Skuldelev wrak (Billing Boats)

De Duyfken is nog niet klaar (Bouwverslag Duyfken (Kolderstok) | ModelbouwForum.nl) maar ik kon het toch niet laten om in de tussentijd met een ander interessant project te beginnen: een bouwdoos van Billing Boats (ik denk wel zo'n 50 jaar oud inmiddels). De doos komt uit de inboedel van de overleden buurman van vrienden van mij in De Bilt. De eigenaar heeft de doos denk ik lang in zijn bezit gehad, maar is er nooit echt aan begonnen (ik vond alleen wat met potlood genummerde onderdelen die wijzen op een heel voorzichtig begin).



Het model is gebaseerd op een wrak dat gevonden is in Denemarken, samen met enkele andere wrakken de "Skuldelev ships" genoemd (zoals ook op de doos staat vermeld). Ik vond een verslag van een andere bouwer die ook wat meer achtergrondinformatie en links geeft: https://modelshipworld.com/topic/29...viking-knarr-by-antyronnen-billing-boats-120/

Het leek mij interessant om de inhoud eens uit te pluizen en een beginnetje te maken. Het ziet er naar uit dat dit geen gemakkelijke kit is. De schaal is op zich gunstig (1:20) maar het materiaal is tamelijk fragiel, en er moet veel met de figuurzaag worden gewerkt; de vele onderdelen zijn wel op hout uitgetekend (misschien ook met laser, dat kan ik niet beoordelen), maar niet voorgesneden.

Na enig zoek- en meetwerk bleek dat de doos gelukkig helemaal compleet is, met zelfs nog wat extra hout. In de doos vond ik een originele reclamefolder van Billing Boats. Mooie scheepjes: de Vasa, de Santa Maria, het Statenjacht...



Verder vond ik een stukje uitgeknipt uit een TV-gids, een bierviltje (een leuke hint, hoewel ik van anderen op het forum heb geleerd dat bier en modelbouw niet altijd goed samengaat), een ansichtkaart van een bandje genaamd "The Yellow Stars", en een plastic hoestje van Muziekvereniging De Wilde in Zeist.



Opvallend vond ik dat de beits voor het zeil in een zakje werd meegeleverd. Je moet het kennelijk in water koken en aanlengen met iets. Ik ga dat eens uitzoeken t.z.t.!



De bouwbeschrijving is in het Deens, Duits en Engels. Engels ziet er goed uit en lijkt goed te doen, maar iemand (de buurman zelf?) heeft indertijd een Nederlandse handleiding getypt. Die is niet van al te goede kwaliteit, dus ik zal er het Engels naast houden tijdens de bouw.


Ook interessant is de aanwezigheid van een brief van de importeur, die uitgebreid uitlegt hoe te werk te gaan met de beplanking, hoewel deze tips volgens het opschrift niet van toepassing zijn op dit schip.


Tot slot nog een mooie tekeningen van het eindresultaat:



Er zitten meerdere tekeningen bij, maar die zal ik verderop in het verslag toevoegen.

Ik vind het wel spannend, maar begin met grote interesse aan deze combinatie van modelbouw en archeologie van de modelbouw

 

Altijd leuk Billing Boats. Ik heb veel plezier beleefd aan het Spaans Galjoen. Staat een verslag van hier op de site. Maar mijn doosje was niet meer wat het zijn moest toen ik eraan begon. Het hout was al enigszins aan het ontbinden of te uitgedroogd.
Heel veel plezier hier mee.

 

Bedankt @Stephan Kertész ! Nu je dat zo zegt ben ik niet zo zeker van de zaak wat betreft de kwaliteit van het hout. Ik had er niet bij stilgestaan dat dat gewoon vergaat... hoe zou ik dat kunnen beoordelen?

