Restauratie van schoener America van Mamoli

[Ad Bakker]

Inleiding
Ik ben al zo'n 3 jaar met de Rotterdam bezig, en hoewel het eind van de tunnel in zicht komt is er toch een zekere moeheid ingeslopen. Dat maakte dat ik ging nadenken over een volgend project en zo ontstond de gedachte om mijn HMS Victory op te knappen. Tijdens een aantal ongelukkige verplaatsingen is het uiteinde van de boegspriet (jachthout) al diverse keren gebroken, en moet eigenlijk vervangen worden. Dan ga je verder kijken en dan zijn er nog wel wat dingen die me niet aanstaan, en is het tuigage redelijk ernstig vervuild. Sowieso zal ze na het opknappen op een andere plaats, en liefst in een vitrinekast moeten komen. Ook heb ik het altijd zonde gevonden dat ze niet met zeilen is uitgerust, ook al zouden die vanwege het zicht op de rest van het schip en de tuigage, opgenomen zijn.

Maar het maken van zeilen is weer een hele andere tak van sport dan een bootje in elkaar zetten. Die gedachte bracht me mijn allereerste bootje in herinnering, de schoener America van Mamoli (schaal 1:66). Ik kan me nog herinneren dat ik daar in 1998 aan begonnen was, maar toen het niet lukte om de romp goed te beplanken heb ik haar opzij geschoven en ben ik een boot met plastic romp gaan bouwen. Omdat ik uitsluitend statisch bouw gaf me dat echter niet de voldoening die ik zocht, hoewel ik met de opbouw toch wel een aantal vaardigheden op het gebied van houtbewerking heb opgebouwd. Al met al heb ik zo'n 10 jaar geleden de America weer onder het stof vandaan gepeuterd, en wonder boven wonder lukte het toen wel met de romp. Het tuigage is achteraf een ramp, maar daar had ik toch voor de latere bouw van de Amerigo Vespucci en de HMS Victory voldoende van opgestoken om dat weer veel beter te doen. Waar het echter helemaal op vast liep waren de zeilen. Het is me toen niet gelukt zeilen te maken die ik goed genoeg vond. Het resultaat was dat ze voor de tweede keer opzij geschoven werd, en later de eerder genoemde (zeilloze) schepen ben gaan bouwen. Sinds die tijd heeft ze overal gestaan, en veel tijd gehad om stof te vangen.
De America kwam bij mij dus weer in beeld door de gedachte van een HMS Victory met zeilen. Ik kan wel denken dat ik in de tussentijd handiger geworden ben, maar dat betekent niet dat ik dan ook ineens zeilen kan naaien. Vandaar dat ik op de gedachte kwam om dat eens uit te proberen c.q. te oefenen met de America.

De schoener America
De Amerikaanse schoener America is een beroemd schip met een lang en roerig verleden. Geïnteresserden kunnen een kort historisch overzicht vinden op de betreffende Wikipedia pagina. Helaas heb ik geen foto's van het oorspronkelijke jacht kunnen vinden, wel wat schilderijen. Deze, uit eerdergenoemde Wiki pagina is volgens de beschrijving van tijdens de 100 Guinea Race rond het eiland Wight in 1851, waardoor ze met het winnen ervan beroemd is geworden en de latere America's cup naar haar is vernoemd.

Het dek van het schip ziet er hier bijzonder kaal uit, op andere schilderijen zijn meer dekopbouwen te zien maar mogelijk was ze toen al verbouwd, want 10 dagen na de race werd ze al verkocht. Het kan ook artistieke vrijheid geweest zijn, de kunst van het weglaten zeg maar.
Ik heb geen echte studie gemaakt van haar historie en de ontwikkeling van haar uiterlijk tijdens de veelvuldige verbouwingen (zelfs tot marine schip met 3 kanons aan boord), en ik vermoed dat het ook een hele klus zou zijn om haar oorspronkelijke uitrusting terug te vinden. Dat was ook niet het doel van dit project, maar anders dan toen ik haar oorspronkelijk ging bouwen ben ik tegenwoordig veel meer geïnteresseerd in de geschiedenis van de boten die ik probeer te bouwen. In dit geval heb ik het hier maar bij gelaten.

Het model
Het model van de America van Mamoli dat op dit moment nog verkocht wordt ziet er zo uit:

Als eerste heb ik geprobeerd mijn tekeningen boven water te krijgen. Ik dacht dat ik die altijd bewaard had, bij elke opruimwoede had ik ze toch altijd maar weer op de stapel "oud zeer" gelegd, behalve vermoedelijk bij de laatste: ze waren dus nergens meer te vinden. Weer zo'n bevestiging van de regel dat als je wat weggooit dat je al jaren niet gebruikt/nodig gehad hebt, je het een paar dagen of weken daarna dringend nodig blijkt te hebben.
Uit wanhoop heb ik toen een oproep geplaatst in het tekeningen subforum. Het bleef een heel tijdje stil, zodat ik de moed al begon te verliezen, totdat plotseling René (forumlid ISOLA2) met de boodschap kwam dat hij in ieder geval een tweetal tekeningen in zijn bestand had gevonden, maar dat hij de herkomst niet meer wist. Deze tekeningen (pdf formaat, 1:1 op modelschaal) waren in ieder geval een hele hulp, maar enige tijd later kwam hij zelfs met de link waar de tekeningen vandaan kwamen. En deze (Hongaarse) link bleek alle 7 tekeningen als downloadbestanden beschikbaar te hebben. Ik heb ze geladen en vervolgens gelijk maar laten printen bij een printshop in de buurt. Hieronder een voorbeeld van het zeilplan:

