Vijfde Engels-Nederlandse Oorlog

images
 
Vierdaagse Zeeslag Verloop

Achtergrond

Na hun overwinning in de Slag bij Lowestoft in 1665 hadden de Engelsen een jaar lang de zee beheerst, hoewel het hun niet gelukt was de Nederlandse kust effectief te blokkeren. Nu werden ze echter uitgedaagd door een fors uitgebreide Nederlandse vloot, waarvan ze wisten dat die versterkt werd met 16 zware linieschepen. De Republiek had grote ruchtbaarheid gegeven aan de bouw daarvan om het moreel te versterken en de spion Jan Boekel hield de Engelsen precies op de hoogte van de vorderingen. Men wilde die vloot zo snel mogelijk aanvallen voordat hij volledig ingewerkt was.

Toen kwam in mei van spionnen in Nederland het bericht dat de Franse vloot zich bij de Nederlandse wilde voegen. Voordat de samenvoeging een feit was, moest de slag ten einde zijn. Tegelijkertijd wilde men verhinderen dat de Fransen de Noordzee opvoeren, men meende dat een Frans eskader uit Toulon al de Golf van Biskaje ingevaren was.

De Engelsen maakten de fout die twee doelen ook echt gelijktijdig uit te voeren: een eskader, het "groene", van twintig schepen onder bevel van Prins Rupert was naar het Nauw van Calais gezonden. Moncks hoofdmacht bestond uit drie eskaders: het rode (zijn eigen), het witte onder George Ayscue en het blauwe onder Thomas Allin. De Nederlandse vloot bestond ook uit drie eskaders: de voorhoede onder luitenant-admiraals Cornelis Evertsen en Tjerk Hiddes de Vries met 24 linieschepen en vier fregatten, het centrum onder De Ruyter zelf met 23 linieschepen en vijf fregatten en de achterhoede onder luitenant-admiraals Cornelis Tromp op de Hollandia en Jan Meppel met 25 linieschepen en vier fregatten: samen 72 linieschepen en 13 fregatten. Daarnaast waren er twintig branders en tien adviesjachten. De totale sterkte was 22.325 man, daaronder 1631 mariniers en 2720 soldaten.

Engelse Commandanten – Eskader – Schip - Stukken
George Monck – Red - Royal Charles -86
George Ayscue - White – Royal Prince - 92
Thomas Allin (+ Prince Rupert) - Blue – Royal James – 70

Nederlandse Commandanten – Admiraliteit – Schip - Stukken
Michiel De Ruyter – de Maze - Zeven Provinciën- 80
Cornelis Tromp – Amsterdam – Hollandia - 80
Abraham van der Hulst – Amsterdam – Spiegel – 68
Aert van Nes – de Maze – Eendracht -76
Jan Meppel – Noorderkwartier – WestFriesland - 78
Cornelis Eversten de Oude – Zeeland – Walcheren -70
Tjerk Hiddes de Vries Friesland - Friesland / Groot Frisia - 72

Voor een totaal overzicht van de Nederlandse vloot:
http://www.kentishknock.com/4daysbattle.shtml


11 Juni - Eerste Dag

full


De Engelse vloot begon ondanks haar numerieke achterstand voortvarend aan de confrontatie. Zij viel rond het middaguur van 11 juni de Nederlandse achterhoede onder admiraal Cornelis Tromp aan, waarna de strijd losbarstte. De Engelse Swifstsure werd al snel buit gemaakt door de Nederlanders, waarbij de Engelse viceadmiraal William Berkely door een kogel in zijn hals om het leven kwam. De Seven Oaks en de Loyal George die de Swifstsure te hulp schoten werden ook veroverd door de Nederlanders.

full
William Berkely

full
Swiftsure, Seven Oaks en Loyal George worden overgenomen door de Nederlanders

De eerste dag was echter niet een compleet succes voor de Nederlanders. Ere wie ere toekomt, ook aan Engelse zijde werd dapper gevochten. Schout-bij-nacht John Harman op zijn schip de Henry werd omsingeld en vervolgens door twee branders aangeklampt. Nadat er paniek aan boord uitbrak en meer dan 50 mensen van boord sprongen, trok Harman zijn zwaard, rende het dek rond en dreigde de eerstvolgende die het schip wilde verlaten neer te sabelen.

full
John Harman

De mannen verzamelden zich en de brand werd geblust. Net op dat moment stortte een brandende marsra omlaag en verbrijzelde de enkel van Harman. Nadat zijn bemanning met een volle laag een gevoelige klap uitdeelde door Cornelis Evertsen uit te schakelen, keerde zijn schip met noodtuig terug naar Harwich, 60 mijlen ver, om de volgende dag terug te keren. Harman weigerde het bevel op te geven en strijdde met gebroken enkel verder.

Cornelis Evertsen de Oude, vlootvoogd en Luitenant-Admiraal van Zeeland, vond in de ontmoeting de dood:

full


Nootlottig was het einde van dezen kampStrijd met den Engelschen schout-bij-nacht voor Evertsen. Door het laatSte Schot uit het boord van den vijandelijken Bevelhebber, werd de ZeewSche Luitenant-admiraal met eenen zwaren kogel, des avonds ten negen uren, door midden geschoten, zoodat hij voor het oog van zijnen Zoon, Cornelis Evertsen den jongSten, Bevelhebber van het Schip, dood neder Stortte.

