Marieje in schaal 1 op 100 (met bouwverslag voor beginners)

Op verschillende plaatsen op dit forum heb ik al laten weten bezig te zijn met een model van de Deense Galjas "Marieje".
Het model is inmiddels gereed en ik heb er een uitgebreide handleiding bij gemaakt.
Deze handleiding ligt nu ter authorisatie bij de schipper van de "Marieje" om de eventuele foute benamingen er uit te halen.
In het 2e weekend van september hebben we overleg over het bouwverslag. Dit zal aan boord van de "Marieje" zijn. Ik ga namelijk een weekend meevaren met het schip.
Tijdens deze reis kan ik me dan voorbereiden op het bouwen van een model van dit schip in schaal 1 op 20. Dit model zal radio bestuurd moeten gaan worden. Veel details zijn mij nog onbekend, dus die kan ik gedurende de reis goed bekijken.
Om niet te lang te hoeven wachten op het bouwverslag hier alvast 2 foto's van de "Marieje".


Zodra het gehele bouwverslag is geauthoriseerd, zal het hier, of op bijvoorbeeld de site van de "Marieje" worden geplaatst.
Het deel wat de bouw van de romp beschrijft is inmiddels opgenomen. Het overige deel wacht nog op authorisatie.
Op deze manier kan iedereen een model van dit prachtige scheepje bouwen.

Enige nadere info:
Het schip is circa 26,5 meter lang (van kluiverboom tot einde davits)
De waterverplaatsing is ongeveer 43 ton.
Het schip is in 1898 gebouwd en in 1993 door een aantal Nederlanders gekocht en naar Nederland gehaald.
Het is geheel gerestaureerd.

Dit model is gemaakt van hout van mandarijnen kistjes, lucifers en sate prikkers.

Wim

 

Als voorproefje op het bouwverslag in tekst, hierbij het bouwverslag in 20 foto's.
(Deel 1, foto's 1 t/m 10)

 

(Deel 2, foto's 11 t/m 20)











Wim

 

DE BOUW VAN EEN MODEL VAN DE MARIEJE IN SCHAAL 1 OP 100

Een bouwverslag, ook geschikt voor beginners in de houtbouw.


Voorwoord

Hieronder volgt het bouwverslag van mijn model van de Deense Galjas “Marieje”.

Het verslag heb ik zodanig proberen te maken dat ook nieuwelingen in de scheepsmodelbouw het kunnen maken. Kosten hoeven geen probleem te zijn bij zo een klein modelletje: het hout komt van 2 mandrijnen kistjes van de groenteboer (gratis), wat lucifers (29 cent voor 10 doosjes) en een paar lange en korte saté prikkers. (Die zijn waarschijnlijk nog wel over na het bbq'en.) De zeilen zijn gemaakt van een zakdoek.
Veel verf heb je er ook niet voor nodig: van bijvoorbeeld de typische groene kleur van de dekken heb je maar "een vingerhoedje vol" nodig. Om daarvoor niet een pot verf te moeten kopen is zelfs een goedkoop alternatief aanwezig.

Een klein stukje schuurpapier, een figuurzaagje, vijltjes etc., meer is haast niet nodig om haar te bouwen.
En veel plaats heb je er ook niet voor nodig: alles past haast in een schoenendoos. Je kunt haar bij wijze van spreken op de keukentafel bouwen en dan is er nog plaats over voor je partner om een puzzel te leggen.

Ik ben met dit model in maart van dit jaar begonnen. Het was klaar eind juni, dus de doorlooptijd was ongeveer 4 maanden.
Dat betekent natuurlijk niet dat ik 4 maanden fulltime aan dit model heb gebouwd. De werkelijke bouwtijd heb ik niet bijgehouden, maar terugkijkend op de afgelopen maanden kom ik op zo'n 80 tot 100 uur bouwtijd. Het uitzoeken van bouwwijzen zit daarin, maar niet het maken van het bouwverslag.

