Dat "indexeer geval" is waarschijnlijk de set van schijven met gaatjes erin waar nog een instrumentje op komt. Dat ding heet een "verdeelschijf". Op de verdeelschijf zit een apperaatje dat lijkt op de wijzers van een klok, dat noemt men de "schaar". In de kruk waar je het verdeelapperaat mee ronddraait zit een pen die je tegen een veer in omhoog kan trekken en vaak die met een kwart slag te verdraaien omhoog kan laten staan.
Foto: twee verdeelschijven.
Afhankelijk van de diameter en de hoveelheid tanden die je op je tandwiel gaat maken wordt er een ring van gaatjes op de schijf gekozen. Als het goed is zijn deze ringen genummerd. Dit nummer komt overeen met het aantal gaatjes van die ring. Nu komt het vaak voor dat je voor het frezen van de volgende tand 1 omwenteling plus een beetje moet doen. Om een enorme tellerij en daarmee vergissingen te voorkomen gebruik je de schaar. De schaar heeft een aflopende kant op elk been en deze staan naar elkaar toe als de schaar dicht is. Dit is de kant van waaruit je werkt. De schaar draait in zijn geheel met enige weerstand zodat hij op zijn plaats op de verdeelschijf blijft staan. De verstelling van de benen gaat met een nog grotere weerstand. Bij sommige modellen is dit met een moer om de as vast te zetten.
Stel je moet ring nummer 40 hebben. Deze heeft 40 gaatjes, maar je moet per tand het wiel (werstuk) 54 gaatjes verplaatsen voor de juiste steek (steek = maat van hartlijn tot hartlijn van de ene naar de volgende tand). Dan doe je dat met de schaar. Je mag de pen in willekeurig welk gat van ring 40 plaatsen. Zorg ervoor dat de pen tussen de benen van de schaar wordt gezet. Nu zet jet het linkerbeen van de schaar tegen de pen aan. Deze moet hem dus raken met de afgeschuinde kant van dat been. Nu tel je de overige 14 gaatjes uit en zet daar het andere been neer.
Nu vrees je de eerste sleuf in je tandwiel. Voor de volgende tand til je de pen op en draait hem 1 omwenteling om en gaat dan verder tot hij tegen het rechter been aankomt en laat de pen in het gat zakken. Dit is de laatste van de 14 gaten die je op de schijf hebt uitgeteld. Nu verplaats je de schaar tot het linkerbeen weer tegen de pen aan staat. En pas dan frees je de volgende gleuf. Je hebt nu 2 gleuven gefreest waarmee 1 tand klaar is.
Dit verhaal wordt herhaald tot het tandwiel af is. Als alles goed is en je draait nog een keer 54 gaatjes rond dan moet de moduulfrees door de eerste gleuf heen draaien zonder de kanten te raken. Dus zonder weer een spaan te trekken, of met andere woorden er nog een stukje er vanaf te frezen. Hoe klein dan ook. (kijk niet nauwkeuriger dan ongeveer 2 tot 3 honderdsten of deze machines, een superklein spaantje mag dus)
Kleine (in verhouding tot de machine) tandwielen kan je in 1 gang frezen. dit houd in dat je de juiste diepte (dus de uiteindelijke tandhoogte) in 1 keer freest. Maar als het tandwiel groter is of het materiaal harder, bijvoorbeeld staal ipv. aluminium, dan zal je het in 2 of 3 gangen moeten freezen. Dit doe je rondgaand. Dus niet telkens de frees in diepte verstellen tot de juiste diepte is bereikt en dat weer terug naar de eerste diepteinstelling, en zo stuk voor stuk doorgaan tot alle tanden klaar zijn. Nee, je gaat eerst helemaal rond in de eerste gang, laten we zeggen dat dit 1mm is en je in 2 gangen je tandwiel moet frezen omdat de tandhoogte 2mm bedraagt. Pas als alle tanden zijn gefreest in de eerste gang van 1mm diepte stel je de machiene de volgende 1mm dieper in en gaat dan helemaal rond tot het klaar is.
Noot: normaliter gebruik je het langssupport (de werktafel van de machiene die voor je heen een weer beweegt) om te frezen. Het dwarssupport (het van je af en naar je toe bewegen) moet je vast zetten. Zet de nonius ook op nul zodat een eventuele verstelling direct zichtbaar wordt.
Ik merk aan Micropuller wel of ik het een beetje goed heb uitgelegd. Hij doet dit nog regelmatig geloof ik en mijn laatste tandwiel dateert alweer van 23 jaar geleden. Ik moest dus even diep graven voor ik dit zo uit mijn blote hersenpan kon neerpennen. Er kan dus een foutje in zitten.