Zoodra dit ongelukkig voorval had plaats gevonden, gaf deze kapitein kennis aan De Ruyter; en, terwijl de Nederlanders de overwinning vervolgden, werd het lijk van den dapperen Vlootvoogd, op den veertienden van Zomermaand, door een advijsjagt te VlisSingen aangebragt.

Zijn zoon, bijgenaamd ‘Keesje de Duvel’, overleefde de strijd als vlaggenkapitein op hetzelfde schip om uiteindelijk opperbevelhebber te worden van de Nederlandse vloot in 1688.


12 Juni - Engelse vlucht

Nadat de strijd om tien uur ’s avonds werd gestaakt waagde admiraal Monck zich in de vroege ochtend van 12 juni aan een nieuwe aanval op de Nederlandse vloot. Beide vloten raakten zwaar beschadigd, waarna De Ruyter na een windstilte het initiatief overnam. Aan het eind van de ochtend zag het er echter slecht uit voor de Nederlanders.
Van de achterhoede was nog maar een vijftal schepen over en de grote Spiegel, met viceadmiraal Abraham van der Hulst, was ook verloren gegaan. Door een musket kogel in het bovenlijf geraakt, overleed de viceadmiraal ter plekke. De Engelsen roken daarop de overwinning en vielen opnieuw aan. Na verschillende passeergevechten bleek echter dat de Nederlandse vloot er helemaal niet zo slecht voorstond en zij bracht grote schade toe aan de Engelsen. Nadat er een nieuw Nederlands eskader van twaalf schepen aan de horizon verscheen sloegen de Engelsen op de vlucht.

full
Abraham van der Hulst


13-14 Juni - Derde en Vierde dag

full



De derde dag van de Vierdaagse Zeeslag kenmerkte zich vooral door de Nederlandse achtervolging van de Engelse vloot. Aan het eind van de dag werd de Prince Royal, het vlaggenschip van admiraal George Ayscue veroverd, voordat de slag op de vierde dag beslist werd.

In de schemering liepen door een onbekwaamheid van de loodsen een aantal schepen, waaronder de Royal Charles, de Royal Prince en de Royal Katherine op de ‘Galloper’ zandbank. De Royal Prince, kwam als diepst stekende schip muurvast en kon niet volgen toen de overige schepen zich los wisten te maken en wegzeilden. Het vastlopen betekende een verschrikkelijk verlies voor de al verzwakte Engelse vloot.

full


De Hollanders vielen zonder genade aan. In de hoop daarmee zoveel mogelijk levens te redden, streek Ayscue de vlag en gaf deze aan Tromp. Tromp geloofde het schip van de bank af te kunnen krijgen en het prijzengeld op te kunnen strijken, maar De Ruyter verbood daar tijd aan te verspillen, aangezien de Engelse vloot nog aangepakt moest worden en het schip onbestuurbaar bleek door een beschadigd roer. Hij stond erop dat ze verbrand werd. Dat gebeurde met een denderende explosie nadat de vlammen de kruitkamer hadden bereikt. Dit voorval zou Tromp altijd blijven gebruiken in zijn vete tegen De Ruyter.
Na een aantal kleine schermutselingen werd het grootste deel van de Engelse vloot omsingeld. Een wanhopige doorbraakpoging richting een aantal zandbanken was echter succesvol, waarna De Ruyter zich door een dichte mistbank genoodzaakt zag om de achtervolging te staken…

Het kostte de Engelsen niet veel tijd om te herstellen van hun verliezen, want twee maanden later wonnen zij de Tweedaagse Zeeslag van de Nederlandse vloot. De schade toegebracht aan de Engels vloot bleek wel een zware financiële tegenslag. De Ruyters beroemde Tocht naar Chatham besliste de oorlog in juni 1667 in Nederlands voordeel, waarna de Engelsen op 31 juli 1667 de Vrede van Breda ondertekenden.


full


Abraham Storck
Prominent in the foreground to the left is the stern of Lieutenant-Admiral Michiel de Ruyter's ship 'De Zeven Provincien', 80 guns, flying the Dutch flag from the main mast together with her squadron pennant. On the right, the English flagship 'the Royal Prince', 85 guns, under the command of Admiral Sir George Ayscue, is shown grounded on a sandbank. She has surrendered and is flying a white flag at the main. 'De Zeven Provincien' and 'the Royal Prince' release clouds of white smoke as they fire their guns. Between them is 'the Royal Charles', 86 guns, under the command of Admiral George Monck, her main mast severed and jutting out precariously. Numerous Dutch ships wearing the tricolour can be seen on the left. The third ship from the left is the 'Eendracht', 80 guns, under Captain Aert van Nes, and the one behind the vessel farthest left is the 'Reiger'. The vessel with the broken mast on the far left is the 'Swiftsure', 64 guns, under Captain Sir William Berkeley.
 
Laatst bewerkt door een moderator:
Mooi stukje geschiedenis - tot de verbeelding sprekend!

...eenen zwaren kogel, des avonds ten negen uren, door midden geschoten,...

Hoe zwaar moet een kogel wel niet zijn om een man door midden te schieten...:confused:
 
Back
Top