HMS Victory van Caldercraft door Wil

[Scheepshoorn]

Tim, Erik en Stephan, weer bedankt voor jullie belangstelling en reacties.

Stephan, jouw advies t.a.v. het bekleden van het touw neem ik ter harte, ik snap jouw redenatie.. Ik heb inmiddels al dikker garen gekocht. De wanttouwen voor de bezaan had ik echter al bekleed, die wil ik zo laten. Ik ben bang dat de verhoudingen tussen de touwdiktes niet meer kloppen, als ik die nog weer aan moet passen. Maar bij de hoofd en voormast zal ik dit zeker doen. Op onderstaande foto zijn de eerste koppels wanttouwen te zien, een voor bakboord en een voor stuurboord. Het voorste wanttouw is hier over de volle lengte bekleed.

Op dit moment ben ik bezig met de wanttouwen op de ondermast van de bezaan te hangen. De grootste uitdaging is hier om uiteindelijk de jufferblokken (deadeyes) uiteindelijk mooi op één lijn te krijgen.

Op onderstaande foto is te zien dat ik bij het eerste koppel wanttouwen de talrepen al ingescheerd heb, voorlopig nog even losjes. Wat al meteen opvalt is de draaiing in de talrepen van het tweede wanttouw. Dit krijg ik als ik de talrepen een beetje op spanning zet.

Vraag: Hoe is dit te voorkomen?
Moet ik eerst het wanttouw een paar slagen tegen de draairichting indraaien voordat ik de talrepen inscheer? Kan iemand mij hier een advies geven?

Bij het tweede koppel wanttouwen zie je dat ik gebruik maak van telkens twee messing hulpstukjes die aan het einde haaks zijn omgezet. Daarmee fixeer ik het bovenste jufferblok, waarna ik het wanttouw hier omheen leg en licht onder spanning houdt. Met twee kleine druppeltjes secondelijn links en rechts op het jufferblok fixeer ik daarna het jufferblok aan het wanttouw.

Wat hier ook meteen opvalt is dat het onderste jufferblok van het derde wanttouw niet helemaal in de goede richting is gemonteerd. Ik heb dat destijds op het oog gedaan, maar dat wordt nu afgestraft. Wellicht valt het mee als straks alle talrepen zijn ingescheerd en aangespannen. Het gaat hier overigens over de kleinste jufferblokken van zo’n 4mm doorsnede, waarbij de minste afwijking meteen opvalt. Daar is echter iets meer aan te doen.

Gisteren ben ik de hele avond bezig geweest met het inhangen van het 3e en 4e wanttouw aan bak- en stuurboord. De werkwijze, die ik bedacht had, ging voor geen meter en ik ben verschillende keren op mijn knieën de kamer door gekropen op zoek naar een jufferblok, dat ontsnapt was. Na 2,5 uur ploeteren was het eindresultaat dat ik niks was opgeschoten en totaal gefrustreerd was. Nadat ik vanochtend was opgestaan heb ik eerst alles weer afgebroken en ben vanavond opnieuw begonnen. Toen ging het goed, omdat ik mijn werkmethode wat heb aangepast. Gelukkig.

Ik denk dat het dus af en toe goed is dat er wat afwisseling in de werkzaamheden komt. Bij het bouwen van de romp heb ik die afwisseling natuurlijk ook al gehad, maar bij het touwwerk is dat toch andere koek. Het is een gepruts van hier tot Tokio, waar ik nog even aan moet wennen, denk ik.

Daarom ben ik maar eens even in de bouwbeschrijving gedoken, om af te kunnen vinken wat ik al af heb. Toen stuitte ik op de marsen. Ik heb hier een paar vragen over, namelijk:

Vraag 1: In het boek van Zu Mondfeld zie ik op pagina 215 een tekening van een mars van rond 1800. Op deze mars is aan de lange rechte kant een leuning getekend. Ik heb dit op andere modellen ook wel eens gezien. Vraag: is dit bij de Victory ook de bedoeling?

Vraag 2: Onderaan de marsen moeten diverse blokken worden gehangen. De bouwbeschrijving geeft hier schroefogen aan, waaraan het blok is geknoopt. Ik heb echter ook oplossingen gezien, waarbij aan het blok een lus van touw wordt gemaakt die vervolgens door de vloer van de mars gaat. Boven op de vloer gaar daar dan een stukje hout doorheen. Deze laatste methode lijkt me wat logischer voor de periode waarin het schip gebouwd is. Kan iemand hier iets over zeggen?

