Multiplex DG 500/22 Elan

[Phaedra]

De voorbije week heb ik bijna per toeval een nieuw restauratieproject gevonden; op een tweedehandssite vond ik een Multiplex DG 500/22 Elan model waar nog redelijk wat werk aan is, maar voor 149 Euro kon ik het niet laten liggen.
Met zijn spanwijdte van 4,5m was het destijds in de Multiplex catalogus van begin jaren '90 een van hun topmodellen

Deze spanwijdte wordt bereikt met behulp van opsteek-vleugeltips (die ontbreken in het model dat ik kocht), en dan kom je op een vleugelbelasting van 67 g/dm2

De verkoper heeft de romp al onder handen genomen en al in de primer gezet, de vleugels moeten nog opnieuw bespannen worden, en ik moet nog nieuwe opsteekvleugeltips bouwen, wat helemaal niet onoverkomelijk is.

Zoals op de foto te zien is, is er ook een nieuwe cockpit kap bijgeleverd.
Ik denk dat ik dit model ga uitrusten met een Hacker A40-10L motor op 4S:

De handleiding kan nog steeds gedownload worden op de website van Multiplex, wat een klein wonder mag genoemd worden

Ik heb het model nog niet ontvangen, verwacht het een vande volgende dagen. Ik ben benieuwd naar hoe de aansturing van rolroeren en remkleppen in mekaar zit, want dat is echt niet duidelijk op de foto's.

 

[Hans V]

Een leuk (winter) project en ik ben het met je eens dat je dit niet aan je voorbij had kunnen laten gaan voor die prijs.

De aansturing van de rolroeren en remkleppen is vrij standaard bij Multiplex en dat is ook te zien aan de plek van de servo's in de romp. Je zou het zo kunnen laten maar misschien ook kunnen overwegen om de rolroer servo's in de vleugel in te bouwen.

 

[jve]

Mooi project, veel succes.
Ik ben ook zeer benieuwd naar de bouw van de vleugeltips of worden het winglets?

 

[Phaedra]

Een leuk (winter) project en ik ben het met je eens dat je dit niet aan je voorbij had kunnen laten gaan voor die prijs.

De aansturing van de rolroeren en remkleppen is vrij standaard bij Multiplex en dat is ook te zien aan de plek van de servo's in de romp. Je zou het zo kunnen laten maar misschien ook kunnen overwegen om de rolroer servo's in de vleugel in te bouwen.

Het is inderdad te zien aan de stuurstangen die aan de vleugelwortel naar buiten komen. Ik denk niet dat ik het op die manier wil laten; het telkens opnieuw moeten aankoppelen van stuurstangen lijkt me niet alleen vervelend, het is ook een extra risico. Bij de ASH 26 moet ik gewoon beide vleugels vastklikken en de veer ertussen spannen, en ik ben klaar om te vliegen.
Het enige probleem zal zijn om die stuurstangen uit de vleugels te krijgen en er servokabels door te trekken.
Maar eerst afwachten tot ik alles in handen heb, zo kan ik oordelen wat haalbaar is en wat niet.

Mooi project, veel succes.
Ik ben ook zeer benieuwd naar de bouw van de vleugeltips of worden het winglets?

Ik heb nog niets beslist hieromtrent, maar als het winglets worden moeten deze zeker demonteerbaar worden voor transport.
Vleugeltips bouwen is op zich geen probleem, redelijk voor de hand liggend zelfs.
Eerst nog even wat foto's en tekeningen van het origineel bestuderen. De winter is tenslotte nog lang (niet begonnen).

 

[Rick NL]

Schitterend model en al helemaal voor die prijs.
De Hacker A40L zal wel voldoende zijn, maar houdt niet echt over.

 

[Hans V]

Het enige probleem zal zijn om die stuurstangen uit de vleugels te krijgen en er servokabels door te trekken.

Als het goed is zit er bij het rolroer een hevel ingebouwd die je kan bereiken via een deksel (zie pagina 3). Als je de rolroer servo inbouwt waar nu die hevel zit dan kan je de servokabel aan de bestaande stuurstang vastmaken en die er voorzichtig uittrekken bij de wortel.

 

[Phaedra]

Schitterend model en al helemaal voor die prijs.
De Hacker A40L zal wel voldoende zijn, maar houdt niet echt over.

De A50 lijkt me dan weer zwaar overkill.
Enige tips voor alternatieven in het achterhoofd?

