "dit 'kippenhok' aan dek een beetje overdreven lijkt voor zo'n klein schip." En dat wordt natuurlijk volledig bevestigd door de tekeningen van De Veer.



In zijn boek schrijft Ab:

We zien boven een als rooster uitgevoerd halfdek het dak van de kajuit met een opstapje van ongeveer een voet uitsteken. Het lijk niet waarskijnlijk dat in de kajuit veel meer staruimte nodig zou zijn als onder het halfdek, waar de roerganger de hele dag stond. Er is echter een zinnige theorie te verbinden aan het verschil hoogte tussen het halfdek en campagnedek; de kajuit moet in zijn geheel ongeveer een voet zijn opgetild zodat de helmstok onder de kajuitsvloer kan draaien."

Op Nederlandse schepen was het een vaste gewoonte om de stuurman niet in de open lucht te plaatsen (waarschijnlijk vanwege ons belabberde klimaat). Er waren dus twee keuzes: één is degene die Gerald gebruikte. Niets mis mee, behalve dat naar mijn smaak dit 'kippenhok' aan dek een beetje overdreven lijkt voor zo'n klein schip. Mijn oplossing was om de stuurman aan dek te plaatsen, maar beschermd door een rooster, waardoor hij de zeilen en het effect van zijn besturing kon zien en tegelijkertijd beschermd bleef tegen wind en regen, meestal van achteren. Bij slecht weer was er altijd de mogelijkheid om het rooster deels af te dekken met een stuk waterdicht doek.

Zo ziet Ab's model van de Willem Barentsz eruit:







En even als voorbeeld - kijk naar de uitzonderlijk gedetailleerde plannen op de cd-rom van de kapiteinshut en de voorwand (schot) van de achterluifel (achterste opbouw) op onderstaande tekening



En als ik dezelfde tekening zou nemen en dienovereenkomstig zou vergroten door me op het kanon te concentreren, is dit het resultaat:

 

wat mij opvalt is de hoogte van de hekbalk en dan ook het roer je kan je dekken een stuk vlakker leggen als je deze laat zakken
de hekbalk op de gravure zit volgens mij ook een stuk lager

en dan de bazaanmast hoe die kan blijven rechtstaan is mij een raadsel als hij op het bovenste dek staat , zelf ben ik er ook nog niet uit hoe het opgelost moet worden

 

Interessante opmerkings Dirk. Hoving, De Weerdt en Kolderstok wijs de bazaansmast as bloot gemonteerde op de bovendek.





Bij de Kolderstok model loop de hekbalk net bokant de twee achterste geschutpoorten.

 

ik ken echt te wijnig van deze schepen en er is ook niet erg veel over te vinden dan wat prentjes maar ik zou de bazaan mast zeker laten zakken en de kolderstok achter de bazaan zetten zo als wij het allemaal kennen.
zo zit niets mekeer in de weg en staat de bazaan ook op de overloop zoals gewoonlijk het geval was. de hoogte van de hekbalk laat ik ff achterwege want deze verschild wel op veel prentjes.
waarschijnlijk ben ik verkeert maar het lijkt mij veel logischer te zijn