Er is wel wat vreemds met die tekeningen. Het zijn zo te zien de originele Mamoli tekeningen gedateerd op 1990, en in een groot aantal opzichten is ze identiek aan mijn model. Alleen lijkt het een latere, verbeterde versie doordat een aantal details gewoon aanzienlijk veranderd zijn. Omdat ik mijn model in 1998 gekocht had, heeft het kennelijk een zeer lange tijd tot de inboedel van de betreffende modelbouwwinkel behoord....
Als voorbeeld: mijn model had alleen bij de grote mast een nagelbank rond de mast. Bij de fokkemast waren dit afschuwelijk grote houten klampen/kikkers die aan de mast gelijmd zaten. Op de tekeningen staat nu echter ook een nagelbank voor de fokkemast. Zo zijn er nog een groot aantal wijzigingen die nog wel ter sprake komen als die aan de orde zijn. Maar het is wel absoluut zeker dat het van oorsprong het zelfde model is, zelfs onderdeel nummers van sommige delen die ik nog kon achterhalen (het roer bijvoorbeeld) zijn identiek aan die op de tekeningen.

Met enige schroom toon ik hieronder wat ik aantrof toen ik mijn America onder de spinraggen vandaan geplukt had.

Eerlijk gezegd in een nog slechtere toestand dan ik al dacht. Maar dat zal wel komen doordat ik als volleerd struisvogel al jaren niet meer echt naar haar had gekeken. En anders dan ik altijd dacht, niet gereed op de zeilen na. Zo bleek het roer en wat andere zaken nog niet bevestigd. Gelukkig kon ik de meeste onderdelen, zoals roerscharnieren nog terugvinden in m'n bak met overschotten van oude modellen.

Voor zover deze eerste aflevering van dit verslag. De komende tijd zal ik in een aantal afleveringen beschrijven hoe het me tot op heden is vergaan met het weer toonbaar maken van deze dame. Dat is op lange na nog niet klaar, maar dit is een eerste etappe in een inhaalrace om up-to-date te raken.

Groet,

Ad

 

[Wodkadrinker]

Dat is op lange na nog niet klaar, maar dit is een eerste etappe in een inhaalrace om up-to-date te raken.

Rustig aan , tijd heb je niet maar maak je.
Begin is er , en het is een mooi schip waar je zeker je tijd in kwijt kan.

Grt: Cor

 

[Germt]

Leuk bootje hoor Ad
Ben benieuwd naar het resultaat

Groet, en succes, Germt

 

[Ad Bakker]

Bedankt voor de reacties. Hier het vervolg:

Sloop en start met opbouw (fase 1)
Uiteindelijk begonnen met het "ontkleden" van de dame. Als eerste natuurlijk het tuigage, waardoor ook de giek en de gaffels loskwamen. De bevestiging van de giek was trouwens ook veranderd. Bij mij was dat een vork met klootrakverbinding aan de mast, zoals hieronder te zien voor de gaffels:

In de nieuwe versie is dat een veel realistischere lummel/lummelpot verbinding geworden:

Dat ga ik later zeker nabootsen!!

Tijdens het ontmantelen kwam werd ook pijnlijk blootgelegd dat ik indertijd de grote steng (verlenging van de grote mast) gebroken had, en dat weliswaar gerepareed had maar dat dit bij opnieuw optuigen zeker problemen zou geven. De fokkemast wilde ik vanwege de nagelbank er al afhalen, nu moest dus ook de grote mast eraan geloven. Maar ik besef nu ook dat dat voor het aanbrengen van een lummel/lummelpot verbinding van de giek waarschijnlijk toch al moest gebeuren. Op zich ging het demonteren van de masten best wel makkelijk, na wat gejutter kwam er speling en al snel konden ze eruit getrokken worden. Zegt misschien ook wel wat over mijn lijmkunsten van vroeger!!

De dekopbouwen van de America zijn vrij simpel, ik denk dat dat in werkelijkheid ook wel het geval geweest zal zijn. Het was een puur op snelheid gebouwd schip, en de omstandigheden aan boord zullen waarschijnlijk behoorlijk spartaans geweest zijn, hoewel ze er toch ook wel de oceaan mee overgestoken zijn om in Engeland te gaan racen. Wel viel gelijk op dat er twee zaken ten op zichte van mijn model waren bijgekomen: een dekrooster en op het voordek een dekhuisje met deur voor een trap naar het ondergelegen dek. Het dekrooster is volgens mij ook op het eerder getoonde schilderij te zien, dus dat zal ik zeker ook gaan maken of ik koop zo'n setje "gratings". Over het extra dekhuisje moet ik nog eens nadenken.
De dekattributen die er wel opstonden heb ik van het dek afgehaald om ze op te kunnen knappen, dit zijn de stuurmanskuip met ingang naar trap naar het onderdek, een rechthoekig en een rond lichtkoepeltje en een kaapstander. Die staan allemaal (op de stuurmanskuip na) niet op het schilderij, maar ik denk dat ik ze wel terugplaats.
Bij het verwijderen van de dekattributen raakte de dekbeplanking echter zodanig beschadigd, dat ik ook die eraf gesloopt heb. Uiteindelijk was er het volgende nog maar van over:

Niets meer dan een kale romp dus, en in mijn ijver had ik de kopplanken van de verschansingen er ook nog afgesloopt. Stom, want dat was achteraf helemaal niet nodig geweest!
Eerst ook maar even zoals te zien is op de foto, gecontroleerd of de waterlijn een beetje klopt. Ik kwam tot de conclusie dat afwijkingen minimaal waren, en dat er op dat punt geen wijzigingen nodig waren (het kan verkeren, zal later blijken).

