Onze huid "verbrandt" in de zon maar verbrandt niet. Cryptisch maar het is wel zo.
De UV straling van de zon beschadigd onze huidcellen en ons lichaam wil dat tegen gaan en als het kan "repareren". De reactie van onze huid op die UV straling is hetzelfde als de reactie op lichte verbranding. Ik bedoel dan echt verbranden door hitte!
Voor ons gevoel verbranden we dus in de zon en de eerste reacties van ons lichaam zijn ook hetzelfde. Onze huid verbrandt dus niet in de letterlijke zin van het woord maar figuurlijk.
De zon zendt 3 "soorten" UV straling uit. Dat zijn UV-A, UV-B en UV-C straling. UV-A is het minst schadelijk, UV-B is duidelijk schadelijker en UV-C is zeer schadelijk. Gelukkig houdt onze atmosfeer veel UV straling tegen, UV-C komt niet eens op de grond. Alleen heel hoog in de bergen kan je eventueel enige UV-C straling oplopen.
UV-A zal bij langdurige blootstelling onze huid beschadigen. Je krijgt er een beetje bruine kleur van die niet erg lang zal blijven.
UV-B is krachtiger en zal onze huid snel laten kleuren en ook makkelijk "verbranden". Een tweede probleem is dat UV-B tot in de laag onder de huid doordringt en daar het DNA kan beschadigen. Als er (te) veel DNA beschadigd raakt kan dat huidkanker veroorzaken en dat is vaak dodelijk.
UV straling is inderdaad een hoog energetische straling en kan behoorlijk ver doordringen. Veel mensen weten het niet, maar UV straling kan door vele soorten kleding heen dringen. Je kan dus ook verbranden als je met kleding aan in de zon gaat zitten. Het duurt langer maar het gebeurt wel.
Het verschil met infrarood is dat UV geen warmte straling is. Infrarood is dat wel! Het is de reactie van onze huid op UV die de warmte, of het gevoel van warmte, veroorzaakt. Je kan een straal UV op een stuk hout of metaal richten en dat zal er niet of nauwelijks warmer door worden.
Zoals ik al schreef zal elk object dat warmer is dan 0 Kelvin elektromagnetische straling uitzenden. Welke straling (welke golflengte) en de intensiteit hangt af van het materiaal en de temperatuur.
Een stuk ijzer wat je kan smeden is mooi helder rood/oranje. Hoe lichter de kleur des te warmer het ijzer is. Als je het witheet maakt gaat het zelfs branden, denk aan een snijbrander.
Het is ook zo dat hoe heter het object (in dit voorbeeld een stuk ijzer) wordt des te meer hoge energie straling wordt uitgezonden. Een net roodgloeiend stuk ijzer zal veel energie van lange golflengtes, in het infrarood en rode gebied uitzenden. Die infrarood straling kunnen we niet zien maar wel heel goed voelen.
Naarmate het ijzer heter wordt zal er ook meer energie met een kortere golflengte uitgezonden worden. Bij een bepaalde temperatuur wordt er ook UV straling uitgezonden. Hoeveel en met welke golflengte hangt af van de temperatuur en de soort metaal.
Van elke stof kan een spectrum worden gemaakt wanneer die stof wordt verbrandt. Dat spectrum is voor elke stof verschillend. Dit kan gebruikt worden om te bepalen welke stoffen er in een monster zitten.
Door de elektromagnetische straling afkomstig van sterren met een spectrometer te bekijken kan bepaald worden uit welke stoffen die sterren bestaan. Als er een bekende stof wordt gevonden en je kan bepalen hoeveel er van elke straling wordt uitgezonden dan kan je de temperatuur van de bron bepalen. Hoe meer UV, hoe heter de bron moet zijn en als er nog kortere golflengtes met hoge intensiteit worden gedetecteerd zal de temperatuur heel hoog zijn. Infrarood zal ook te detecteren zijn maar die straling heeft naar verhouding veel minder energie en zal dus door de enorme afstanden behoorlijk verzwakt worden. Daarom wordt er bij zulke metingen nooit naar maar één golflengte gekeken maar naar een zo groot mogelijk deel van het hele spectrum. De verhoudingen tussen de golflengtes vertellen heel veel.
