Restaureren/ombouw Bell 47 G Graupner (Oldie)

[Helibobter]

Hallo,

Voordat ik begin over het project even een kleine inleiding waarom... Voor mijn geboorte (1977) was mijn vader een modelvlieger die in 1975 is begonnen met modelvliegen en wel met de Graupner Bell 47 G. Het was voor hem de eerste modelheli en voor mij het eerste wat ik heb aanschouwd van uit de box waarin ik sliep. Er zijn nog foto's van mij in de box aan de fles met op de achtergrond de Bell...

Het modelvliegen is dus bijna letterlijk met de paplepel ingegeven. Iedere keer als hij ging "vliegen" ging ik mee. Na veel en veel en veeeeel afstellen toch diverse "vluchten" gemaakt. De HB .25 motor was altijd een probleem... De temperatuur liep te snel op, afstellen was lastig (Perry carburateur) etc.etc. De heli heeft toen, na een tijd jarenlang stil te hebben gestaan en na een mislukte vlucht (meer een hopje) veel schade op gelopen. Zelf ben ik enkele jaren later begonnen met helivliegen met de Schlüter Champion waaraan ik leuke (en minder leuke , lees pijnlijke) herinneringen aan heb.

Door de jaren heen is mij de Graupner Bell 47G altijd bijgebleven als voor mijzelf een beginsel van mijn hobby. Aangezien de oude heli van mijn vader helaas met een verhuizing verloren is gegaan wilde ik toch een keer weer zo'n heli hebben......

Van een (oud)lid van onze vereniging ( ik zal zijn naam uit respect niet vernoemen) wist ik dat hij er een had. Hij had deze wel eens tentoongesteld. De goede man heeft enkele jaren geleden een beroerte gehad met als gevolg dat het helivliegen voor hem niet meer mogelijk was. Hij was toen der tijd een rustige en zeer nauwkeurige modelvlieger die bij wel wat respect afdwong. Omdat het allemaal nog niet ernstig genoeg was kreeg hij er nog een beroerte over heen waardoor het modelvliegen voorhem met een klap volledig voorbij was........ Hij was genoodzaakt na enig herstel zijn geliefde hobby te verkopen met tranen in de ogen.

Met altijd die Bell 47 G in het achterhoofd gelopen te hebben durfde en wilde ik niet een voor mijn gevoel een "lijkenpikker" zijn en bij hem het laatste stukje van zijn hobby wegnemen. Via via is er jaren later door een clublid (zonder mijn medeweten) weer contact gezocht met hem. Het oud lid heeft het verhaal van mijn gedachte over zijn situatie aangehoord en de heli voor een symbolisch bedrag meegegeven.

En toen ..op een avond stond hij daar.... Ingepakt, stoffig ,alles vast, maar..... Ik had hem. . Als een kind zo blij...... Compleet met alle bouwbeschrijvingen en foto's. De gedachte om heb weer vliegend te maken kwam al snel boven. Ik wilde hem een keer aan het oud-lid vliegend kunnen tonen.

De heli heeft ondertussen een complete controle en schoonmaakbeurt gehad en blijkt nooit te hebben gedraaid en is dus nog nieuw. Ik heb de heli geheel gedemonteerd en alles is weer schoon en gangbaar gemaakt. Alvast een impressie van de staat van de heli zoals hij nu is:

Bijna 40 jaar verschil in techniek..........

Ik wil de heli ombouwen naar electro (6S). De orginele motor HB.25 zit er wel bij maar wil ik niet gaan gebruiken wegens zijn onbetrouwbaarheid. Deze heb ik samen met de brandstoftank ook al uitgebouwd. Ik zal het verloop van de ombouw en de maiden na 38/39 jaar hier op het forum tonen.

Wish me luck..

 

[brutus]

Ik wil je echt niet op andere gedachten brengen qua motorisering, maar wel een kleinigheidje rechtzetten: die HB 25 is een uiterst degelijke en superbetrouwbare motor.... het is de heli er omheen die niet klopt, maar daar is heus wel wat aan te doen (mocht je dat willen)....