Hierna werd het toch wel eens tijd voor wat opbouwend werk. Sowieso was ik van plan de romp boven de waterlijn opnieuw te spuiten, maar toen ik die nog eens goed met de tekeningen vergeleek viel het me op dat de onderkant van de berghouten bij mij volledig weg waren, en dat deze vloeiend in de romp overgingen, de bovenkant liet nog wel een richel zien. Toendertijd had ik nog geen enkele notie van berghouten, en in mijn ijver de onderkant helemaal gelijk geschuurd met de romp omdta ik dat waarschijnlijk mooier vond. Daarom maar nieuwe erop gezet, bestaande uit twee latten van 3 x 1 mm aan beide kanten. Hier het oplijmen van de eerste aan stuurboord:

Daarna gevolgd door de tweede. In het oorspronkelijke ontwerp waren dit 4 smallere latjes, maar met 2 was het ook goed te doen.

En hier gereed, na (deze keer iets minder fanatiek) schuren:

Als volgende maar nieuwe kopplanken van de verschansingen. Van de tweede beplanking van de Rotterdam heb ik nog plenty 1 x 5 mm noten liggen, en daarvan twee latten van geweekt voor een nachtje en daarna in de juiste vorm gezet om te drogen. Na het drogen veerden ze nog wel wat terug, ook nog geprobeerd om dat te verminderen door ze onder spanning na drogen eerst met poriënvuller te behandelen, maar echt veel effect had dat niet.

Maar de vorm zat er voldoende in om ze zonder al te veel kracht op de verschansing te lijmen. Helaas heb ik daar geen foto van, misschien wel bewust want de constructie om ze op hun plaats te houden zag er nogal klungelig uit. Maar het werkte, en ze zitten er gewoon goed op.
De romp had ik daarvoor al verder geschuurd en hier en daar wat bijgeplamuurd en weer geschuurd. Eigenlijk had ik toen eerst de dekken moeten beplanken, maar dat realiseerde ik me later pas. Voor dat te doen heb ik de romp boven de waterlijn eerst zwart gespoten. Ik denk dat ik dat onbewust eerder heb gedaan omdat dit m'n eerste "prioductie" zou worden met airbrushen. Ik had al een tijd geleden in een hebberige bui een set gekocht, maar daarmee tot dan toe alleen nog maar geoefend. Op grond daarvan had ik er alle vertrouwen in dat het zou gaan lukken, maar zo'n eerste keer is toch wel spannend. En dan kom je er gelijk achter dat je wel leuk geoefend hebt op 2D vlakken, maar dat zo'n romp toch echt een 3D object is. De eerste keer had ik dat onvoldoende onderkend en ging het goed mis. Maar toen ik eenmaal door had waarom, ging het de tweede keer veel beter.

Deze foto is misschien een goede aanleiding om iets over het onderwaterschip te zeggen. De America had een koperen beplating zoals eind 18e en 19e eeuw gebruikelijk was om aangroei te verminderen. Dit wordt in het Mamoli model gesimuleerd door koperkleurige fineer plaatjes, en om het een verweerd (koperoxide) uitelijk te geven werd aanbevolen om na het aanbrengen hierover groengekleur en zwarte vegen met waterverf aan te brengen. Eigenlijk vond ik dit niet slecht gelukt, maar ondertussen waren er wel wat beschadigingen opgetreden. Deze leken mij op dat moment nog wel bij te werken (ook de witte streep tussen "koper" en de rest van de romp). Hierover later meer.

Als volgende moest het dek beplankt worden. Tot nu toe had ik dat gewoon met fineerstroken gedaan, maar in diverse discussies over de bouw van klassieke schepen kwam ik verschillende manieren om het breeuwen van dekbeplanking te simuleren tegen. Het werken met zwarte draden of stroken zwart papier tussen de planken lijkt voor deze schaal wat te grof. Een andere methode die je vaak tegenkomt is het zwart maken van de plankranden. Ook daar zijn verschillende variaties op te verzinnen, en ik heb daarom eens een proefje uitgevoerd, waarbij ik de plankranden onbewerkt liet en zwart maakte met 5B en 8B potlood en met een zwarte watervaste viltstift. Hieronder de resultaten:

Het effect van het simuleren van breeuwen is goed te zien. Het verschil tussen de twee potlood soorten is marginaal, en met viltstift is het wat meer zichtbaar. Omdat je moet uitkijken om zaken te overdrijven op deze schaal heb ik gekozen voor potlood. Begonnen met het voordek, hier nog ongeschuurd en onbehandeld:

Daarna ook het achterdek gedaan, en het geheel geschuurd maar nog niet behandeld. Het heeft hieronder daarom een wat flets uiterlijk, dat gaat waarschijnlijk door behandeling pas goed "leven" (hoop ik).

Het oorspronkelijke idee was om het geheel (buitenkant romp en dekken) te behandelen met Glitsa parketlak. Ook de romp om deze wat bestendiger tegen beschadiging te maken. Maar daar was ik dus wel te laat mee, want die beschadigingen waren er al gekomen tijdens het beplanken van de dekken. Vandaar mijn eerdere opmerking dat ik te vroeg was met spuiten, ik had dit na het beplanken van de dekken moeten doen om ze daarna gelijk in de Glitsa zetten.
Maar toen ik er nog eens goed naar ging kijken bleek dat de gespoten lak wel erg snel beschadigde en losliet. Toen realiseerde ik me pas dat ik gelijk over het hout dat was behandeld met poriënvuller had gespoten. Dat was ik zo gewend met het schilderen van m'n vorige rompen. Maar met het airbrushen was ik gelijk ook overgestapt op watergedragen verf (Vallejo Model Air), en ik had geen primer daarvoor gebruikt. Een stomme (beginners)fout waarschijnlijk, dus maar snel besloten de romp boven de waterlijn weer af te schuren en daarna voor het spuiten eerst in de primer te zetten.
Ondertussen zag ik ook dat ik dan tegelijk iets aan het onderwaterschip moest doen. Een optie was volledig afschuren, in koperkleur spuiten en "weatheren" met groen en zwart zoals eerder ook gedaan was. Een andere optie die in me opkwam was de bestaande fineerplaatjes eraf te slopen en te vervangen door echte koperen plaatjes. Bekleden met koper had ik al eerder gedaan met de HMS Victory, en hoewel dat een gigantisch karwei was, was het ook leuk en dankbaar werk.