 

[Stephan Kertész]

Ik ben bang dat de verhoudingen tussen de touwdiktes niet meer kloppen

De bekleding moet je niet meerekenen met de dikte. Dit is altijd een extra. Het gaat om de touwdiktes, de bekleding maakt het touw gewoon nog dikker.

 

[Scheepshoorn]

De bekleding moet je niet meerekenen met de dikte. Dit is altijd een extra. Het gaat om de touwdiktes, de bekleding maakt het touw gewoon nog dikker.

Klopt Stephan. In die zin probeer ik ook de tabel van McKay te volgen. Voor de mizzenmast zijn de wanttouwen 0,8mm. Ga ik daar met nog dikker garen wikkelen, dan wordt het voorste wanttouw te dik in verhouding tot de andere, vrees ik. Bij de veel dikkere wanttouwen van hoofd- en voormast zal dit minder opvallen.
Dit is het zelfde als je te dikke weeflijnen aanbrengt, denk ik. Dat is ook een heel ander gezicht.

 

[Erik B]

Voor wat betreft je 2e vraag:
Petersson geeft onderstaande weergave o.a. over de wijze van bevestigen blokken onder een mars. Inderdaad gefixeerd met een houten pen.
Op m’n bounty (1:48) is het redelijk gelukt de blokken op die manier af te hangen. Ik denk wel dat op de schaal van je Victory de uitdaging wat groter is. Maar als ik zie wat je allemaal voor elkaar krijgt qua detailniveau dan moet dat goed komen.

 

[Stephan Kertész]

Klopt Stephan. In die zin probeer ik ook de tabel van McKay te volgen. Voor de mizzenmast zijn de wanttouwen 0,8mm. Ga ik daar met nog dikker garen wikkelen, dan wordt het voorste wanttouw te dik in verhouding tot de andere, vrees ik. Bij de veel dikkere wanttouwen van hoofd- en voormast zal dit minder opvallen.
Dit is het zelfde als je te dikke weeflijnen aanbrengt, denk ik. Dat is ook een heel ander gezicht.

Ik maak het touw dat ik nodig heb om te wikkelen zelf. Dan kan je de dikte ook bepalen voor elk touw dat je omwikkeld. Dat is het voordeel van zelf touw maken. Jij kan elk gedeelte op schaal brengen.

 

[Herby63]

vraag 1 en 2:
lees Longridge in plaats van McKay, plaatjes kijken is al voldoende als de Engelse uitleg niet leesbaar is voor jou.

 

[Scheepshoorn]

Iedereen weer bedankt voor de inbreng. Op deze wijze houden we elkaar wakker.

Afgelopen weken stonden in het teken van het afmaken van de wanten van de bezaan. Na de nieuwe aanpak met de jufferblokken ging het fabriceren van de wanttouwen eigenlijk voorspoedig. Op AliExpress was ik onderstaand 3e handje tegen het lijf gelopen en dat ging na ontvangst zijn diensten bewijzen. Erg handig en compact apparaatje. Het resultaat is mooi overzichtelijk knoopwerk.

En al snel hingen alle wanttouwen in de mast, allemaal licht aangespannen. Bij de eerste foto is echter te zien dat aan stuurboordzijde de bovenste jufferblokken niet mooi uitgelijnd zijn. Later bij het op spanning zetten van de wanttouwen is dit wel iets verbeterd, maar niet helemaal naar mijn zin. Dit is zeker een puntje van aandacht voor de volgende wanten. Aan bakboordzijde (tweede foto is dit beter gelukt. Wat nog wel goed te zien is, is de draaiing van de talrepen.

Wat hier ook goed opvalt is dat het gedeelte van het touweinde boven de jufferblokken te lang is en daardoor erg lomp lijkt. Dit moet ik verder verfijnen.

Daarna begon het knopen van de weeflijnen. Op onderstaande foto is te zien hoe dat bij mij in de praktijk werkt. Plaatselijk een extra lichtje om het contrast van de weeflijnen en de potloodstrepen op de zwarte achtergrond goed te kunnen zien. Ook hier is de leuning rond het schip enorm belangrijk om schade aan de netten te voorkomen, maar zeker ook om de armen te kunnen ondersteunen tijdens dit intensieve werkje. Ik doe alles aan mijn model staand, wat mij heel goed bevalt.