Als het goed is zit er bij het rolroer een hevel ingebouwd die je kan bereiken via een deksel (zie pagina 3). Als je de rolroer servo inbouwt waar nu die hevel zit dan kan je de servokabel aan de bestaande stuurstang vastmaken en die er voorzichtig uittrekken bij de wortel.

Ja, maar waar ik me zorgen over maak is of de diameter van de opening wel groot genoeg zal zijn om een 3-aderige servokabel doorheen te krijgen. Ik zal de stuurstang tesamen met zijn huls er moeten uittrekken om dat mogelijk te maken, en dat zal niet zo eenvoudig zijn.

 

[Hans V]

Ja, maar waar ik me zorgen over maak is of de diameter van de opening wel groot genoeg zal zijn om een 3-aderige servokabel doorheen te krijgen. Ik zal de stuurstang tesamen met zijn huls er moeten uittrekken om dat mogelijk te maken, en dat zal niet zo eenvoudig zijn.

Als je de 3-aderige servokabel draait (twist) tijdens het doorvoeren dan is de kabel op zijn smalst. Vast maken met plakband gaat niet lukken want dat stroopt zich op. De servokabel wat insmeren met handzeep laat hem wat makkelijker glijden. Je merkt het snel genoeg of de servokabel er wel of niet doorheen wil gaan. Als je toch besluit om de buitenhuls te verwijderen als hij niet verlijmd zit, dan kan je daar ook de servokabel aan vast maken.

Als laatste optie kan je ook met een boortje in een messing buis het styropor doorboren tot aan de hevel. Op de sterkte van de vleugel maakt dit niks uit.

 

[serge pot]

Ik heb bij mijn sb10 de Servos in de vleugel bij de wortel rib gezet. Was enkel een vakje uithalen staaldraad inkorten. Kwiklink plaatsen. Servo monteren. Vakje weer netjes afdekken met plaatje en plakband en klaar.

 

[Phaedra]

Vandaag is dan eindelijk mijn pakJE aangekomen, na dagenlang bij de Belgische posterijen te hebben gespendeerd; 1 dag van Duitsland naar België, daarna een week om tot bi jmij thuis te geraken.
Maar soit. Mijn "pakje" was groter dan mij, dat belooft.
Alles was wel excellent ingepakt, met bubbelplastiek en karton, het halve huis ligt nu vol met inpakmateriaal.
De inventaris.
De romp ziet er vrij goed uit. Extern is alles prima, mooi glad en in de primer gezet.
Binnen in de romp valt een en ander te zien:
- de vleugelverbinder, en enkele stevige servo's voor remkleppen, rolroeren, richtingsroer, hoogteroer en sleephaak; vast wiel (misschien vervangen door intrekbaar wiel)

In de neus zelf zit een flinke klomp lood

En het is duidelijk de originele en echte romp van Multiplex

- De vleugels: daar zal heel wat werk aan zijn om die in orde te krijgen.
Dit is de hevel voor de stuurstang van het rolroer:

Daar zit relatief weinig speling op, verrassend genoeg, maar de uit te oefenen kracht om het roer te bewegen baart me wel zorgen. Ik zal moeten zoeken naar een manier om de servo in die holte te monteren, en een servo kabel door de tunnel te krijgen waar nu de stuurstang zit. Misschien is chirurgie aan de onderkant van de vleugel de enige optie, we zien nog wel.
Op volgende foto is te zien hoe klein de diameter van de stuurstang is; daar krijg je geen servokabel doorheen.

- de canopy en cockpit is best grappig, met twee Mickey Mouse (of familie ervan) poppetjes als piloten

Zoals te zien op de foto is de canopy erg beschadigd en versleten, maar gelukkig is er een nieuwe bijgeleverd:

En dan nog de losse onderdelen: horizontale stabilo en richtingsroer, met "nog een beetje werk":

Eerste indruk: heel wat vliegtuig voor 149 Euro. En groot. Mijn grootste model tot nog toe.

Ik heb dan de verschillende delen even apart gewogen, om een indruk te krijgen van het totale gewicht:

• romp: 1,88 kg (zonder canopy)
• vleugel: 910g (maal 2)
• canopy: 400g
• richtingsroer + horizontale stab: 130g

Dat brengt me op een totaal van 4,24kg zonder motor of batterijen of vleugeltips.
Volgens de catalogus zou het model vliegklaar 4,7kg wegen, en dat lijkt me niet ver van de waarheid.
De Hacker A40-10L 500kv motor specifiëren ze voor zwevers tot 5,5kg met een 17x11 propeller op 4S. Ik zal even onderzoek moeten doen of dit realistisch is, of wat een eventueel alternatief zou zijn. Ik ga eerst het lood eruit halen en zien welke servo's ik waar ga gebruiken, zodat ik een betere schatting van het gewicht kan maken.