 

Deel 1
Inleiding

Het bouwen van een modelscheepje is niet een heel moeilijke klus. Iedereen die een beetje handig is en wat geduld heeft kan het. Ook het assortiment gereedschap en de benodigde materialen die nodig zijn, kunnen bij een klein model beperkt blijven. De kosten voor materialen kunnen zelfs erg laag zijn wanneer bijvoorbeeld afval materialen worden gebruikt. Ikzelf heb voor de bouw van dit model hout gebruikt van kleine groente kistjes. Dit soort kistjes is bijna altijd gratis te verkrijgen bij de groenteboer. Hij gooit ze toch meestal weg. Zoek in dat geval wel een droog kistje uit, met net hout, dus niet gebogen, zonder splinters, noesten en dergelijke. Ikzelf heb een kistje gevonden met triplex zijwanden van ongeveer 3 mm dikte. Dit hout heb ik gebruikt voor de spanten. De bodem was van hout van ongeveer 1,5 mm dikte. Dit heb ik gebruikt voor de dekken en de scheepswand. Een tweede kistje had zijwanden van hout met een dikte van ongeveer 2,5 mm. Dit heb ik gebruikt voor de kiel.
Demonteer de kistjes door de krammen met een schroevendraaier open te buigen en ze er met een tang uit te halen.

Let op!
Lees eerst de gehele beschrijving door voordat je begint met bouwen. Je kent dan ongeveer de bouwvolgorde en komt niet voor verassingen te staan. Op sommige plaatsen staan Let op!’s en Tips met nuttige informatie.

Algemene opmerking, speciaal voor dit forum:
De tekening met kiel en spanten zijn op verzoek beschikbaar.
Stuur me daarvoor een mailtje met je verzoek naar
wimvandergeest (at) gmail.com
Ik stuur je dan het pdf document met de tekeningen.

 

Deel 2
Benodigde materialen en gereedschappen

Hieronder een (onvolledige) opsomming van de benodigde gereedschappen en materialen om het model te maken:

Gereedschappen:
Liniaal of geodriehoek, potlood en gum
Pritt stift of andere papierlijm
Figuurzaagbeugel met zaagjes (fijn)
Hobbymes
(Kleine) vijl
Stalen liniaal
Knijpers, touwtjes, klemmetjes en dergelijke
Schuurpapier
(Kleine) kwastjes
Schilders plakband

Materialen:
Schoenendoos om alles in te bewaren
Dun hout (plaat, diverse diktes)
Lucifers
Verf
Modelbouwlijm (bv. Uhu Hart)
Saté prikkers (dun/kort en lang/dik)
Garen / dun touw
Dun doek (van bv. een laken of zakdoek)

 

Deel 3
Aan het werk! De romp: kiel, spanten en dek

Wanneer het hout aanwezig is en de gereedschappen liggen klaar is de tijd aangebroken om aan het werk te gaan. Als eerste moeten de spanten en de kiel op het hout worden geplakt. Breng de lijm aan op het hout en plak de tekeningen er op.




Let op!
De nerf richting moet lopen zoals in de tekening staat aangegeven. Die is bij de spanten aangegeven en geldt ook voor de nerfrichting van de kiel.

Omdat ik niet weet hoe dik het hout is wat je gebruikt, kan ik ook niet opgeven hoe breed de sleuven moeten zijn die gemaakt moeten worden om de spanten en de kiel over elkaar te laten schuiven. Kijk in de tekening om te zien waar sleuven gemaakt moeten worden en hoe breed die moeten zijn.

Let op!
Zaag de sleuven voor de spanten E tot en met 4 aan de hekzijde van de getekende lijnen. Zaag de sleuven voor de spanten 5 tot en met 9 ½ aan de boegzijde van de getekende lijn.

De sleuven in de kiel moeten de breedte hebben van de houtdikte van de spanten.
De sleuven in de spanten moeten de breedte hebben van de houtdikte van de kiel.