Voor zover deze tweede aflevering. Zo snel mogelijk de laatste aflevering van deze inhaalrace.

Groet,

Ad

 

[Ad Bakker]

Onder het mom van "het kan maar klaar zijn" hier de laatste inhaal etappe:

Sloop en opbouw (fase 2)
Het probleem bij mij met de eerder genoemde keuzes voor het onderwaterschip is dat op het moment dat zo'n tweede optie (het bekoperen) op komt borrelen, het besluit eigenlijk al genomen is. Daarbij kwam dat ik een weekje later voor twee weken naar een huisje in Ouddorp ging, en me dit een leuke klus voor de eventuele verregende dagen en voor de avonden leek. Wat ik ook deed, er moest snel beslist worden, en binnen de kortste tijd waren de koperplaatjes dus besteld. En wat je dan dikwijls ziet is dat soort snelle keuzes niet altijd de besten zijn. Ik kwam uit op Aeronaut plaatjes, die er in twee afmetingen zijn. Het toeval wilde dan Andy Brouwer (forumlid ABrouwer) net had laten weten dat hij langs zou gaan bij modelbouwwinkel De Kombuis, en ik had hem gevraagd eens naar die plaatjes te kijken. Ter plekke had hij toen deze foto gemaakt:

Op de verpakking is de afmeting van het rechter zakje verkeerd weergegeven, dit moet 8 x 18 mm zijn, een probleem dat bij Aeronaut wel eens meer de kop opsteekt. De linker, kleinere 6 x 12 mm plaatjes hebben door-en-door gaatjes voor het aanbrengen van (apart aan te schaffen) nageltjes. Dat zag ik echt niet zitten, dus moesten het de grotere, 8 x 18 mm plaatjes worden, waarbij de nagelkoppen worden gesimuleerd door dieptrekken. De afmeting is op zich voor deze schaal niet verkeerd, want deze komt vrijwel overeen met de afmeting van de halverwege de 19e eeuw gebruikte koperplaten. Op dat moment niet echt verder gedacht, dus zoals gezegd besteld.
Maar eerst moesten dan de fineerplaatjes er natuurlijk af. Meestal ging dat goed, zonder al te veel beschadiging van de onderliggende beplanking, soms gebeurde dat wel maar niet in ernstige mate. Dat was maar goed ook, want de enkel beplankte romp was door het op maat schuren voor het aanbrengen van de fineerplaatjes op sommige plaatsen behoorlijk dun geworden. Om die vorm echt weer volledig terug te krijgen daarna wat bijgeplamuurd (met Revell Plasto). Toen zag ze er zo uit:

en denk je: wat moet hier in hemelsnaam van terecht komen, je ziet nauwelijks meer dat dit een schip moet voorstellen. Ondertussen was het ook wel duidelijk geworden dat dit zowel meer tijd als meer geld dan een nieuwe bouwkit ging kosten, dus vraag je je wel eens af: waar ben ik aan begonnen. Maar aan de andere kant, tijd is voor mij geen geld meer, tijd is iets wat je met zoveel mogelijk plezier moet omgaan. En ik heb er ontzettend veel plezier in, dus moet ik niet zeuren!!
Met goede moed begonnen met beplaten. Ik had daarbij nog een probleem met de lijm. Normaal gesproken gebruik je hiervoor dikke/trage secondelijm. Nu was die bij mij op, dus ging ik naar de modelbouwwinkel waar ik dat altijd haal, maar daar was die ook op en in bestelling. Dat was een paar uur vordat we vertrokken, dus had ik om te starten een tweetal flacons Gold Gel van Pattex die ik nog wel had liggen, meegenomen. Daarmee dus gestart, waarbij ik het patroon zoals dat door Mamoli werd aangegeven heb gebruikt. Dat komt erop neer dat je per zijde eerst de hele omtrek beplaat, langs de waterlijn, langs de kiel en langs de achtersteven. Daarna wordt het ingesloten oppervlak van onder tot boven in zo strak mogelijke banen opgevuld. Op de foto hieronder is de omtrek gedaan, en zijn al anderhalve baan "invulling" ingelijmd:

Even hierna werd het al duidelijk dat het met de Pattex Gold Gel een behoorlijk prijzige aangelegenheid zou worden. Extrapolerend kwam ik op zo'n tiental 3 grams flacons à € 4 uit. Een probleem was echter dat ik nergens in de buurt van ons vakantieadres dikke secondelijm kon vinden, en ook deze gel niet. Na lang zoeken kwam ik op internet bij een modelbouwwinkel in Brielle terecht. Achteraf viel dat best mee, de route goed in m'n hersen tom-tom geladen, en zowaar in een uur uit en thuis. Dit was wel een ander merk dan dat van Model Engineering die ik altijd gebruik, ZAP waarvan de dikke variant SLO-ZAP heet. Met € 8,25 voor ruim 28 gram wel een factor 4 goedkoper, en achteraf blijk je daar ook nog aanzienlijk minder van te gebruiken. Als ik het achteraf bekijk zou ik met één zo'n flesje wel vier van dit soor bootjes kunnen bekoperen!!! Daarbij komt ook nog bij dat het ook nog eens heel goed hecht en prettiger werkt dan de gel.
Met dat spul de stuurboord kant afgemaakt. Het grootste gedeelte lijkt veel op betegelen. Op advies van een "echte" tegelzetter heb ik besloten elke rij 1/3 van de plaatlengte op te schuiven. Dikwijls wordt hiervoor de halve plaatlengte genomen, maar volgens hem kon je op deze manier een strakker resultaat krijgen als het oppervlak niet helemaal recht is. Het venijn zit hem in de plaatsen waar de stroken aan moeten sluiten op de buitenomtrek, zoals hier aan de voorplecht.

