17e eeuwse Fluyt - Kolderstok

*Hans* zei:
Er zijn momenteel hier op het forum twee bouwers bezig een fluit te maken. Onze vriend Marcus uit Amerika die met veel geduld, gezwoeg en hout de Zeehaen aan het bouwen is, en onze beroemde Belgische makker Dirk (Amazone) die schijnbaar achteloos een fluitschip bouwt maar daar toch ook behoorlijk op sputtert als het even niet lukt.
Beide heren zijn goed bezig - en wat ze vooral laten zien is dat de fluit qua romp een zeer moeilijk schip is.

In het programma Delftship is zeer goed te zien waarom deze romp moeilijk is. De sterk gebogen boeg en kont van het schip maken de vorm van de planken behoorlijk complex - daar waar een modelbouwer alles moet doen met rechte plankjes. En om rechte plankjes mooi krom te krijgen heeft Kolderstok wel een goeie plankenbuiger - maar het blijft een lastig iets.

Voor de gein de uitslag van het onderste berghout:

Bekijk bijlage 397361

Deze lijkt nog wel te buigen, maar uit een rechte plank is dat zonder meer een behoorlijk klusje.

Dat is ook het leuke van het bestand wat ik heb. Elke huidplank heeft zijn eigen unieke vorm, en deze sluiten wonderwel goed aan op de voorgaande plank (mits je nauwkeurig werkt uiteraard..:rolleyes: - daar heb ik wel eens moeite mee).
Klik om te vergroten...

Bedoelje daarmee dat de huidplanken op eenzelfde manier geleverd worden als bij het speel-jaght, dus geen rechte plankjes?
 
Hans als ik naar de foto van de Noorts vaerder uit witsen kijk, zie ik een schip met een aanmerkelijk lagere achtersteven dan bv dat 3D model. Is dat vertekening van de foto's?

wel heel leuk en interessant om dit te volgen. :wave
 
Voor wie geïnteresseerd is in de ontwikkeling van de fluit als vrachtvaarder raad ik aan het boek De Gouden Eeuw van het Fluitschip van André Wegener Sleeswyk aan (ISBN 90-5194-259-1).
Hij omschrijft de fluit niet zozeer als een uitvinding, maar veel meer als een doorontwikkeling van de toenmalige schepen waarbij de lengte - breedte verhouding steeds groter werd tot er een zeer lang en slank schip ontstond. Dit zou ook één van de redenen zijn waarom het een fluit genoemd werd - omdat het een beetje leek op een houten fluit(je) om muziek op te maken. Let wel: ik papegaai nu enkele boeken na.
Toch wordt er wel een specifiek jaartal en een specifieke naam van een uitvinder genoemd: 1595 - Pieter Jansz. Liorne. Het was laat 16e eeuw al gebruikelijk om met verlangers te varen: schepen die eenvoudigweg doormidden gezaagd werden en met een nieuwe rompbekleding verlengd (verlangd) werden. In het hierboven genoemde boek wordt o.a. vermeld dat in het christelijke Hoorn schepen verlengd werden naar maatvoering van de ark van Noach - 120 voet lang - 20 voet breed en 10 voet hol. Een lengte breedte verhouding van 4 op 1 - beduidend langer dan de gebruikelijke verhouding eind 16e eeuw.
Liorne was niet specifiek de uitvinder van de fluitschepen, maar hij fungeerde wel als belangrijke aanjager om steeds langere en smallere schepen te bouwen - tot uiteindelijk een 6 - 1 verhouding toe.
Deze lange en smalle schepen werden aanvankelijk verguist. "Een ongeschickt werck, en geld te vergeefs verguist". Maar deze schepen bleken zeer geschikt tot het vervoeren van veel lading, terwijl ze met een bemanning van slechts 12 zeer goed te zeilen waren. De fluit was niet snel, en de uit de Zaanstreek afkomstige bemanning mocht uit geloofsovertuiging geen wapens gebruiken - dus was de fluit veelal niet bewapend. De sterk naar binnen vallende boorden gaven daarbij een klein voordeel. Door de vorm en het gladde eikenhout konden eventuele kapers ook niet makkelijk op het achterdek komen, en het smalle dek liet zich ook makkelijk verdedigen.