Veel meer dan een extra koppakking om de compressie te verlagen, brandstof met minimal 15% Nitro, en wat licht geknutsel aan de koeling is daar niet voor nodig.
Als de motor nog nieuw is, in laten lopen op een bokje met een prop (even een propmeenemer nodig) voordat je hem in de heli zet, want de koeling in de heli is ook na modificatie niet echt voldoende voor inlopen.

Ook de Perry carburteur valt met die 15~20% Nitro wel een bruikbare afstelling uit te peuteren, maar ik geef grif toe, toppie is het niet en zal het ook nooit worden

Koeling kun je flink verbeteren door uit een plastic fles of ander rond object van de juiste diameter (ongeveer) de koeltunnel naar voren door te trekken zodat hij de motor omsluit. Dan wordt die tenminste gekoeld, want in het standaard ontwerp is het effect van de koelfan precies NUL....

Maar de motor is NIET onbetrouwbaar (sterker nog, mijn HB25 heeft ruim drie jaar hard moeten werken in mijn Bell 47, is tientallen keren te heet geweest, en heeft 16 jaar liggen verstoffen zonder conservatie, maar bleek nadat de dikke laag wonderolie-troep verwijderd was, nog in puike conditie te zijn.

Als je de motor nog hebt, en hij is nog compleet (incl vliegwiel en koppeling), wil ik die héél graag van je overnemen overigens, want ik heb weliswaar allang geen Bell 47G meer, maar het zijn zoals gezegd uitstekende units, waar je ook veel andere dingen mee kunt aandrijven.

Groet, Bert

 

[Helibobter]

Bert,

Bedankt voor je reactie. De motor heeft wel gelopen maar aan de buitenkant en de zuiger te zien maar héél kort. Ik denk slechts ingelopen. Het vliegwiel en centrifugaalkoppeling is er ook nog bij en is nieuw. Ik begin nu toch enigzins te twijfelen.... Ik heb nog dan nog een andere uitdaging en wel de koelfanbladen. Hier heb ik er helaas maar 1 van.. Ook is de uitlaat en startriem niet aanwezig. Indien ik hier aan aan komen wil ik misschien nog wel een poging wagen.....

Mzzl
Danny

 

[Helibobter]

Dus als iemand iets heeft liggen.......

 

[brutus]

Goh, da's pech... heb kort geleden met het opruimen van de garage nog twee van die koelvin blaadjes weggegooid, en dat was zo'n beetje het laatste wat ik nog van het ding had...

Ik heb hem zelf maar heel kort met het originele uitlaatje gevlogen wegens A) zelfs toen al abominabel luid, en
B) die verticale pijpjes rammelden al heel snel los en vielen er uit.

Had er een reso-pijp met verwijderd binnenwerk achter gehangen, dat ging beter qua geluid en vettigheid op de heli (maar het zag er niet uit).

Ik zou nog steeds wel belang hebben bij die motor, gewoon omdat het prima experimenteer-motoren zijn, en nog lekker laagtoerig.

Overigens: het was niet mijn bedoeling je aan te praten dat ding met brandstof te gaan vliegen, en ik weet ook niet of dat wel verstandig is: het kunststof zal na al die jaren vermoedelijk behoorlijk zijn flex verloren hebben (verdampen van de weekmakers) en dus minder goed tegen de motortrillingen bestand zijn.

Groet, Bert

 

[bruteforce]

Superrrtopic, dit ga ik volgen.

 

[Helibobter]

FF nog een blik op het koppelingshuis

En een detail van de cabin

 

[brutus]

En nu ik toch bezig ben:

Kijk twee punten van je Bell héél goed na voor je er mee gaat vliegen:

1-Het hoofdtandwiel is heel slap, en word d.m.v. een klein steunlagertje aan de bovenkant, tegen het koppelingstandwiel gedrukt.
Dit steunlagertje zit op een excentrisch pennetje, en kun je dus verstellen. Hier mee stel je de tandspeling in. Doe dit goed, anders vreet je hoofdtandwiel in no time weg, en er is zéér lastig aan te komen.