Ik kan me nog herinneren dat ze bij Caldercraft nogal paniekerig deden over het op maat maken van plaatje. Je moest een "heavy duty" mes gebruiken, en heel voorzichtig om bramen te voorkomen. Ik vind dat nogal meevallen, ik doe het gewoon met een schaar. Eventuele bramen kan je weer behoorlijk weg krijgen met persen onder een stalen lineaal. En voor de rest, ik heb het bij de Rotterdam ook als eens gezegd: als ze ooit voor een select publiek tentoongesteld gaan worden, zijn alle blikverruimende middelen uit den boze. Dus geen leesbrillen, camera's met zoom- en/of macrolenzen, loupes en dergelijke.

Hier dan het resultaat van stuurboordzijde geheel beplaat:

Achteraf was het goed stom om ook de strook langs de waterlijn al van te voren te lijmen. Het zou zo maar kunnen gebeuren dat je net een heel smal strookje tekort komt. Dat zou je dan nog kunnen corrigeren door de waterlijn iets te verschuiven. Ik had vreselijk geluk dat het nu op exact een hele plaatbreedte uitkwam. Geen kwestie van goed opgemeten, maar puur geluk!!! (mag ook wel eens, toch?).

Dit is misschien ook een goed moment om het nog even terug te komen op de Aeronaut koperplaatjes. Zoals eerder gezegd zijn de afmetingen voor zover ik kan nagaan historisch correct, maar de simulatie van de nagelkoppen lijkt nergens op. Te groot en te weinig, zoals ook te zien is in onderstaande kopie uit het boek "Historische Scheepsmodellen" van Wolfram zu Mondfeld.

Op zich zijn de Caldercraft plaatjes wat realistischer, er zijn veel meer kleinere nagelkoppen, alleen zijn ook deze alleen aan de rand aangebracht, zoals hieronder te zien is:

Allemaal achteraf gepraat, maar het was misschien verstandiger geweest om deze te bestellen, en dan maar een andere bezigheid voor hier in Ouddorp te zoeken. Maar het is nu eenmaal zo, ik lijk wel een abonnement op dit soort impuls beslssingen te hebben....

Vervolgens bakboord gedaan, waarbij de grootste zorg was om stuurboord en bakboord zo goed mogelijk spiegel-symmetrisch te krijgen. Het steeds maar weer controleren hiervan vergde erg veel tijd, en veroorzaakte ook nog dat er achteraf wat kleine correcties van de waterlijn aan bakboord zijde nodig waren. Het uiteindelijke resultaat was alle moeite wel waard:

Er zitten natuurlijk wel afwijkingen in, maar die zijn niet groot. Op één punt na, en dat is aan de punt waar het wel symmetrisch maar toch goed fout zat, kijk maar:

Duidelijk is te zien dat de voorste twee plaatjes een afwijking naar beneden hebben. De gele tape geeft aan hoe het zou moeten lopen. Ik begtijp eigenlijk nog steeds niet hoe ik dit heb kunnen missen bij het controleren van de waterlijn, het is uiteindelijk maar ongeveer 1,2 mm maar toch......
Dus gedeeltelijk gesloopt, waterlijn aangepast (kleine reepjes tweede beplanking weggesneden) en aan de punt opnieuw beplaat. Het resultaat na deze operatie:

Dat "pruilmondje" is in ieder geval weg nu.
Het laatste wat nog overbleef was het roer. In de bouwkit is dat een simpel stuk 4 mm uitgelaserd multiplex, en dat werd dan zonder er verder iets aan te doen ook bekoperd. Ik vond dat er nogal knullig uitzien, dus in ieder geval scherp naar achter afgeveild, dat lijkt me iets realistischer. Het resultaat:

Zo is de situatie nu, op zondagavond 24 juni. Tot en met donderdag kan er niet veel meer gebeuren omdat ik verder niets bij me heb. Ik zit nog te aarzelen over een manier om het koper een enigzins verweerd uiterlijk te geven. Om z'n minst moet het glanzende eraf, daardoor lijkt het meer op één of ander bling-bling ding dan op een schip. Daar ga ik me de komende dagen wat verder in verdiepen.

Zodra we weer thuis zijn ga ik verder en laat het zien zodra er wat te tonen is.

Groet,

Ad

 

[Germt]

Hel mooie en interessante beschrijving van de verbouwing hoor Ad
Ik moet zeggen dat ik het knap vindt dat je in de sloop zo ver gaat.
Ik zou het niet durven

Groet, Germt

 

[Ad Bakker]

Ik moet zeggen dat ik het knap vindt dat je in de sloop zo ver gaat.
Ik zou het niet durven

Zeg maar dat het bootje afgeschreven was, Germt. Dus er was weinig aan verloren als het misging. Nu is de druk wat hoger geworden, omdat ik er toch al weer redelijk wat tijd en geld in heb geïnvesteerd. De rest van deze week heb ik goed de tijd om te overdenken wat ik verder ga doen. Ik zit nog met m'n twijfels over het onderwaterschip, maar daar kom ik nog op terug.

Groet,

Ad

 

[ISOLA2]

Knap werk Ad, ga je zeker volgen, abbo genomen .
Je terugblik op vroegere fouten geeft zeker een meerwaarde aan je verslag, gaat de beginnende bouwer de moed geven om bij een mislukking te leren van zijn fouten en opnieuw te beginnen .