Omdat bij de doorgang van de Sont makkelijk schepen gecontroleerd konden worden (de Sont is maar 4,5 km breed) werd hier de Sont-belasting of Sonttol ingevoerd. Zie
https://nl.wikipedia.org/wiki/Sonttol.
Het nu volgende is een aanname van mij, aangevuld met informatie vanuit Wikipedia (er mag op geschoten worden):
Om de grote hoeveelheid aan schepen sneller te kunnen controleren werd er vermoedelijk ook naar de breedte van het dek gekeken. Veel schepen hadden een rompvorm die ongeveer zo breed was als het dek, en daarmee was dus snel te bepalen hoeveel lading een schip had. Bij de Nederlandse schepen ging die regel niet op en moest er meer tijd en moeite gestoken worden in de controle van deze schepen. Maar de Sonttol was eeuwenlang de belangrijkste bron van inkomsten voor de Deense kroon, waardoor de Deense koningen relatief onafhankelijk waren van de Deense kroonraad en aristocratie. Dat men nauwkeurig te werk ging blijkt wel: De registers van de tolheffing bij de Sont behoren tot de bekendste en belangrijkste bronnen voor de economische en maritieme geschiedenis van Nederland en de rest van Europa. Ze bevatten gegevens zoals namen van schippers, hun woonplaats, de haven van vertrek, de lading en de bestemming van 1,7 miljoen doorvaarten tussen 1497 en 1857. Ongeveer de helft van de Sontschippers was Nederlands.
Belasting ontduiken met een smal dek en veel lading werd simpelweg niet geaccepteerd. Met bijna 3000 Nederlandse schepen per jaar was de Sonttol een te belangrijke bron van inkomsten.

IMG_20201008_202951.jpg
 
Het boek is een interessante aanrader inderdaad en deze heb ik ter voorbereiding op een te bouwen fluit doorgelezen.
Dus kom nu maar op met je "wat laten zien"
Ook ik ben wel nieuwsgierig naar je huidgangen waar Martin al over sprak.
 
Overigens: de foto's die ik laat zien worden straks ook gebruikt voor de bouwbeschrijving. Ze zijn hierboven best groot - dus dat moet ik even aanpassen voor dit verslag.
Sinds deze zomer heb ik ook de beschikking over een aardige foto-studio:
Fotostudio.jpg
 
Een stapel MDF spanten op een basis:
Forum1.jpg


Daarin worden in de uitsparingen de eiken zitters / oplangers aangebracht:

Forum2.jpg


Dan gaat de eikenhouten kiel ertegenaan.

Forum3.jpg
Forum4.jpg


Om een stukje stevigheid te krijgen zijn de spanten met spelden vastgezet aan het MDF (vooraf ingeboord).
 
De zandstrook als eerste geplaatst.
Ik heb deze vooralsnog in lindenhout laten snijden. Soepel, makkelijk te buigen en in elke gewenste kleur te beitsen. Om het model enigszins maakbaar te houden laat ik dit (waarschijnlijk) voorlopig zo.

Forum5.jpg


Dan een aantal eerste huidgangen aangebracht:

Forum6.jpg


En zo rustig aan verder:

Forum7.jpg
 
Na een aantal gangen zit dan de romp tot aan het eerste berghout dicht:
Forum8.jpg


Dan draaien we het model om en beginnen al het MDF eruit te slopen:

Forum9.jpg


Uiteindelijk heb je dan de schil van je schip, met daarin de eikenhouten spanten.
Ik moet aan de pasvorm nog een beetje werken, er ontstaan met name achter en voor nog wel wat kieren.

Forum10.jpg


Tot slot dekbalken erin, en het eerste stukje is een beetje klaar.
De volgende delen liggen momenteel bij de lasersnijder - dat duurt nog enige tijd.

Forum11.jpg


Dit is de actuele stand. Ik ga nu verder het inwendige verder te verstevigen.
 
Wordt tijd dat je een eigen lasercut masjien krijgt. Geen grote maar een kleine voor dit soort werk. Je hoeft dan niet iedere keer te wachten en kan zo de aanpassingen maken terwijl je bezig bent
 
Stephan Kertész zei:
Wordt tijd dat je een eigen lasercut masjien krijgt. Geen grote maar een kleine voor dit soort werk. Je hoeft dan niet iedere keer te wachten en kan zo de aanpassingen maken terwijl je bezig bent
Klik om te vergroten...
Is hier al eens ter sprake gekomen - maar geld en ruimtegebrek zijn twee dingetjes die het nog tegenhouden.
 
You must log in or register to reply here.
Back
Top