Het eindresultaat van een avondje knopen zie je op onderstaande foto’s. E.e.a. moet nog afgewerkt worden, zoals het afknippen van alle losse eindjes. PS, elke keer als ik één weeflijn heb vastgeknoopt zet ik die vast met op elk knoopje een klein druppeltje secondelijm.

Om de draaiingen in de talrepen op te heffen heb ik het volgende bedacht. Steek tussen de talrepen een voldoende dik latje, in dit geval 3mm. De draaien in de talrepen wordt dan verplaatst naar de wanttouwen en egaal verdeeld over de volle lengte hiervan. De gelijmde weeflijnen fixeren als het ware de stand van de wanttouwen, waardoor in feite één stijf plat vlak ontstaat. Na het verwijderen van het latje blijven vervolgens de talrepen aardig recht staan.

De onderste weeflijnen vind ik nog geen succes. Dit komt met name door de wat te lompe afwerking van de touweinden boven de jufferblokken. Volgens mij horen die niet boven op elkaar.

Het eindresultaat voor de bezaan is weergegeven op onderstaande foto. Ik ben nog niet echt tevreden, maar om telkens weer alles af te breken, dat schiet ook niet op.

Ondertussen ook nog maar even een leuning bedacht voor op de marsen. Nog wat schilderen en een net er tegenaan en klaar.

 

[Scheepshoorn]

Het laatste deel van het touwproject voor de bezaan is de bezaanstag. Hier komt het maken van de fameuze muis aan de orde. Ik heb ook hier weer goed gekeken, hoe Stephan dit opgelost heeft. E.e.a. is door Stephan uitgebreid beschreven in een artikel in de modelbouwer.

Voor de benodigde onderdelen (tandwielen) heb ik een oude printer gedemonteerd en gelukkig zat er iets bij wat ik kon gebruiken. De houten conus heb ik gemaakt van een stukje bezemsteel. De kern van de muis heb ik gemaakt van zwart garen dat ik in de gewenste vorm rond het stagtouw heb gedraaid.

Het eindresultaat is hieronder te zien.

Het weven van de muis ging eigenlijk prima, zie onderstaande foto’s

Aan het einde van het stagtouw komt een oogsplits

 

[Scheepshoorn]

Aan het andere einde van de stag komt de onderste stagkous en onderkraag, zie onderstaande foto

Het geheel moet uiteindelijk worden zoals op onderstaande tekening wordt weergegeven en te zien is in zu Mondfeld blz. 284

Op het schip ziet dat er als volgt uit. Ik heb de talrepen nog maar even provisorisch gemaakt met rood draad.

Waar ik nog wel enkele bedenkingen bij heb, is de bevestiging van de stag aan de hoofdmast. In mijn geval zit die vast net een paar druppeltjes lijm, maar in de praktijk zal dit zeker niet zo zijn. Ik denk dat ik een extra slag rond de mast moet maken. Maar is dat genoeg? Wie weet dit?

 

[Erik B]

Ik heb wel eens een oplossing gezien waarbij er houten klampen op de mast zaten in een dergelijke situatie. Zoiets:

 

[janzwart]

Wil,
Hierbij een foto van de weeflijnen op de Victory. Bij jou zitten ze helemaal niet zo slecht hoor.

En wat betreft de bezaanstag. Volgens mij teken je hier de grote stag die om de boegspriet geslagen wordt. De bezaanstag loopt via een aan de grote mast geknoopt blok langs de mast recht naar beneden en dan via een taken met het vaste blok aan een ring op het dek. Ik heb er geen foto van kunnen vinden. Een strop om de mast is ook moeilijk omdat in een ring om de mast een stel speren staan opgesteld. Het blok om de mast zit dan ook boven die speren.
In mijn bouwbeschrijving van de Victory vond ik deze foto voor de stag en hulpstag.

Hopelijk kan je er wat mee.

 

[*Hans*]

Waar ik nog wel enkele bedenkingen bij heb, is de bevestiging van de stag aan de hoofdmast. In mijn geval zit die vast net een paar druppeltjes lijm, maar in de praktijk zal dit zeker niet zo zijn.

Het lijkt me dat in het echt het eigen gewicht van het touw meer dan voldoende was om de stag op zijn plaats te houden.
Edit: aan de bovenzijde. Aan de onderzijde zal er toch iets van een klamp (of meerdere) toegepast zijn.

