Kamper kogge

Mooi hoe je alles uitzoekt en van scratch af maakt

 

Dit ziet er goed uit. En ja die oude schepen, daar is maar weinig over te vinden hoe ze getuigd werden.

 

*Een mooi zoekplaatje Jan.

 

Ach met een beetje uit Kampen en veel van Jan zelf gaat dat weer helemaal goed komen

 

Update 47
Nu weer verder met het zeil en specifiek de bonnetten. Ik had al eens laten zien hoe ik de lussen aan een bonnet maak. Hier zitten ze er allemaal op.



En ik had laten zien hoe je de bonnetten aan het zeil rijgt. Hier zitten ze er alledrie op.


Foto: Het zeil met drie bonnetten. Links de voorkant en rechts achterkant. De onderste bonnet is een stukje losgeritst. En aan de achterkant zitten enkele rijen ogen, lussen ,leuvers of hoe ze ook mogen heten waar de zes gordings doorheen lopen. Een gording is aan het onderste oog bevestigd met een houtje. Het “houtje touwtje”principe.



Aan de bovenkant van het zeil zijn een aantal touwtjes geknoopt waarmee het zeil aan de ra wordt bevestigd. Hieronder zie je hoe dat vastzit.


Foto: Touwtjes aan de bovenkant van het zeil, om het lijkentouw geknoopt, om het zeil aan te slaan aan de ra. De middelste is nog niet aangetrokken.


Foto: Aan de ra aangeslagen zeil.

Nadat het zeil aan de ra was geknoopt en de gordings door de lussen waren geregen was ik heel benieuwd of ik het zeil met de gordings kon ophijsen. Dat kon maar was geen gezicht, wat eigenlijk wel te verwachten was. Het zeil is veel te stug en te dik. Zo komt het ook niet te hangen hoor, was alleen nieuwsgierig of het kon. Niet dus.


Foto: Zeil provisorisch opgetrokken. Oogt niet natuurlijk.

Nu iets bedenken om het zeil mooi bol te laten staan en op te hangen.

Wordt vervolgd.

 

Dit is een prachtig zeil geworden Jan

 

Update 48
Gisteren heb ik via Ruben Bosman, die vlak naast de Kamperkoggewerf woont weer even contact gehad met de modelbouwer van de koggewerf. Hij heeft in 2004 samen met enkele anderen met de kogge de ommelandvaart herhaald. Een tocht vanuit Kampen om Denemarken heen naar de Oostzee. Hij heeft me verteld hoe het reilen en zeilen op een kogge onderweg er aan toe gaat. Je kan dus wel zeggen dat ik die info uit de eerste hand heb, weliswaar met zeven eeuwen vertraging, en niet van horen zeggen door iemand die van toeten noch blazen weet. Veel van deze info ga ik gebruiken straks bij het optuigen van beide koggen. Dat later.
Nu het zeil bollen.
Ergens heb ik gezien of gelezen hoe iemand een zeil mooi bol kon laten staan. Hij hing het zeil, nadat hij het had bevochtigd met iets van stijfsel, aan de vier hoeken op boven een doos en lag er een plastic zak met een kilo suiker op. Dat gaf, na droging, een mooi bol zeil.


Foto: Zeil aan de vier hoeken opgehangen in een doos, verzwaard met een zak met een kilo rijst. Maar eerst het zeil helemaal ingesmeerd met half om half verdunde houtlijm.

Na droging hing het zeil er zo bij:


En na losmaken had ik een mooi bol zeil en zo stijf dat het gewoon rechtop blijft staan.


Aan de hoeken kan je zien dat er aan is getrokken.



En hier zelfs uit het lijk getrokken.


Dat is niet erg en ik laat het zo, want straks wordt de bonnet losgemaakt vanwege stormweer. Dit maakt het alleen maar echter.
Provisorisch het zeil opgehangen.





Nu even een vraag.
De gordings lopen nu aan de achterkant van het zeil door een aantal lussen. Op de kogge echter zijn het houten ringen die aan het zeil zijn genaaid.
In eerste instantie dacht ik dat het me niet zou lukken om kleine houten ringen te maken, maar ik heb het toch geprobeerd. En dit is het resultaat:



Een gaatje geboord in een beuken rondhout van 3 mm en daar plakjes van gezaagd. En rondom een gleufje gevijld om met een touwtje te kunnen vastbinden aan het zeil. Rechtsonder ziet u twee van die ringetjes.
Als ik vraag: Wat is het mooiste, dan weet ik het antwoord al wel denk ik. De houten ringetjes. Dus komende dagen wordt het friemelen.

Wordt vervolgd.

 

Tja dan is er voor ons niets meer te kiezen Jan, het antwoord heb je zelf al gegeven Maar de houten ringen zijn inderdaad veel mooier..... en ook nog de complimenten voor je zeil, dat ziet er goed uit

 

Ja Koos, of je nu een Victory bouwt of een eenvoudige kogge, je ontkomt niet aan een heleboel friemelwerk.

 

goed gelukt het bollen van het zeil. Erg mooi.

Maar weet je zeker dat de gordings achterlangs lopen? Ik vraag dit omdat ik tot nu toe ze alleen van de voorkant heb zien lopen. Ze liggen dan los op het zeil zonder aangespannen te zijn. Bij het optrekken van de gordings haal je zo ook de bolling uit het zeil. Is maar een vraag want hoe het voor 1500 zat weet ik niet, als dit zo is kan ik dit aan mijn kennis toevoegen.