 

[ABrouwer]

Mooi werk en een interessante beschrijving van je restauratieproject Ad

Groeten
Andy

 

[Ad Bakker]

Restauratie van schoener America van Mamoli (3)

Ik had de rest van de vakantie geen bouwklussen meer, dus ben ik voornamelijk in de avonden toch (tegen m'n oorspronkelijke bedoeling in) in de geschiedenis van de America gedoken. Het doel was oorspronkelijk om wat onduidelijkheden met betrekking tot de verschillen tussen mijn model en de nieuwere versie van Mamoli op te lossen. Maar uiteindelijk heb ik voor mezelf toch maar de gehele geschiedenis van de boot samengevat, aangevuld met al het beeldmateriaal dat ik heb kunnen vinden. De geschiedenis zelf komt grotendeels uit de Wikipedia pagina over de America., aangevuld met een boek dat ik heb kunnen bemachtigen (als pdf):

Thomas R. Neblett: CIVIL WAR YACHT: CHRONICLES OF THE SCHOONER AMERICA; Tate Publishing Enterprises, 2009, 424 pag.

Bij toeval kwam ik erachter dat dit boek ook als ebook bij de uitgever beschikbaar was (bij Amazon alleen als gedrukt exemplaar) voor maar 10 $. Aanvankelijk was betaling een robleem, maar na 2 dagen toch een exemplaar per email ontvangen. Het boek geeft een zeer uitgebreid en uitvoerig gedocumenteerd verslag van de historie van de America ijn de jaren 1851 tot 1870, de jaren daarna waren kennelijk voor de auteur niet interessant meer, vanwege het feit dat de Amerikaanse Burgeroorlog voorbij was. Het boek begint met de aanloop naar de race rond het eiland Wight in de UK, waardoor ze beroemd is geworden, en eindigt met haar deelname aan de eerste naar haar vernoemde "America Cup" bij New York in 1870. Helaas bevat het boek vrijwel geen illustraties, maar uit de tekst zijn wel degelijk interessante details te halen. Gelukkig kan je een hoop vinden door de zoek functie, want het boek zelf is zeer taaie kost met soms heel lange uitwijdingen over (voor mij niet relevante) details.

Verder nog een pdf versie van een ander boek gratis kunnen downloaden:

Winfield M. Thompson and Thomas W. Lawson; The Lawson History of the America's cup, A record of Fifty Years. University of California, 1902, 402 pag.

Dit boek gaat uiteraard maar gedeeltelijk over de America, maar wel redelijk uitgebreid omdat zij natuurlijk de oorsprong van de Cup is. Het boek is niet makkelijk te lezen, mede door het taalgebruik van de auteur. Ook Engels is wat dat betreft best wel veranderd in de laatste eeuw. Wel minder dan het Nederlands, maar toch. Mede gesponsord door Microsoft is het wel via OCR in tekst omgezet, zodat je er op trefwoorden in kunt zoeken. Het boek bevat wel wat meer, maar dikwijls slecht gescand beeldmateriaal.

Het Neblett boek bevat een enorme lijst van bronnen. Daaruit had ik mijn hoop nog gevestigd op een ander boek van Thompson, omdat nadrukkelijk vermeld wordt dat dit boek ook tekeningen bevat:

W.M. Thompson; W.P. Stephens; W.U. Swan ; The Yacht America. Uitgever Boston, 1925, 335 pag.

Maar dat bleek niet publiekelijk beschikbaar te zijn, wel bij antiquairs maar dan wel voor enkele honderden dollars. Via Google books kan je wel in beperkte mate op trefwoorden zoeken, waarna je twee of drie fragmenten daarmee te zien krijgt. Zelfs dat heeft me al wat verder geholpen, maar zojuist kwam ik erachter dat het ook in een Nederlandse bibliotheek beschikbaar is, en heb ik het opgevraagd. Benieuwd of dat lukt!!

Bij het inkijken van het 1902 boek van Thompson schrok ik gelijk al door een schilderij van Koningin Victoria die een bezoek brengt aan de America na haar winst van de de 1851 100 Guinea Cup race

Tot nu toe was ik ervan uitgegaan dat ze bestuurd werd met een helnstok. Dat is zo bij alle modellen die ik ken, en uit sommige schilderijen zou je kunnen afleiden (hoewel moeilijk te zien) dat het ook zo is. Op fotomateriaal is wel soms een stuurrad te zien, maar die zijn allemaal van na 1880. Deze foto uit 1891 is in zijn grootste te downloaden versie 1000 pixels breed:

Als je daar het achterschip van uitvergroot zie je dit:

En daarop is dus wel duidelijk een stuurrad te zien, maar in 1891 had ze wel diverse verbouwingen ondergaan.
Toen ik het 1902 boek van Thompson doorzocht op "tiller" (helmstok) vond ik deze zinsnede over de aankomst bij het eiland Wight op 31 juli 1851:

The captain was crouched down upon the floor of the cockpit, his seemingly unconscious hand upon the tiller, with his stern, unaltering gaze upon the vessel ahead.

Verder vond ik in het 1925 boek van Thompson via Google books nog onder meer de volgende zinsnede:

During the first 23 years af her career the America had been steered by a tiller.

Dat zou kunnen kloppen, want het is bekend dat oud admiraal Butler, die haar in 1873 in bezit kreeg, in 1875 een rigoreuze verbouwing liet uitvoeren. Kennelijk is ze toen pas van een stuurrad voorzien.

Dat was in ieder geval een opluchting.

Een tweede punt wat me in de foto van 1891 van hiervoor opviel was de achterwaartse helling van de masten. Als ik die van de foto opmeet kom ik op ongeveer 5°, terwijl het Mamoli model een masthelling van zo'n 12,5° heeft. Sommige schilderijen echter maken het nog erger, ik ben er één tegengekomen met een masthelling van 18°, zeker vanwege de suggestie van snelheid. Maar gelukkig brachten de boeken hier ook uitkomst. In het boek van Neblett vond ik de volgende zinsnede naar aanleiding van de aankoop van de America (toen Camilla) door Henrie Edward Decie in 1860:

Her masts remained inclined 13° added only as a gaff rigged schooner. However, her sailing rig became totally English: sails were made of soft flax canvas(s), ballooned and carried no lacings from the booms.