 

[Herby63]

Waar ik nog wel enkele bedenkingen bij heb, is de bevestiging van de stag aan de hoofdmast. In mijn geval zit die vast net een paar druppeltjes lijm, maar in de praktijk zal dit zeker niet zo zijn. Ik denk dat ik een extra slag rond de mast moet maken. Maar is dat genoeg? Wie weet dit?

Longridge, p 222, voorlaatste paragraaf, illustratie op plan 6, net na pagina 148, en in detail in figure 153 op p223.
De getoonde stag is inderdaad nog maar de loze stag. de stag is veel hoger tegen de hoofdmast bevestigd . Recenter onderzoek heeft aangetoond dat deze in 1805 niet aanwezig was.

 

[Scheepshoorn]

Dank jullie wel allemaal voor jullie reacties.

Ik heb wel eens een oplossing gezien waarbij er houten klampen op de mast zaten in een dergelijke situatie.

Dirk, jouw oplossing zou kunnen, maar volgt zeker niet uit de beschikbare documentatie.
Hans, dit geldt ook voor jou opmerking.

En wat betreft de bezaanstag. Volgens mij teken je hier de grote stag die om de boegspriet geslagen wordt. De bezaanstag loopt via een aan de grote mast geknoopt blok langs de mast recht naar beneden en dan via een taken met het vaste blok aan een ring op het dek. Ik heb er geen foto van kunnen vinden. Een strop om de mast is ook moeilijk omdat in een ring om de mast een stel speren staan opgesteld. Het blok om de mast zit dan ook boven die speren.
In mijn bouwbeschrijving van de Victory vond ik deze foto voor de stag en hulpstag.

Jan, de tekening van de stag is die van de Bezaanstag (Mizzen stay) op pag 13 van “Rigging Period Ship Models” van Lennarth Peterson. Op pag 14 wordt de zelfde lusconstructie bedacht voor de stag van de hoofdmast rond de boegspriet. Hier heb ik me op gebaseerd, maar ik snap je verwarring.
Op de foto die je laat zien, staan 2 stagen vanaf de mars van de bezaanmast naar de hoofdmast.

Vraag 1: is de onderste de loze bezaanstag en de bovenste de bezaanstag?

Onderaan de bezaanmast zijn twee belegpunten op het dek aangebracht b1 en b2, resp. voor de bezaanstag en de kruisstengenstag, dus maar één belegpunt voor één stag van de bezaan.
Op tekening 13 van Caldercraft staat overigens maar één stag getekend, de bezaanstag.
M.a.w. verwarring alom.

Vraag 2: Begrijp ik je goed dat je voor het aanspannen van de stag onderaan tegen het dek een takel hebt ingebouwd?

Longridge, p 222, voorlaatste paragraaf, illustratie op plan 6, net na pagina 148, en in detail in figure 153 op p223.
De getoonde stag is inderdaad nog maar de loze stag. de stag is veel hoger tegen de hoofdmast bevestigd . Recenter onderzoek heeft aangetoond dat deze in 1805 niet aanwezig was.

Herman, door jou wordt ik uiteindelijk weer tot de orde geroepen .
Als ik Longridge nog eens goed bestudeer (dat had ik kennelijk nog niet genoeg gedaan of nog niet gesnapt) dan spreekt hij inderdaad over twee stagen van de bezaanmast.

Waar Jan dus spreekt over een aan de mast geknoopt blok, heeft Longridge het hier over “rose lashing on collar”, zie figuur 153 hieronder. Op deze tekening zie je dus de sjorring aan de voorkant van de hoofdmast. Aan de achterkant van de hoofdmast zit dan een ingesplitst oog waar de stag door gaat.

Vraag 3: Leg ik dit zo goed uit?

Vraag 4: Moet ik de zin “Een oog wordt vervolgens in het uiteinde van de stag geplaatst, waarmee het wordt bevestigd aan een ander met touw omwonden oog, dat op het dek is bevestigd achter de grote mast” zien als de takel, die Jan bedoelt?

Kortom, de volgende lessen zijn weer te trekken:

• Vooraf nog beter Longridge bestuderen:
• Evt. geconstateerde verschillen of vragen vooraf in de groep gooien om te komen tot een oplossing;
• Deze stag opnieuw maken, met de antwoorden op bovengestelde vragen.