Let op!
De breedte van de kiel is waarschijnlijk zo groot dat spanten E, A en 9½ in twee delen uit elkaar vallen. Deze delen moeten dan los tegen de kiel worden geplakt.


Zaag de spanten en de kiel uit.
Neem nu de waterlijnen en hartlijnen van de spanten over op het hout. Het papier mag nu van de spanten af. (Doe dit alleen wanneer het papier makkelijk te verwijderen is. Wanneer je te stevig plakkende lijm hebt gebruikt kun je het papier ook laten zitten.) Neem de lijnen ook over aan deze zijde. Doe hetzelfde bij de kiel.
Lijm de spanten met modelbouwlijm op de kiel. Let er op dat de spanten op de juiste hoogte komen te staan. De waterlijnen op de kiel en de spanten moeten op dezelfde hoogte zitten.
Om enige extra steun te krijgen kan in de hoeken tussen kiel en spant een lucifer worden gelijmd. Hierdoor is het lijmoppervlak groter en blijft de spant beter zitten.

 

Deel 4

Het geheel is nu erg slap. Om dat te verbeteren lijmen we dekken op de spanten.

Neem de breedtes van de spanten over op het hout. De nerfrichting van het hout is in de tekening aangegeven.


Laat aan de zijde van het hoofddek een kleine rand oversteken. Dit wordt later de opstap van het hoofddek naar het kampanjedek. (Zie de tekening.)



Verbind de punten met een vloeiende lijn. Dit wordt de lijn die de verschansing gaat volgen.

Let op!
De spiegel is recht. Teken een haakse lijn vanuit de kiellijn tot deze de verschansingslijn snijdt.

Zaag het dek uit volgens de zojuist getekende lijn.

Tip:
Zaag het dek ruim uit. Later wordt de juiste maat bepaald.

Neem voor het hoofddek de breedte van de overige spanten over op het hout. Laat het dek doorlopen tot de verhoging van het kampanjedek. Zaag het dek uit als hiervoor is beschreven.

Lijm de dekken op de spanten.

Om de huid goed op de spanten aan te laten sluiten moeten de spanten worden afgeschuind.


Vijl en/of schuur de spanten in de juiste vorm. Controleer met een dun strookje hout of de spanten voldoende zijn afgeschuind. Het hout moet een vloeiende lijn vormen en zonder knikken over de spanten lopen. Schuin de spanten af over de gehele lengte; van het dek tot de kiel. Laat de dekken dezelfde lijn volgen. Laat het hoofddek doorlopen tot over de boeg. (Er blijft dus een klein vlakje op de kiel over.)

Voordat we de huid op het schip kunnen maken, moeten we nog iets maken om de verschansing tegen aan te maken. We maken daarom verschansing steunen. We gebruiken hier lucifers voor.



Maak op de aangegeven plaatsen een inkeping in de rand van de dekken die zo groot is dat er precies een lucifer in past.
De laatste lucifer moet zowel in het vlak van de strook als van de spiegel staan. Hier komt de verschansing bij de spiegel tegen aan te steunen.



Let op!
De lucifers moet haaks op de waterlijn komen te staan, niet haaks op het dek.

Voor op het schip moet nu nog een klein stukje van de boeg worden aangebracht. Neem het hout waar de kiel van is gemaakt en zaag er een stukje van 4 x 4 mm van af. Lijm dit voor op het dek, in het verlengde van de boeg. Hier komt straks de boegspriet op te liggen.

 

Deel 5
De romp: bekleding

Nu is het tijd om de huid op het schip aan te brengen. Gebruik hiervoor het dunste hout van het groentekistje.

Tip!
Gebruik geen triplex. Dat laat zich niet goed buigen en de lagen kunnen loslaten.

Snijd met een hobbymes smalle stroken (ca. 3 mm breed) van het hout. Maak de stroken in de nerfrichting van het hout. Gebruik de stalen liniaal om langs te snijden.
Snijd voldoende stroken. (Er zijn ongeveer 14 tot 15 stroken van 3 mm per kant nodig.)