2-de koppeling tussen "mechaniek" en de dunne as naar de hekrotor is standaard waardeloos en breekt gemiddeld iedere 5 vlieguren.
Koop een goede cardan koppeling 4 mm, en zet in de ene kant een opvulbusje naar 1.2 mm (de maat van de dunne staaldraad-as). Doe je dat niet, dan kun je wachten op een hekrotor-uitval.

3-wellicht ten overvloede: op het flybar middenstuk zit een aan de bovenkant aan één kant een heel listig klein imbusschroefje, met dit schroefje stel je het bladspoor af. Letterlijk het enige ontwerpgimmick wat écht werkte aan deze heli.

Het viel me destijds echter wel op, dat de tandwielen en lagers, en ook de tail gearbox absoluut slijtvast waren: ik heb twee hoofdtandwielen gesloopt in de leerperiode, maar het laatste tandwiel heeft een paar jaar gebruik overleefd, en de tail is nooit wat mee aan de hand geweest...

EDIT: Damn, die is echt nog in super puike conditie!

EDIT2: voor electrificering maakt het niet uit, maar voor brandstof wel: de ring om de koelfin zit achterstevoren: die V-vormige uitsparing hoort naar achteren te wijzen, die is namelijk om de start riem ruimte te geven, en die startriem loopt achter de voorste dwarsbalk van het landingsgestel langs.

Groet, Bert

 

[Helibobter]

Het excenter aandruklagertje wist ik nog, evenals de het kleine inbusboutje. Maar het breken van het staaldraadje had ik nog niet vernomen. Zover kwamen we toen niet....;-)

 

[brutus]

Bij mij is hij minstens een keer of zes gebroken, en alle keren was dat aanleiding voor een flinke "Stabilit Express-sessie"....

En dat was begin-midden jaren 80, toen het kunststof nog soepel was....

Bij die van jou is vermoedelijk wegens veroudering van het kunststof, de eerste breuk gelijk de oorzaak van onherstelbare schade....

Groet, Bert

 

[Heli-Uwe]

Superrrtopic, dit ga ik volgen.

He he, leuk, ik ga ook geinteresseert lezen !

 

[Helibobter]

En nu ik toch bezig ben:

EDIT2: voor electrificering maakt het niet uit, maar voor brandstof wel: de ring om de koelfin zit achterstevoren: die V-vormige uitsparing hoort naar achteren te wijzen, die is namelijk om de start riem ruimte te geven, en die startriem loopt achter de voorste dwarsbalk van het landingsgestel langs.

Groet, Bert

Bert,

Ik heb het de positie van de "koeltunnel" even gecontroleerd maar volgens de handleiding/fotoboek hoort hij toch zoals hij is.

 

[brutus]

Het kan zijn dat ik in de war ben, maar er staat me wat van bij dat daar een fout in zat....

Moet toegeven dat ik nu wel twijfel. Is makkelijk genoeg te controleren: Achter die voorste balk van het landingsgestel bevind zich in het frame een soort van verticaal "bergvak" van iets van 5 of 10 mm breed, waar de riem in geschoven wordt tijdens het vliegen. De groef in het vliegwiel komt daar ook precies te zitten. De koeltunnel mag daar niet in de weg zitten. Als dat zo is (dat hij niet in de weg zit) dan ben ik abuis....

Groet, Bert

 

[Helibobter]

Na wat overdenken heb ik toch besloten de Bell 47 G te voorzien van een electomotor i.v.m. het belasten van het toch oude materiaal met trillingen bij gebruik van de HB .25 brandstofmotor.

Aansluitend ben ik vandaag begonnen met het aanpassen/uitbouwen van de reeds bestaande motorsteun/platen. Hiervoor diende de voorzijde van de Bell te worden verwijderd. De spietjes waarmee deze geborgd zit met wat kleine tikjes er uit kunnen tikken.

Met wat licht snijwerk in de oude lijmlaag van de motorsteunen en wat gepaste kracht 8O kwamen deze zonder breekwerk er goed uit.