Al bij al: zeer blij met wat ik voor deze prijs heb gekregen, en ik ga komende winter zeker weten wat doen.

 

[Hans V]

Ik zou van de nieuwe canopy eerst nog een afgietsel maken voordat je hem gaat verlijmen altijd handig.

Dat de stuurkabels zwaar gaan heeft te maken met de leeftijd van deze kist. Als je voor de bestaande aansturing zou kiezen dan zou wat grafietpoeder of zo het wat gangbaarder maken. Bij de remkleppen van mijn Flamingo heb ik hetzelfde gedaan en het werkt nu stukken beter.

Als je de servo in de vleugel wil inbouwen waar nu de hevel zit dan kan je ook de beplanking voor een bowdenkabel met een grotere doorsnede insnijden langs een stalen rij tot aan de wortel en de beplanking voorzicht losmaken van het styropor zonder deze te breken. De bowdenkabel iets dieper in het styropor leggen en daarna die strook beplanking weer terug verlijmen. Vraagt wat geduld om het netjes te doen maar dan heb je het ook zoals jij het liefste wil hebben.

 

[Phaedra]

Ik zou van de nieuwe canopy eerst nog een afgietsel maken voordat je hem gaat verlijmen altijd handig.

Dat lijkt me inderdaad een goed plan. Ik vermoed dat je hiervoor gips gebruikt?

Kon het niet laten om het model vandaag al een beetje onder handen te nemen, om een beter gevoel te krijgen van wat er allemaal nog te doen is en wat voor materiaal ik nog zou kunnen nodig hebben.
Uit de staart heb ik eerst de bevestigingsplaat van het richtingsroer weggehaald, om een zicht te krijgen op de aansturing van het hoogteroer. Zoals ik al vermoedde, gebeurde dit met een hevel:

Ik heb geprobeerd om die los te schroeven, wat niet lukte, en daarna om de hele winkel los te maken uit de staart, wat al evenmin lukte. Dan maar de heven zelf van de as afgeslepen. Ik ga sowieso een servo in de staart monteren, zoals bij de Twin Astir; zo heb ik een zo kort mogelijke stuurstang en minder weerstand, gewicht en speling.

Het lood uit de neus halen was makkelijker dan gevreesd; het was met dubbelzijdige tape bevestigd. Een totaal aan 165g lood eruitgehaald, wat minder was dan verwacht.

Daarna alle servo's en het vast wiel verwijderd uit de romp, zo kan ik overal beter aan

Binnenkant van de staart, na het wegslijpen van de hevel:

Als ik een staartwiel wil monteren, zal de scharnierplaat van het richtingsroer ook moeten verwijderd en vervangen worden.

Nu is de romp al iets toegankelijker, na het verwijderen van het handige uitschuifbare servo plaatje:

Ik kon het niet laten om dan met dit mooie weer even alles voorlopig in mekaar te steken:

De montage/demontage van de vleugels met het Multiplex systeem is even wennen, en verloopt nog wat stroef. Een fijn schuurpapiertje over de vleugelpennen moet dat oplossen.
De stuurstangetjes door de romp heen zijn echt niet praktisch, niet tijdens het monteren van de vleugels, en al zeker niet als je ze voor elke vlucht moet aankoppelen en afkoppelen. Dat is ook nog eens een vermijdbaar risico.
Mijn eerste idee is om de remklepservo's in de vleugel, dicht bij de vleugelwortel in te bouwen en de stangen wat in te korten. Alternatief is elektrische remkleppen in te bouwen, maar dat betekent ook weer servokabels gaan trekken. Maar het zou wel de ellende vermijden om beide remkleppen perfect gelijk te laten uitkomen (op de ASH26 vereiste dat heel wat foeteren met curves).
Hoe meer ik de stuurstangen van de rolroeren bestudeer, hoe minder er ik voor voel om dit systeem te behouden, onder welke vorm dan ook. Het stroef lopen op zich valt inderdaad makkelijk op te lossen, maar de mechanische weerstand van dit "antieke" systeem (vooral om het roer naar beneden te bewegen, dat wringt verschrikkelijk) is moeilijker.
Bij het slopen van de servo's uit de romp, viel me op dat de hulzen van de stuurstangen heel bros geworden zijn, ze breken zo in stukken als je er kracht op uitoefent. Dat belooft niet veel goeds als ik die uit de vleugels zou willen trekken met brute kracht. Dat wordt een of andere vorm van chirurgie, dat is nu wel duidelijk.