Stephan, ik heb je nog niet gehoord over de muis

 

[Stephan Kertész]

Stephan, ik heb je nog niet gehoord over de muis

Heb je muizen op zolder? Gezellig, daar hebben ze dit voor:

Alle gekheid op een stokje. Als dit de eerste keer was, dan is die redelijk goed gelukt. Hoe vaker je het doet, hoe mooier ze worden.

Wat betreft die stag, daar heeft Jan gelijk. Peterson zou ik hierin niet volgen. Ik snap dat boekje sowieso niet dat men daar mee wegloopt. Er zijn veel betere boeken in omloop. Ik zou McKay of Longridge voor de Victory raadplegen. Of in het log van Sasha kijken, een Rus die een mooie tuigage heeft samengesteld op de Victory. Link hieronder.
Begin tuigage pagina 35 en ergens 39 of 40 zie je de stagen zoals Jan ook aangaf.

Model VICTORY by Deagostini, scale 1/84 [COMPLETED BUILD]

Great job Alexander, I had some catching up to do.

shipsofscale.com

Ook Foto's van het echte schip, daar kan jij over beschikken, wij van de oude Hollanders niet. Kijk hier maar eens:
Heel veel zwart wit foto's uit de jaren 80, staat die stag ook op.

HMS Victory Photos

In the 80s I was in England for a training program. My firm arranged for me to spend a weekend on the Victory taking photographs although photos were not allowed at the time. I have about 300 photos from the keel to many photos of the rest of the ship, all B&W. I'll post a sample and if there is...

shipsofscale.com

De stagen gaan door een grommer die in een touw zit dat rond de mast gebonden word. Dat touw blijft op de ronde banden rond de mast zitten.
Maar als je op SOS zoekt vind je nog meer pareltjes die veel tijd hebben gestoken in onderzoek en nagemaakt hebben.

Er zijn ook video's waar je wat uitleg krijgt of meer kan zien. Deze bijv:

Maar als je even zoekt op YouTube vind je veel meer.

Maar afkijken in andere bouwverslagen kan soms nog het beste werken.

 

[Herby63]

Wat een prachtige vertaling heb je daar van de passage uit Longridges Anatomy of Nelsons ships.

Vraag 1: is de onderste de loze bezaanstag en de bovenste de bezaanstag?

Uit het stukje vertaling die je publiceert blijkt aan de hand van de plaats van de kraag op de grote mast dat de bovenste de "preventer stay" en de onderste de stag is.

Vraag 2: Begrijp ik je goed dat je voor het aanspannen van de stag onderaan tegen het dek een takel hebt ingebouwd?

Jan misschien wel, maar ik niet, gewoon een overmaats bindsel ertussen.

Vraag 3: Leg ik dit zo goed uit?

perfect

Vraag 4: Moet ik de zin “Een oog wordt vervolgens in het uiteinde van de stag geplaatst, waarmee het wordt bevestigd aan een ander met touw omwonden oog, dat op het dek is bevestigd achter de grote mast” zien als de takel, die Jan bedoelt?

zie ook het antwoord op vraag 2, wat Longridge beschrijft is het overmaatse bindsel dat ik vermeldde, dus zonder blokken beide ogen aan elkaar reigen.

 

[Scheepshoorn]

Stephan, zijn er vaste uitgangspunten voor de maatvoering van een muis?
Ik vraag me namelijk af of de muis die ik gemaakt heb niet te groot is.

 

[Stephan Kertész]

Stephan, zijn er vaste uitgangspunten voor de maatvoering van een muis?
Ik vraag me namelijk af of de muis die ik gemaakt heb niet te groot is.

Nooit gevonden, maar als ik naar een echte kijk moet hij ongeveer zo groot zijn als de oogsplits. Dus ongeveer 3x de dikte van het touw. En het oog van de oogsplits mag niet te groot, net genoeg om het touw door te halen.

 

[Scheepshoorn]

Wat een prachtige vertaling heb je daar van de passage uit Longridges Anatomy of Nelsons ships.

Herman tot een paar maanden geleden gebruikte ik Deepl voor het vertalen. Deepl wist zich echter vaak geen raad met de scheepstermen en de verwijzingen in de tekst, waardoor de vertaling vaak moeilijk leesbaar was.
Sinds kort gebruik ik Chat GPT en ben daar zeer enthousiast over.

Ik heb ook mijn vraag aan Stephan over de afmetingen van de muis aan Chat GPT gesteld. Ik krijg dan onderstaand bericht, dat het antwoord van Stephan bevestigt. Heel handig en ook vaak veel achtergrondinformatie.