 

Bij mij verpulverden of braken onderdelen heel snel. Latjes niet zo snel. Maar ik had dekken en onderdelen van abachi en die kon je niet meer zagen zonder dat het brak. Dat merk je snel genoeg.
Maar dat verhoogd alleen maar het plezier om er toch iets moois van te maken en naar alternatieven te zoeken.

 

Ik heb die folders maar wat veel doorgekeken in mijn jeugd. En uiteindelijk ook behoorlijk wat Billing boten gebouwd

 

@*Hans* Wat leuk, welke heb je gebouwd? Ook die hier in de folder staan?

@Stephan Kertész Bedankt voor de tips, en de link naar jouw verslag van het Spaans galjoen. Heel interessant, en mocht de kwaliteit van dit hout toch tegenvallen dan kan ik uit jouw verslag zeker nog wat ideeën halen.

 

Zo'n vikingschip is altijd leuk om gebouwd te zien worden Matthias, ik sta in de volgstand

 

En daar sluit ik mij bij aan, dus stoeltje erbij wat te knabbelen en uiteraard een lekker HJtje
Veel succes met de bouw Matthias

 

Leuk, ik kijk mee

 

Heel mooi! Ga ik volgen als er nog plaats is. Op YouTube staat een mooi filmpje van zo’n schip. Succes met de bouw

 

Leuk om van jullie te horen @Pingu57 @Jaques @Fred5 en @robberdebop !

In de tussentijd heb ik wat eerste stappen gezet met dit model en ik moet zeggen: het feit dat jullie meekijken maakt dat ik het ook extra serieus neem en graag goed voor de dag wil komen. Tegelijkertijd heb ik ook het idee dat ik het allemaal niet alleen doe, en dat jullie meekijken/meedenken (wat ook een beetje zo is natuurlijk, daarvoor zijn we op dit forum). Zijn er trouwens ook plannen om in het echt eens bij elkaar te komen en ervaringen uit te wisselen? Ik kon nergens iets vinden, maar misschien weten jullie dat...

De eerste stap in de bouw is het maken van een mal:


Tijdens de eerste fase van de bouw wordt hierop de kiel bevestigd/tussen geklemd. De grote spant-achtige plankjes hebben kleine inkepingen waarop de gebogen huidplanken kunnen rusten. Ik heb de handleiding een keer doorgelezen, de tekeningen bekeken, en gezocht naar een basisplank.



Helaas had ik geen plank van 70 bij 15 cm, maar wel twee plankjes van 7,5 bij 70, en die heb ik aan elkaar vast gemaakt. Het is misschien niet super, maar het geheel is wel min of meer vlak (ik moest er alleen op sommige plaatsen met de schaaf even overheen), en zo hoefde ik geen nieuw hout te kopen.

Vervolgens begonnen met wat onderdelen voor de mal te zagen met de figuurzaag. Weer eens een andere ervaring dan hout uit een lasergesneden plankje halen! Ik moet zeggen, het is een leuk klusje, hoewel het ook makkelijk is om een fout te maken. Nu is het nog de mal, maar voor de zichtbare onderdelen wordt het straks nog belangrijker om netjes te zagen.

De diagonale stutten en de liggende balkjes waren bij het pakket geleverd overigens. De spanten waren iets kromgetrokken, maar zo weinig dat ik het wel acceptabel vond.



Alles vastgezet met houtlijn, en zo blijkt het geheel uiteindelijk goed recht te staan.



Waar ik al bang voor was bleek toch waar: het oude 1mm dikke hout voor de huiddelen is (deels) toch te fragiel om te zagen/snijden/buigen. Een behandeling met verdunde houtlijm mocht niet baten. Ik heb maar nieuw hout besteld hiervoor (ook 1mm, mahonie plankjes van 10 bij 100 cm). Vandaag is het aangekomen. Ik zal dus binnenkort aan de slag gaan met een truc die ik elders op het forum tegenkwam: het overzetten van de vorm van de originele onderdelen op een nieuw stuk hout... Heb al wat geëxperimenteerd met de scanner en printer, en het lijkt wel te gaan lukken.