Hoe moet het nu verder?
Om een idee te krijgen van hoe alles vooraan in de romp moet geplaatst worden, moet ik eerst zorgen dat de vleugels volledig zijn, inclusief tips. Daarna een hoogteroer servo voorlopig in de staart vastkleven. En dan moet ik een intekbaar wiel, een motor en batterij bij de hand hebben om een eerste balancering te doen.
Tijd voor wat onderzoek dus.

 

[Hans V]

Dat lijkt me inderdaad een goed plan. Ik vermoed dat je hiervoor gips gebruikt?

Yip, gips wordt hier het meest voor gebruikt en hier op het forum zijn er wel enkele topics over te vinden. Anders is er ook nog een modelbouwwinkel die hem vacuum trekt tegen een vergoeding als het ooit nodig zou zijn.

Als onderdelen verlijmd zitten met 5 min epoxy zoals die hevel, dan kan je het proberen los te krijgen door de romp, staart of het kielvlak even kort te verhitten boven een glasvlam en zo kan je ook lijmresten verwijderen. De romp moet toch nog gelakt worden dus enige schade is nog makkelijk te repareren. Bij mijn oude zwever die al gelakt was ging dit prima en zonder schade.

Op zich voldoet de MPX vleugelbevestiging goed maar als een vleugel even wat los zit dan wijken de rolroeren en de remkleppen al gauw af. Daarom is het beter om de rolroer servo in de vleugel in te bouwen.

Ik zou die oude nylon buitenkabel gewoon laten zitten en er een dikkere buitenkabel naast leggen waar de kabels wel doorheen kunnen. Krijg je hem er wel uit dan kan je misschien de dikkere buitenkabel door de bestaande ruimte er doorheen wringen maar daar mag je zelf over nadenken.

Je aanpak is in ieder geval goed en werkt aanstekelijk.

 

[Phaedra]

Vliegen zit er de laatste dagen niet echt in met dit weer, en dus houden we ons bezig met bouwen en restaureren.
Als ik de vleugels wat nader bestudeer, begrijp ik ineens waarom de vorige eigenaar de moed wat had opgegeven. Er is veel werk aan de winkel.
De remkleppen blijken bij een van de vleugels wel met een kettingzaag ingebouwd

Geen idee wat hier gebeurd is, maar het zal wat moeite kosten om dit terug mooi af te werken.
Als ik de aansturing test, dan loopt alles, zoals je kan verwachten voor een model van deze leeftijd, wat stroef. Eén alternatief is om ze te vervangen door elektrische, maar die zijn moeilijk te vinden in die maat (34cm lang), en vergen ook weer dat ik een servokabel doorheen de vleugel zal moeten trekken. Niet onoverkomelijk, maar wel in overweging te nemen.
Ander alternatief is om de stuurstang even te demonteren, op te schuren en de boel wat te smeren. In dat geval bouw ik een servo in aan de onderkant van de vleugel, dicht bij de vleugelwortel. Nadeel van mechanische remkleppen is de moeilijkheid om ze mooi synchroon te lat'en lopen aan beide zijden.
In beraad.
De vleugeltip is hersteld geweest (heeft de vorige eigenaar me netjes over ingelicht), maar ook dit lijkt wel gedaan met metsersgereedschap, en hamer en beitel

Sterk zal het wel zijn. Hoop ik.
De vervelendste klus is het verwijderen van de oude bespanning. Zelfs met opwarmen, blijft de lijmlaag mooi aan het hout kleven

Een truukje dat ik denk ik op dit forum geleerd heb, is het gebruiken van keuken tissue, en die op de lijm strijken, zodat de lijm aan de tissue kleeft. Na vele pogingen lukte dat met beperkt succes:

Dat wordt aceton, vrees ik, en 3 dagen high zijn van de dampen.

Na wat meten en rekenen, moeten de vleugeltips die ik moet maken ongeveer 22cm lang worden, dan kom ik uit op de originele spanwijdte van 4,5m. Ik heb zin om daarmee te beginnen.

 

[Hans V]

Eén alternatief is om ze te vervangen door elektrische, maar die zijn moeilijk te vinden in die maat (34cm lang), en vergen ook weer dat ik een servokabel doorheen de vleugel zal moeten trekken

Er zijn wel elektrische remkleppen in de maat van 300mm verkrijgbaar en de mechanische remkleppen zijn er zowel in de maat van 300mm of 366 mm. Zo af en toe tussen het bouwen even zoeken op Ebay, misschien kom je ze daar tegen met de juiste maat.