Omdat het hout zich niet zo eenvoudig laat buigen, gaan we de stroken hout eerst laten weken.
Leg een aantal stroken hout in een bakje met water. Dompel de stroken geheel onder. Laat de stroken minimaal een aantal uren in het water liggen.

Tip!
Ik heb de stroken in een plastic frisdrankfles onder gedompeld. Stop de gesneden stroken in de fles en vul deze tot de rand toe met water. Door de dop op de fles te draaien worden alle stroken ondergedompeld. Maak de voorraad niet te groot.

Wanneer de stroken voldoende zijn geweekt, kunnen ze op maat gemaakt worden.
Laat de eerste strook van voor naar achter langs het hoofddek lopen en onder langs de knik bij het kampanjedek. Plaats de strook aan de voorzijde tegen de kiel. Laat de strook aan de achterzijde een stukje uitsteken. Dit wordt later op de juiste maat gemaakt.


Let op!
Werk altijd symmetrisch, dus wanneer links stroken aangebracht worden, moeten er rechts evenveel stroken worden aangebracht.

Plaats de stroken tegen de spanten en zet deze vast met schildersplakband, klemmetjes, touwtjes, knijpers en dergelijke. Laat de stroken drogen.


Wanneer de stroken droog zijn kunnen deze worden losgenomen van de spanten.
Plaats nu de lucifers in de uitsparingen van het hoofddek. De lucifers worden naderhand op de juiste lengte afgezaagd. De lucifers moeten minimaal 6 mm uitsteken.



Lijm de lucifers in het dek, zodanig dat ze tegen de strook aan liggen.
Lijm nu de stroken (zowel links als rechts) met modelbouwlijm tegen de spanten. Klem de stroken tot de lijm is gedroogd.


Let op!
De lucifers moet haaks op de waterlijn komen te staan, niet haaks op het dek.

 

Deel 6

Neem nu de volgende, reeds ingeweekte strook. Plaats deze boven de eerste, dus over de lucifers op het hoofddek en over de bovenste rand van het kampanjedek. Bij het hoofddek wordt dit de onderste plank van de verschansing.
Plaats de lucifers in de uitsparingen van het kampanjedek net zoals hiervoor is beschreven. De laatste lucifer moet zowel in het vlak van de strook als van de spiegel staan. Hier komt de verschansing bij de spiegel tegen aan te steunen.


Wanneer de nieuwe strook de vorige overlapt, moet de nieuwe strook worden afgeschuind tot deze goed past. Het uiteinde van de strook komt tegen het kleine blokje wat voor op het dek is gezet, in het verlengde van de kiel. Zet de strook vast en laat de strook goed drogen. Neem de strook na het drogen los en lijm de strook op de romp.
Neem nu weer een nieuwe strook en plaats deze boven op de zojuist geplaatste. Deze strook loopt nu geheel over de lucifers. Zet de strook vast, laat hem drogen en lijm de strook na het drogen aan de lucifers.


Herhaal het geheel, maar nu van de onderkant van de 1e strook in de richting van de kiel. Ga door tot de romp geheel is voorzien van stroken.
Maak zo nodig korte strookjes om niet passende delen op te vullen.
Wanneer de stroken te schuin moeten worden gesneden, is het ook mogelijk vanaf de kiel te beginnen en naar de verschansing toe te werken.


Op een bepaald moment komen de beide delen bij elkaar en moet een passtuk worden gemaakt tussen beide al aanwezige stroken.

 

Deel 7

Aan de achterzijde van de romp steken nu nog de stroken uit. Zaag / snij de uitstekende delen af volgens de lijn op de kiel. (De kiel steekt dan nog een stukje uit.)
Maak van het dunste hout een aantal 3 mm brede stroken die precies tussen de kiel en de huid passen. De stroken moeten doorlopen tot de bovenkant van de verschansing. Laat de nerf horizontaal lopen. Lijm de stroken tussen de huid en de kiel.


Nu kunnen de uitstekende lucifers op lengte worden gemaakt.