 

Meestal is er een keer per jaar wel een historische modelbouwdag, die van verleden jaar is hier te vinden:
https://www.modelbouwforum.nl/threads/ontmoetingsdag-historische-scheepsmodelbouw-2021.278073/
Is zeker aan te bevelen….

Gr Koos

 

Lijkt me hartstikke leuk @Jaques ! Is er een manier om automatisch op de hoogte te worden gebracht als het weer eens zover is?

 

Voor mij maakte het zoeken naar zulke oplossing het leuk om dit soort pakketten te bouwen. Je hebt de vrijheid om te doen wat je wil terwijl je op de basis doorgaat

 

De volgende stap in de bouw is het uitzagen van de delen voor de kiel en de stevens. Aan de binnenkant drie stukjes eenvoudig triplex. Aan de buitenkant omkleed met wat subtielere delen. Ik ben geen houtkenner dus zou niet kunnen duiden wat dit precies voor hout is.

Alles met een fijne figuurzaag uitgezaagd, geschuurd en alvast een paar delen aan elkaar gelijmd. Op de tekening is al aangegeven hoe de doorsnede er uiteindeijk uit komt te zien: netjes in een punt geschuurd. Volgens de bouwbeschrijving moet dit pas gebeuren als de huidbeplanking er volledig op zit. Wel onhandig dat dit advies gegeven wordt zonder bijbehorende uitleg. Het lijkt mij eigenlijk wel makkelijk om het schuurwerk nu vast te doen, omdat de huidbeplanking zelf tamelijk fragiel aandoet en bij het schuren makkelijk zou kunnen scheuren.


Feitelijk heb ik met de kiel/stevens uit drie lagen een soort super-triplex gemaakt!



Nu de delen netjes op elkaar aansluiten geeft het toch wel een mooi effect. Na het beitsen t.z.t zal ook het kleurverschil wel minder zijn. Om het helemaal mooi te maken had ik eigenlijk zelf hout moeten kopen voor de kiel/stevens, maar ik vind het toch wel een sport om zoveel mogelijk het geleverde hout te gebruiken en de bouwbeschrijving te volgen. Het is voor mij al uitdagend genoeg zo! En zeker weer een nieuwe ervaring ten opzichte van de Kolderstok-modellen.
Op dit punt in de bouw begint wel de omvang van het scheepje op te vallen. De Duyfken past er straks in zijn geheel in! Mijn vriendin maakte zich ook al zorgen over de huidige ontwikkelingen op de piano. Van bijboot, naar Speeljacht, naar Duyfken, naar Skuldelev: de groei leidt met 50% per keer mogelijk tot een volgend model van 1,50m. De Batavia springt direct in gedachten

 

Zoals al even genoemd tussendoor: de sheets met de onderdelen voor de stevens waren niet meer goed. Aangetast door vocht denk ik, en bij de geringste bewerking met mes of zaag brak alles af. Al zou ik het voor elkaar krijgen, deze platen in het water leggen en buigen in de vorm van de romp, dat zou zeker niet gaan. Ik heb de plaat met de vormen toen gescand in kleur, vervolgens met Gimp omgezet naar zwart/wit en de grijze delen zoveel mogelijk wit gemaakt, terwijl het zwart van de lijntjes mooi zwart bleef.



Vervolgens uitgeprint, uitgeknipt, gepast op de plaat, nog eens uitgeprint met een ander vergrotingspercentage, enzovoorts tot ik uiteindelijk de juiste omvang te pakken had. De truc met de strijkbout werkte niet. De inkt liet niet los. Ik had nog kunnen proberen om te printen op strijkpapier, maar eigenlijk leek het me ook wel makkelijk om het gewoon uit te knippen en om te trekken op het nieuwe mahoniehout dat ik had besteld. Elk onderdeel moest vier keer worden uitgetekend en uitgezaagd. Beide stevens zijn hetzelfde. Zoals op de tekening te zien biedt deze constructie mooie aanhechtingspunten voor de huidplanken die over elkaar heen komen te liggen. Ik weet niet of het historisch gezien klopt, maar elders las ik dat oorspronkelijk de steven inclusief die aanhechtingspunten uit een stuk hout werd gehakt. Dat zou zeker ook een manier zijn om het hier te doen.