Weer een opluchting dus, kennelijk is dit ook tijdens de eerder genoemde verbouwing in 1875, want tot die datum heb ik geen aanwijzingen voor grote verbouwingen gezien. Je zou wel bijna bang worden dat al deze research tot niets leidt!!! Maar ik vermoed toch niet, want ik weet bijna zeker dat ik bij de inrichting van het dek nog wel wat vind, hopelijk dan uit het boek van Thompson uit 1925.

Er zijn nog wat zaken die ik uitgezocht heb, maar die komen later nog wel aan bod. Voor nu ben ik weer thuis en heb ook nog even wat bouwwerk gedaan. De binnenkant van de verschansingen moesten nog van steunen worden voorzien. In totaal 68 stuks van 1x1 mm, met een variërende lengte tussen de 5 en 9 mm. Dat was nog een hele klus, maar ondertussen is dat wel klaar:

Hier is het dek al afgeplakt, want de gehele binnekant moet wit worden. Bij sommige modellen (ook bij mijn oude Mamoli model) zie je dat het hout daar blank is gehouden, maar in werkelijkheid was dat ook wit geschilderd, zoals blijkt uit een zinsnede uit het boek van Neblett over de onderhoudsbeurt in Le Havre in 1851, direct voor haar vertrek naar Wight:

Her inboard bulwarks contrasted white as did her main boom, gaffs and her mast tops.

Dat eerst dus maar doen, en daarna eens kijken wat er dan aan de beurt is. Sowieso wil ik de romp boven de waterlijn nog wat beter afwerken voordat dit weer geairbrushed gaat worden.

Groet,

Ad

 

[Baggeraar]

Ben je een weekje weg geweest, ligt er een heel naslagwerk.
Even een favo van gemaakt om binnenkort makkelijk te kunnen terugvinden als ik tijd maak om te lezen.

 

[ABrouwer]

Beste Ad

Knap werk dit restauratieverslag.
Als je dit in je vakantie doet dan ben ik benieuwd wat je in een werkweek doet

Andy

 

[MarcoB]

Beste Ad,

Mooi werk weer. Leuk dat je met echt koper werkt. Ik heb daar al eens een experiment mee gedaan maar heb het zelf nog niet toegepast. In mijn experiment heb ik gebruik gemaakt van latoenkoper waar ik toevallig aan kon komen. Ik heb toen een hele partij op de kop getikt. De klinknagers heb ik er vanaf de achterkand voorzichtig ingedrukt met een radeerwieltje. Zo'n wieltje dat gebruikt wordt om een naaipatroon over te nemen op papier. Misschien kan je nog een keer iets met dat idee.

Groeten en veel succes verder.

Marco

 

[Ad Bakker]

dan ben ik benieuwd wat je in een werkweek doet

Uitrusten van de vakantie, Andy. Volgens velen is dat erin gesleten bij (oud-)(semi-)ambtenaren.....

Misschien kan je nog een keer iets met dat idee.

Ik heb er wel mee gespeeld, Marco. Zeker naar aanleiding van de discussie over de DeAgostini Victory de laatste weken. Het gebruik van een (lichtelijk aangepast) radeerwieltje wordt ook genoemd door zu Mondfeld in zijn boek "Historische Scheepsmodellen". Wat ik er her en der van gezien heb vond ik niet echt fraai omdat de nagelgaten er toch niet "strak" uitzagen (waarschijnlijk door de onnermijdelijk varierende druk op het wieltje), waardoor ik het geheel er nogal rommelig vond uitziet.

Groet,

Ad

 

[ISOLA2]

Ad , Newbie heeft zelf zo iets gemaakt om de Santissima Trinida te bekleden, ben in zijn verslag aan kijken maar veel foto's zijn verdwenen, mischien heeft hij er nog foto's van.

 

[Ad Bakker]

Restauratie van schoener America van Mamoli (4)

Rondhouten
Ik wilde niet weer de fout maken door de romp veel te vroeg te gaan spuiten. Over het indeling van het dek wilde ik nog meer te weten komen uit de literatuur, dus toen besloten eerst het mastwerk klaar te gaan maken. In eerste instantie heb ik de masten, giek, gaffels en boegspriet gaan maken volgens de Mamoli tekeningen (wat de tweede instantie is/werd komt later aan bod). Daarbij vielen een aantal zaken op:

Boegspriet
In het oude model zat aan de voorkant alleen een boegspriet, in het nieuwe model is deze verlengd met een kluiverboom (jibboom). Ondertussen wist ik uit de diverse publikaties dat deze verlenging vlak voor de race bij Wight is aangebracht, om zodoende voor de fokkemast naast de kluiver (jib), ook nog een buitenkluiver (flying jib) te kunnen voeren. Tijdens de race is deze echter gebroken, en ze is toen zonder kluiverboom (maar wel winnend) gefinished. Dit verklaart ook de verschillen in diverse schilderijen van de race. Onderstaand schilderij van W.G. Wood uit 1901 is weliswaar achteraf geschilderd, maar laat duidelijk de kluiverboom zien. Deze is gedupliceerd uit het boek van Thompson (1902) met de opmerking "as she appeared at the race".

Ook dit schilderij vertoont afwijkingen met de beschrijvingen die ik gevonden heb, maar op het punt van de boegspriet (en vele andere punten!!) lijkt het redelijk accuraat. Helaas is de eerst bekende foto van haar uit de 60-er jaren van de 19e eeuw, en toen had ze al minimaal één verbouwing achter de rug.