Let op!
Een aantal lucifers steekt 3 mm boven de verschansing uit. Deze lucifers zijn op de tekening gemerkt.

Let op!
De eerste lucifer na de opstap op het kampanjedek moet uitsteken! Ikzelf kwam daar later achter en op de foto's is daar dus geen uitstekende lucifer te zien. De plaats is wel gemarkeerd op de tekening van het kampanjedek.

Tip:
Het is het makkelijkst om de binnenzijde van de verschansing en de dekken te schilderen voordat de afwerkrand en de opbouw worden geplaatst. Je kunt er dan makkelijker bij.

 

Deel 8

De bovenzijde van de verschansing heeft een afwerkrand. Neem de vorm voor deze afwerkrand over. Leg hiervoor de romp omgekeerd op een stukje papier en neem de buitenzijde van de romp over op het papier.
Trek aan de binnenzijde een parallelle lijn. De afstand tussen de lijnen moet de dikte van het hout plus de dikte van de lucifers zijn. Zaag de afwerkrand uit en werk het netjes af.

Tip:
De afwerkrand is erg kwetsbaar. Lijm deze op een dunne strook karton voor wat extra stevigheid. Het karton moet dan wel aan de onderzijde van de afwerkrand komen.

Schuur de buitenzijde van de romp voorzichtig vlak.

Tip!
Eventuele kieren in de romp kunnen worden gedicht door er een stukje hout in te plaatsen. Gebruik hiervoor taps geschuurde stroken. Druk die in de kier en schuur daarna de buitenzijde van de strook vlak met de huid.
Gebruik geen plamuur of kneedbaar hout. Dit is na het schilderen zichtbaar.

 

Deel 9

De romp: afwerking

De romp is dicht, maar nog niet klaar!
Er zijn nog een boel details waar aan gewerkt kan worden om de romp er nog beter uit te laten zien.
In ieder geval moet er nog een roer worden aangebracht. Ook de davids voor de bijboot mogen niet ontbreken. Deze onderdelen staan op de tekening.
Het mooiste is om de “Marieje” ook te voorzien van een stuurrad. Laat je fantasie werken om een stuurrad te maken. Wanneer je meer details wilt aanbrengen kun je dat nu doen.
Wanneer je dit voldoende vind, kun je de romp schilderen. Breng details na het schilderen aan.

 

Deel 10

De romp: meer details

Er kunnen veel details worden aangebracht op het scheepje. Alles wat je aan boord ziet, kun je in het klein namaken. Bedenk wel dat alles 100x zo klein is! De kleinste details zullen daarom wegvallen. Beperk je tot details die iets toevoegen aan het model omdat ze functioneel zijn, of omdat ze erg opvallen. (De boegspriet wordt apart besproken en valt daarom niet onder dit deel.)

Kijk voor deze details aan dek van de echte “Marieje”. Bestudeer zo nodig foto’s op de “Marieje” fotosite op: http://groups.msn.com/galjasmarieje/galjas

Voorbeelden van onderdelen die kunnen worden toegevoegd zijn:
Pennenbanken, de opstaande rand boven op de verschansing bij de boeg, kluisgaten voor de ankers, de stootrand buitenom ter hoogte van het hoofddek, het bankje bij het stuurrad, de ankers, stootwillen, de witte krul op de spiegel. Ook de ankerlier voor op het dek en de pomp kunnen worden nagemaakt. Eventueel kunnen ze worden ingepakt in een stuk “zeildoek” wat gemaakt wordt van een stukje doek (bijvoorbeeld van een oude paraplu.)
De opstaande rand op de boeg, de witte rand om de romp en de witte krul op de spiegel kunnen gemaakt worden van dun wit karton.