 

Stephan, Er zijn geen geschriften uit 1300. Slechts heel onduidelijke "tekeningen" op zegels van Hanzesteden. Ook op wrakken is niets meer van tuigage gevonden. Het beste vergelijkingsmateriaal is gevonden in Roskilde in de wrakken/overblijfselen van de daar gevonden Vikingschepen. Dus van tuigage is niets zeker. Op de Kamper kogge zijn ze aan het experimenteren geweest. Je komt foto's van de kogge tegen met gordings voorlangs maar ook achterlangs. Soms 6 gordings soms 7. Een van de eisen die men bij de Kamperkogge aan de tuigage stelde was dat als het zeil is opgehesen het in een keer naar beneden moet vallen als de gordings worden losgelaten. Als dat niet gebeurde moet je met pikhaken het zeil proberen naar beneden te trekken. Wetende dat de kogge indertijd een zeer succesvol schip was is het blijven hangen van het zeil niet acceptabel.
Na diverse experimenten lopen de gordings op de replica nu met 6stuks achterlangs, via een aantal houten ringen aan het zeil genaaid. En zo ga ik het maken. Dus misschien meer een model van de replica dan een model van een historische kogge. Niemand die het met zekerheid weet.
Als je goed kijkt naar de tweede foto in update 46 zie je in de rode cirkel en onder de rechter tekst "Gordingblok" enkele houten ringen zitten waar de gording doorheen loopt en zo het zeil ophijst. Zo ga ik het dus maken.

 

Maar het is wel friemelwerk met mooi resultaat hoor

 

Dat is de beste manier om uit te zoeken hoe het zat op een schip. Door het in het echt na te maken en uit te zoeken hoe het het beste werkt. Ik sla dit in mijn geheugen op als extra kennis van deze zeer oude schepen. En ja er is niks terug te vinden over deze vroege schepen dan wat je vind op tekeningen, etsen, beeltenissen en munten. Boeken heb je niks aan, die geven iets alleen globaal weer, het meeste leer je inderdaad uit de tekeningen en afbeeldingen uit die periode. Dat advies gaf Ab Hoving mij.

 

De zeilen hebben op die manier wel iets weg van de zeilen van de Chinese schepen, maar dan zonder de stokken die het zeil recht hielden. Die werden ook opgehaald met de gordings. (sampan Heinrich)

 

Jan,
Wat je doet met de zeilen is al erg mooi.
Ikzelf blaas de wind in de zeilen met een bus haarlak bevalt mij prima.
Groet Cees

 

Echt een supermethode voor het bollen van de zeilen. Die houd ik er in zeg.
En wat een prachtige bouw Jan. Complimenten!

 

Prachtige zeilen Jan en een leuke methode om de bolling in de zeil te krij! Ik ziet jij is bezig met mij Kogge.

 

Klopt Heinrich. "Jouw" kogge vaart in de storm, het zeil staat bol en een bonnet moet eraf worden gehaald. De ander ligt aan wal en moet worden geladen.

 

Dat is zeker een mooie manner om het zeil mooi bol te zetten. Deze ga ik maar even mooi onthouden.

 

Update 49
Een aantal lijnen zijn aangebracht. Te weten de brassen de schoten en de halzen. Ook de gordings zijn opnieuw aangebracht.
Vorige keer concludeerde ik dat de gordings door houten ringen moeten lopen. Daar moet ik een beetje op terugkomen. Toen ik alle touwlussen eraf had gesneden begon ik met bevestigen van een houten ring aan het onderlijk. Toen realiseerde ik me dat het klosje waar de gording aan vast zit door dat gaatje moet. En bij losmaken van de onderste bonnet verplaatst moet worden naar een hoger bonnet. Dat moet in stormweer makkelijk gaan. Dus aan de onderlijken geen houten ringen maar touwlussen. Die net allemaal doorgesneden zijn. Alleen twee rijen aan het zeil zijn nu houten ringen.


Foto: De gordings lopen door lussen ter plaatse van de onderlijken en door houten ringen achter het zeil.

Dan de loop van de gordings. Die lopen naar blokken aan de ra dan naar een drieschijfsblok in de masttop, dan naar beneden door drie ringen aan de langszaling, noem ik die maar, en naar de nagelbank.


Foto: Loop van de touwen rond de masttop.

Maar ook de wanttouwen (of zijstagen) lopen vanaf de langszaling naar beneden, maar naar buiten en iets naar achteren. Hier gaat dat niet goed. Ze schavielen tegen elkaar. Daar moet dus wat aan gedaan worden. Op mijn foto’s van de replica is niet goed te zien hoe de drie ringen geplaatst zijn t.o.v. de plaats van de wanttouwlussen rond de masttop. Kennelijk heb ik dat niet goed overgenomen.
Maar ik heb nog een kogge. Daar heb ik de ringen iets meer naar voren gezet en de wanttouwen iets meer naar achteren op de langszalingen gelegd. Daardoor konden de gordings makkelijker voorlangs de wanttouwen naar beneden zonder te schavielen. Dat ga ik dus hier ook proberen.
Verder heb ik nog wat meer zitten proberen, gewoon om te zien hoe het een en ander uitpakt. Dus hierna gewoon nog wat leuke foto’s.


Foto: Blokken en houtjes met een lus.


Foto: Houtje met lus om een wegering geslagen.


Foto: Bakboord bras (naar boven) en schoot (naar rechts).


Foto: Nagelbank met nagels gemaakt van een sateprikker. In dremel geklemd en met schuurpapier tot 1,5 mm dunner gemaakt.


Foto: Raval om braadspil.


Foto: Zijaanzicht. Ra iets gezakt zodat de onderste bonnet op dek bereikbaar is voor bemanning.


Foto: Achteraanzicht.

Tenslotte wens ik alle volgers en medebouwers een heel gelukkig, voorspoedig en vooral gezond 2022.

Wordt vervolgd.