Hierdoor is er ruimte ontstaan om het nieuwe motorcompartiment eens goed te bekijken en wat te bedenken voor de montage van de motor. De oude lijmresten ga ik proberen te verwijderen.

De achterzijde biedt de mogelijkheid om een motormontageplaat te bevestigen. Deze is geheel vlak. Ook kan ik hier in 6 gaatjes boren om de plaat te bevestigen. Eventueel het oppervlak ook verlijmen met de steun. Hierover twijfel ik nog i.v.m. het eventueel verwijderen van de steun bij ??? De reeds bestaande ronde uitsparing is helaas te klein in diameter en zal iets groter moeten worden gefreesd en wel tot zo'n 38-39 mm in diameter. Dit is dan genoeg voor de gedachte motor en geeft ook de mogelijkheid om toch nog niet te veel materiaal weg te halen. Ook speel ik nog met een andere oplossing....

Voor de motormontageplaat heb ik reeds een schetsje gemaakt met de maatvoering voor de beeldvorming hoe hij er uit zal gaan zijn. Voor de kritische mensen onder ons, nee hij is niet op schaal en de verhoudingen zijn ook niet geheel juist. De maatvoering gelukkig wel....

 

[brutus]

Bedoel je dat je de motor gaat plaatsen tegen het verticale schot met die halfronde uitsparing?

Kweenie, maar ik zou dat niet doen, ook al is dat de makkelijkste bevestiging. Dat schot is nooit berekend op aandrijfkrachten.

Als ik jou was, zou ik proberen een constructie uit te denken die je kunt verlijmen op de plek waar ook de oude motordragers zaten: daar weet je zeker van dat het berekend was op de aandrijfkrachten.

Anders even vragen hoe CorMM heli dat uitgevogeld heeft?

Groet, Bert

 

[Helibobter]

Bert,

Met jouw optie was ik ook al aan het tekenen. Komt goed.. Cor heeft overigens de motor ook aan het schot bevestigd met een kunststofplaat.

Groeten
Danny

 

[brutus]

Tsja, dan zal het vast wel werken, he?

Het komt mij alleen zo dun over....

Groet, Bert

 

[Helibobter]

Het wordt een combi van beide .... Ik ben voor de beeldvorming met wat papier bezig geweest. Dit lijkt me wel een goede optie. Hierbij wordt de oude positie van de motorsteun en een klein stukje van het schotje benut. Ik ga het steuntje knippen en zetten uit aluminium plaat. De zijkanten van de plaat zullen verder doorlopen tot aan de onderzijde van zijkanten (tot daar waar er een hapje uit de zijkant is)

 

[brutus]

Iets dergelijks had ik ook voor ogen, al dan niet gezet of uit losse onderdelen.

Volgens mij moet dit idee van jou gewoon veilig en stevig zijn....

Groet, Bert

 

[Helibobter]

Vandaag de nieuwe motorsteun gemaakt uit zoals eerder vermeld aluminium plaat van 3 mm dik. De steun geknipt, gezet en hier en daar gevijld.

De steun ziet er dan zo uit.

De steun komt op de plaats waar voorheen de motorsteun van de brandstofmotor zat. De gaten voor de electromotorbevestiging en de motoras doorvoer boor ik later i.v.m. het uitlijnen van de astapjes op elkaar.

Onderaanzicht

Het bovenaanzicht is nagenoeg niet veranderd. Misschien dat er aan de voorzijde een uitsparing gemaakt moet worden. Ik probeer dit vooralsnog te voorkomen

Ik heb de volgende motor in gedachten. Deze past qua Kv/formaat in en bij de heli.

Specifications:
RPM/v: 850kv
Max RPM: 18800
No load current: 2.4A
Max Current: 74amp
Max Watts: 1300w
Thrust: 1440gram
Voltage: 22.2v (6s)
Diameter of shaft: 5mm
Weight: 182g
ESC: 80A

Het vermogen is veel meer dan dat de verbrandingsmotor had maar dit zal toch niet worden gebruikt.