Het resultaat is best netjes. Ook hier hoop ik eventuele kleurverschillen wat gelijk te trekken met beitsen en lakken.


Figuurzagen is wel moeilijk vind ik, in een plaat van 1mm... Er springen snel stukjes van af. Uiteindelijk bleek de kier die in onze eetkamertafel zit uitkomst te bieden: links en rechts van het zaagblad had ik zo voldoende steun. De tafel zelf is ook enigszins aangetast gedurende dit proces, maar we wilden er toch al een keer van af, dus dat was niet zo erg.

 

Helemaal mee eens @Stephan Kertész Het voelt ook als een echte ontdekkingsreis zo!

 

Mooi gedaan. Ja een ontdekkingsreis is het zeker. Je krijgt zo ook meer ervaring en kennis in wat je doet. Op deze manier bouwen is net als zonder TomTom, op de ouderwetse manier uitzoeken waar je moet zijn. De keer erop rij je er zo naar toe. Met de TomTom moet je de keer erop weer de TomTom erbij pakken.

 

Dat ziet er goed uit Matthias, lekker bezig hoor

 

Bedankt weer @Stephan Kertész en @Pingu57 voor jullie reacties!

De Duyfken staat enigszins op de piano te sippen en vraagt wanneer ik het werk aan de ra's weer oppak, maar het Skuldelev-bootje roept harder Ik ben nu goed op dreef dus pak maar even door. De volgende stap in de bouw was het samenvoegen van de kiel en de stevens, met de bouwtekening als mal, zodat alle afmetingen en hoeken kloppen:


De volgende stap is dan het stapeltje aanzetten van de huidplanken op de stevens te lijmen. Aan de binnenkant sluit het aardig aan:



Vanaf de zijkant ziet het er ook leuk uit:



Je ziet wel dat de structuur van het nieuwe hout wat groffer is dan dat van het hout uit de doos zelf.



Ter voorbereiding op de volgende stappen ben ik weer veel aan het figuurzagen geweest. Een aantal plankjes waarop huidplanken waren uitgetekend voldeden nog prima, dus die heb ik uitgezaagd. De kartelige randjes wat bijgeschuurd. Het was moeilijk om met de figuurzaag niet voortdurend uit te schieten in de lengterichting. Met name als de bocht van de plank net niet helemaal de richting van het hout zelf volgde.

Alleen de huiddelen 7B en 8B (twee keer) zaten in het plankje dat niet meer goed was. Ik heb ook die delen via een printje op papier (karton was beter geweest!) overgezet op het nieuwe hout. In vergelijking met de Duyfken doet dit allemaal wel heel onverfijnd aan! Ik heb het gevoel dat het bootje als het af is meer zal aanvoelen als een fruitschaal of een plantenbak dan als een scheepsmodel...



Bijna elke dag ben ik ook even gaan zitten voor het kleinere figuurzaagwerk. Binnenin het schip komen nogal wat knietjes/spantjes/ik weet niet precies hoe het hier heet. Dit is overigens geen triplex. Het is tamelijk zacht, en heeft een fijne structuur. Je kan gemakkelijk zo'n elementje per ongeluk wegschuren.
Ik begin in het zagen wel handigheid in te krijgen. Het gaat er steeds om steun te vinden in het onderliggende vlak, het hout zo stil mogelijk te houden, en zo weinig mogelijk paralle zaagsneden te maken die dicht bij elkaar liggen. Liever haaks en in een rechte hoek ten opzichte van een bestaande snede eindigen.