Toevoeging over de beroemde ketting
Bedankt mannen, moet wel uitkijken voor copyright. Ik ben in feite uit verschillende bronnen de boeiende verhalen aan het samensmeden tot één zo geloofwaardig mogelijk verhaal. Dat de bronnen elkaar regelmatig tegenspreken is ook wel duidelijk uit deze extra informatie over de mythe van "het breken van de ketting":
De Engelsen hadden al vanaf 1585, vanwege de dreiging door de Spaanse Armada, op deze positie een beweegbare "boom" aangelegd, indertijd bestaande uit een combinatie van palen, vlotten, trossen, kettingen, scheepswrakken en zelfs een houten torenspits. Tijdens de Engelse Burgeroorlog werd dit geïmproviseerde geheel vervangen door systeem met een enkele ophijsbare ketting in de hoofdgeul, met schakels die zes duim dik waren en lag op negen voet onder de waterlijn.
De enorme Golden Phoenix (het voormalige VOC-schip Gulden Phenix) en House of Sweeden (de voormalige Oost-Indiëvaarder Huis van Swieten), de Vanguard van 60 kanonnen en de Welcome en Leicester werden met opzet in hoofd- en nevengeulen voor de ketting tot zinken gebracht om de rivier onbevaarbaar te maken en enkele batterijen werden langs de rivier opgesteld. Op 21 juni werden nog meer schepen afgezonken, maar die avond al hadden de eerste Nederlandse fregatten een vaargeul vrijgemaakt.
Volgens het dagboek van Otto de Vooght, die als toezichthoudend ambtenaar bij de Tocht aanwezig was:
"De Engelsen hadden de rivier gestopt met zeven brandschepen die allen overdwars gezonken lagen. Indien zij er nog een hadden doen zinken, wij zouden de rivier niet hebben kunnen opzeilen want het gat tussen het land en de gezonken wrakken niet wijder was als de Haagse vaart waarop ik lachende zei (ziende veel Engelse paarden gaan weiden) laten wij jachtschuiten van de schepen maken ende dezelve van de paarden doen doortrekken".
Jan van Brakel had zich als vrijwilliger gemeld om de straf af te wenden voor het feit dat zijn bemanning als enige aan het plunderen was geslagen. Traditioneel wordt het zo beschreven dat één van de Nederlandse schepen de ketting stuk voer — Jan van Brakel is de typische held in dit verband — maar dat is verre van zeker.
Volgens Otto de Vooght werd de ketting niet stukgevaren, maar losgemaakt:
"Het gat gepasseerd zijnde vonden wij grote blokken houts, met ankers in de grond vast gemaakt, en daar aan kettingen die omtrent drie à vier voet in 't water gezonken lagen. Aldaar hadden de Engelsen een klein batterijtje ge­maakt, waar vandaan zij met zes à zeven stukken op ons flankeerden, doch wij daarvan meester geworden zijnde, maakten de kettingen los ende schoten dezelve aan stukken."
Pas later, waarschijnlijk vooral door twee lofzangen van Vondel, werd het nog mooier gemaakt:
"de keten breekt en barst" en "de Batavier rukt staal, als rag, aan flarden"
Michiel de Ruyter was er niet bij toen de ketting werd losgemaakt: hij was ziek en voegde zich pas een dag later bij het konvooi. Ook Engelse bronnen hebben het over het breken van de ketting met een hamer, niet door hem door te varen. Gerard Brand vermeldt "dat de ketting door ordre en begeleidt van den Schoutbynacht Vlug werd losgemaakt, brengende of zendende eenige matrozen aan landt, die een der ijzere bouten, daar ze aan vast was, braaken: en dat die bout noch heeden ten dage t' Enkhuizen, ter nagedachtenis van dat stout bestaan, werd bewaart"
Toen Monck zag wat er gebeurde, beval hij alle zestien oorlogsschepen in de dokken tot zinken te brengen om te voorkomen dat ze in handen van de Nederlanders vielen.
Het doet me goed te horen dat je er ook van geniet.