Bevestiging tuigwerk/blokken aan rondhouten
Bij mijn oude model waren de bevestigingen van het tuig en blokken waardoor het tuig loopt simpel met oogjes die in het rondhout werden geboord en gelijmd. Dat had nogal wat nadelen, omdat het veel voorkomt dat er langs de omtrek meerdere van dat soort oogjes kwamen, wat het rondhout nogal verzwakte (bij mij was er dan ook één gebroken). Ook laten afbeeldingen zien dat op diverse plaatsen er metalen ringen rond de rondhouten zaten, waaraan de bevestigingsogen zitten. In de nieuwe Mamoli versie is dat verbeterd, en heeft men ook dat soort ringen gebruikt. Die had ik natuurlijk niet, maar gelukkig uit oude bouwaktiviteiten nog wel messing buis van diverse afmetingen, en kleine koperen oogjes (inwendige van het ookje ca. ø 1 mm). Dus heb ik voor alle plaatsen waar volgens de Mamoli tekeningen ringen werden toegepast, deze zelf aangemaakt door in de stukjes pijp (ca. 3 mm lang) gaatjes te boren en de oogjes daarin te solderen. Hier een voorbeeld:

Hierdoor kwam er ook wel soldeer aan de binnenwand, maar dat liet zich (samen met het evemtueel doorstekende deel van de steel van het oogje) wegvijlen.

Bevestiging van de steng van de hoofdmast
Onderstaand detail uit de Mamoli tekeningen laat zien (links) hoe de grote mast en de grote steng met elkaar verbonden zijn.

Boven een ezelshoofd zoals je dat bij klassieke schepen ziet, maar onder in plaats van zalingen een gelijksoortig iets als een ezelshoofd (ezelsvoet??) met daaronder wangen, die je dan weer wel op oude schepen ziet. Maar een dergelijke constructie is op geen enkel schilderij of foto te zien. Allemaal laten ze (als dat tenminste in detail te zien is) een verbinding tussen twee mastringen zien. Omdat dit zo duidelijk was, heb ik toen besloten op dit punt de Mamoli tekeningen niet te volgen, en de verbinding te maken met twee stel aan elkaar gesoldeerde ringen. Hieronder het resultaat (onder de latere kop van de grote mast, boven de voet van de latere steng).

Ik ben beslist geen groots soldeerder, dus het viel me alles mee toen dit in één keer zo lukte!!

Nagelbanken
Helemaal aan het begin van dit verslag had ik al genoemd dat in mijn model er alleen een korvijnagelbank rond de grote mast was aangebracht. Bij de fokkemast waren er overdreven grote klampen/kikkers aan de mast gelijmd. Kennelijk zijn ze later bij Mamoli ook tot het inzicht gekomen dat dit geen gezicht was, en hebben ze bij het nieuwe model ook bij de fokkemast een nagelbank gebruikt. Het probleem was toen dat ik er maar één had, en nadat ik die gebroken had bij het "slopen" zelfs geeneen. Gelukkig kon ik bij de Metaalwinkel messing m8 ringen krijgen (de masten zijn aan de onderkant ø 8 mm), die bruikbaar waren. Daarin langs de omtrek 8 gaatjes ø 1,5 mm geboord, en gesoldeerd op een stukje buis van ruim ø 8 mm inwendig dat schuin onder een hoek van ca 13° is afgezaagd. Zo komt de nagelbank precies horizontaal te staan:

Uiteindelijk alle mastdelen, giek, gaffels en delen van de boegspriet gedraaid (nou gedraaid, zeg maar roterend vijlen). Hieronder een overzicht van het resultaat.

Hier zit alles nog los, en staat het er zo alleen maar zo bij om te poseren. Want, de onder- en bovenkant van de masten en ook de giek en de gaffels en het binnenboord gedeelte van de boegspriet moeten wit worden geschilderd, en het buitenboord gedeelte van de boegspriet zwart. Dit is volgens de Mamoli instructies zo, maar volgt ook uit diverse beschrijvingen. Schilderijen zijn hierin niet altijd consequent, maar ik geloof dat dat toch zo was.
Dat schilderen doe je natuurlijk liever zolang de masten mog niet gemonteerd zijn, vandaar dat alles hierboven nog los aan elkaar verbonden is.

Je zou denken dat dit dan de volgende aktiviteit zou moeten worden, maar de werkelijkheid is anders. Dat leg ik in het vervolg van dit verslag uit.

Wordt vervolgd

Groet,

Ad Bakker

 

[Herm]

Mooi Ad,leuk om t eens door te lezen!

Best een mooi scheepje eigenlijk,als je t zo ziet staan.

groet,

Herman

 

[Baggeraar]

Ad, wat me opvalt aan de tekeningen is dat stagen 606 en 607 haaks vastzitten op de ogen aan het beslag.
Dit zou ik nooit zo doen, omdat er dan geen trekkracht maar wring (of wrong) op het materiaal komt.
Was dit in werkelijkheid ook zo gedaan of is deze schets een modelbouwtekening?

 

[Ad Bakker]

Was dit in werkelijkheid ook zo gedaan of is deze schets een modelbouwtekening?

Je mankeert nog niks aan je ogen, Harm!!!

Nee, dit is een simplificatie door de beperkingen van de ringen met ogen. Ze leveren standaard ringen met 4 ogen rond de omtrek, met allemaal dezelfde oriëntatie met de lengteas van de ring. Het zijn (in de kit) zachtmetalen ringen waarvan je volgens de instructies de niet gebruikte ogen kan afknippen en gladvijlen. Op plaatsen waar dit optreedt heb ik de ogen een kwart slag gedraaid.
Voor een statisch schip zal het allemaal niet zo'n vaart lopen, maar het is gewoon in principe beter.

Groet,

Ad

 

[ISOLA2]

Intresant om volgen Ad, prinsippe van de mast en steng ga ik ook op mijn kotter toepassen.
Heb een pdf gedouwload van van een leveransier beslagen , mooije tekeningen met maten

Welcome to Classic Marine