 

Deel 11

De romp: schilderwerk

In het algemeen is een model in hoogglans niet mooi. Gebruik zijdeglans of matte verf.
Schuur het houtwerk voor het schilderen niet te veel. Bij de “Marieje” zijn alle planken goed zichtbaar. Bij het model mag de houtnerf dus zichtbaar blijven.
Het boven water deel van de romp is zwart, het onderwater deel is rood. Net boven het hoofddek loopt van voor naar achter een witte lijn.
De binnenzijde van de verschansing is wit, het dek is licht grijs. De opstap naar het kampanjedek is “Marieje-groen”.
De afwerkrand op de verschansing is bruin. Ook de boven de afwerkrand stekende lucifers zijn bruin.
Voor op de boeg is nog een kleine witte rand. De davids voor de bijboot zijn ook wit.

Let op!
Gum, voordat je gaat schilderen, alle potloodlijnen weg. Na het schilderen kan dat niet meer!

Tip:
De originele kleur “Marieje-groen” is middengroen, MP300 van de Nelf Lakfabrieken uit Marrum. Je kunt proberen een beetje van de originele verf van de “Marieje” te krijgen.
(Tip: Je kunt dit mooi combineren met een aanmelding voor het “klusteam”.)
Een alternatief is de kleur te laten mengen in een bouwmarkt. Mogelijkheden zijn Flexa: L8.40.40 (strook 108L),Histor: S 4040-G “Komiek” (strook 116) en Gamma: IG 092-C (strook 092). Deze kleuren zijn niet exact de juiste kleur. Bijkomend nadeel is dat je een “grote” bus verf moet kopen. Voor dit model heb je maar “een vingerhoedje” verf nodig.

Een ander alternatief is een “tester” muurverf van de kleur “Salon” van Flexa VT-Wonen te nemen. Ook dit is niet de juiste kleur; deze lijkt er op. Het voordeel is dat deze verf is te krijgen in een kleine tube. Let op! Dit is officieel muurverf. Het is dus geen echte verf voor hout.
Let op! Draai de gehele dop, inclusief spons, van de tube om de verf te kunnen gebruiken.

Tot zover het bouwen van de romp.
Het is handig al tijdens de bouw een standaard te maken waarop de romp geplaatst kan worden. Dit kan op het moment dat de romp is geschuurd.
Maak deze door de vorm van de romp over te nemen met bijvoorbeeld een stukje karton.
Als basis kunnen bijvoorbeeld de spanten 3 en 6 dienen.
Verbind de delen met een smal plankje of met 2 saté prikkers. Laat je fantasie werken en maak een mooie standaard. Ze zal later op deze standaard te zien, dus het mag wel wat moois worden.

De rest van de tekst volgt zodra deze geauthoriseerd is.

Veel bouwplezier,

Wim

 

Zoals jullie kunnen zien is het bouwverslag toegevoegd.
Ik hoop dat jullie er wat aan hebben.

Alle tussenliggende bijdragen heb ik verwijderd. Niet omdat ik het er niet mee eens was, nee, ik waardeer jullie opmerkingen. Op deze manier is het verhaal echter weer een eenheid en kun je er makkelijker doorheen, zonder dat er niet, of minder ter zake doende opmerkingen tussen staan.

Jullie opmerkingen zijn hieronder echter weer van harte welkom!

Wim

 

Kijk dat vind ik nu dus een vriendelijk antwoord

 

Dank je Frederik.

Ik vind toch dat ik even moest melden dat ik bijdragen heb verwijderd.
Het is te verwachten in dit deel van het forum (ik ben eigenaar van deze draad en kan dus berichten veranderen en verwijderen (zoals jij kunt zien )) maar mensen zoeken soms naar hun bijdragen en weten dan niet waarom ze zijn verwijderd.

Wim

 

Deze week tot mijn verwondering een mail ontvangen van mijn "Marieje" mail adres. Iemand vroeg iets over de bouw van dit modelletje. Er zijn verschillende mensen die me in het verleden hebben gevraagd naar tekeningen, maar ik heb (helaas) nooit een bouwverslagje gezien.

In mijn antwoord naar de vraagsteller heb ik natuurlijk ook dit forum genoemd. Wellicht een nieuwe gebruiker!

Wim