Herkenbaar dat de lijm van de oude bespanning blijft zitten. Ik heb het vroeger zo geprobeerd om de folie eerst wat te verwarmen en dan met beleid de folie te verwijderen, gaf minder lijmresten op de beplanking. Opschuren werkt ook niet altijd goed want dan druk.wrijf je de lijm met de kleur alleen maar in de nerf van de beplanking. De laatste restjes kan je wel verwijderen door licht na te schuren.

Kijk wel uit met aceton want styropor is daar niet zo gek op (lost op) dus ga niet soppen. .

Had je dit topic ook al gelezen?

 

[flymax]

Dat wordt aceton, vrees ik, en 3 dagen high zijn van de dampen.

.

ik ken je niet dus ik weet niet hoe serieus ik deze opmerking moet nemen, maar ik gebruik aceton alleen in de buitenlucht, en met handschoenen. En wel hierom:



Kenmerken en gevaren

• Aceton is zeer vluchtig en wordt voor 75% geabsorbeerd tot in de longen. Ook de penetratie via de huid is een feit, al zijn daarover minder precieze gegevens bekend.
• Aceton kan via inademing irritatie van neus en keel veroorzaken. Bij hoge concentraties kan het zenuwstelsel worden aangetast. Enkele mogelijke symptomen zijn: hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid, slaperigheid en verwardheid. Een ernstige blootstelling kan leiden tot bewusteloosheid.
• Aceton is ook irriterend voor de ogen. Het kan matige tot ernstige irritatie veroorzaken. De symptomen zijn onder meer rode, pijnlijke en waterige ogen. Ook de dampen zijn irriterend voor de ogen.
• Aceton is zeer ontvlambaar en de dampen kunnen een explosief mengsel vormen met lucht. Zelfs waterige oplossingen kunnen gemakkelijk ontvlammen. Het vlampunt van een oplossing van 10% is 27°C.

Dit zijn de directe risico’s maar de giftigheid van aceton kan ook lange termijn effecten hebben

 

[Phaedra]

Had je dit topic ook al gelezen?

Dat ziet er op het eerste zicht zeer de moeite waard om te lezen, bedankt! Ik weet vanavond alvast wat doen

ik ken je niet dus ik weet niet hoe serieus ik deze opmerking moet nemen, maar ik gebruik aceton alleen in de buitenlucht, en met handschoenen.

Wees gerust, dat is mijn foute gevoel voor humor; ik ben me meer dan bewust van de gevaren van dit soort vluchtige en toxische stoffen. Je hebt groot gelijk dat je hierop reageert, maar wees gerust, het was een fout grapje van mij.
In zeer kleine hoeveelheden durf ik het al wel eens in een verluchte ruimte te gebruiken, maar op de schaal van wat ik met die vleugels moet doen, doe ik dat zeker buiten in de open lucht.

 

[flymax]

Gelukkig. Ik verbaas mij er nl ook wel over dat een fles aceton ( en andere middelen) zonder bijsluiter in de bouwmarkt verkocht worden.

 

[Phaedra]

Ik wou een restauratieproject, ik kreeg waar voor mijn geld
Ik heb intussen wat geëxperimenteerd, en een interessante optie gevonden, zonder aceton ;-)
Ik gebruikte een schuurpapiertje korrel 240, en gebruikte dat als een soort vlakgom, waardoor ik door de wrijving de lijm redelijk goed verwijderd kreeg:

Gaat redelijk goed, al blijft de gele schijn wel zichtbaar. Maar datis zelfs met aceton een probleempje. Morgen experimenteer ik verder.

 

[Phaedra]

Deze ochtend nog een paar experimenten gedaan.
Eerst probeerde ik met schilderstape in combinatie met strijkijzer de lijmresten van de vleugel te krijgen, maar dat was geen succes
Daarna heb ik wat met de temperatuur van het strijkijzer gespeeld, en bij een instelling van 115 graden kwam de folie het beste los, met een minimum aan lijmresten (al hing het ook fel af van de plaats, en bleef er desondanks hier en daar toch redelijk wat lijmresten achter)
Dan maar verder gewerkt met de "vlakgom techniek" met schuurpapier korrel 240, en met engelengeduld kreeg ik hiermee echt wel heel veel weg. Als ik dan het allerlaatste restje met een beetje aceton aanpakte, is het resultaat best wel goed:

Dit is duidelijk een werkje dat ik in de tijd ga moeten spreiden, want het vergt echt wel veel geduld. Ideaal werkje als je even niet wil nadenken en gewoon domweg wat zitten schrobben en schuren.