Stoomschip A Je To; een Borkum-modificatie

[Havik]

Eerst even voorstellen:
In het dagelijks leven werk ik vooral met mijn hoofd; in mijn vrije tijd graag met mijn handen. Mijn projecten varieerden in de loop der jaren van klein (scheepjes in flessen) tot groot (een zeil-/roeisloep van 4 meter en een Burton 2CV-kitcar).

Jaren geleden was ik al eens kort op dit forum met vragen over een sloep die ik wilde gaan bouwen om mijn Cheddar Puffin stoommachine. Zoals dat gaat: jaren verstreken en de machine stond te verstoffen in de vitrinekast. Toevallig besloot ik net voor de coronacrisis om hem nu eindelijk af te stoffen.
Uiteindelijk heb ik gekozen om geen sloep form scratch te bouwen, maar te kiezen voor een beproefd model: de Krick Borkum. Ik ga hem wel wat modificeren, om een aantal redenen:

• Ik wil meer steam launch, minder barkas;
• De beoogde bemanning is 18 cm lang, dus ik moet iets 'opschalen' van 1:12 naar 1:10;
• Ik wil iets meer uitdaging.

Hier een eerste plaatje met bemanningslid (hij moet nog wat krimpen ). Ik heb de roerkoning langer gemaakt ; hij steekt straks door het dek met een helmstok. Verder heb ik de kuipvloer verlaagd om te voorkomen dat deze of gene Buurman over boord slaat. De sleuf in de kuipvloer wordt straks afgedekt met de kist voor de servo die de machine bedient. Ik heb voor het dek en de kuipvloer fineer besteld met breeuwnaden, maar de levering is vertraagd (corona?). Wel heb ik een partijtje mooi mahoniefineer binnen voor andere oppervlakken.
De 'verschansing' rond het achterdek gaat er nog af. Die is vast erg nuttig op de Waddenzee, maar past niet bij de stijl die ik voor ogen heb.

Om gedoe met het vullen van een vaste gastank te voorkomen, kies ik voor een klein model losse gastank. Ik heb het vooronderschot naar achter geplaatst en een houder voor het gastankje gemaakt. Het vooronderschot is nog te hoog: het dek krijgt een beetje bolling (meer launchy en ook handig ivm de gaskraan). De gasslang moet nog ingekort. In voor- en achterdek komen luiken, zodat ik de gastank kan verwisselen en bij de roerservo kan.

Hier nog een plaatje met de opstaande rand voor de kuipbank. Twee ellipsvormige stukken multiplex, bekleed met twee laagjes dun triplex. Er gaat nog een laagje fineer overheen. In de bank komen de zender en de batterijen. Ook het dek krijgt uiteindelijk een ellipsvormige kuiprand.

 

[Roel van Essen]

Havik, Leuk om een boot naar eigen wensen te modificeren. En ja, stoom is heel leuk.
Een paar vragen.

* Houd rekening met het feit dat je gastankje koud wordt als je gaat stoken. Dat houdt in: minder gasopbrengst, slecht stoken. Oplossing: de stoomleiding vanaf de machine richting stoorsteen verlengen, een keer rondom je gastank draaien en dan pas naar de schoorsteen leiden. Als je machine eenmaal loopt, wordt die leiding warm en verwarmt zo je gastank. Resultaat: een regelmatiger gasopbrengst. Zie het plaatje van mijn stoomsloep "Hanja".

* Hoe regel je de gasopbrengst? Bouw je een gasventiel tussen gastank en stookplaat? Als je dat niet doet, stook je dus constant 'volle vlam' en zit je in no time aan de 3 Bar en begint je veiligheid te gillen... Je verbruikt dan veel te veel gas en veel te veel water. Potentieel gevaarlijk.
Oplossing: ik heb een gaskraantje tussen m'n (Regner) gastankje en de stookplaat gezet, bestuurd door een servo. Bij het opstoken van de ketel staat hij compleet open (mede omdat het gas op den duur kouder wordt, zie boven) op het moment dat de machine draait, komt er afgewerkte stoom door de leiding om het gastankje. Dat wordt warmer, het gas stroomt er sneller uit, dus kan de gaskraan langzaam maar zeker dichter, zonder dat de vlam uitgaat.
Op het plaatje zie je m'n gastankje (Regner) met daaromheen de leiding voor de afgewerkte stoom (onder de gaskraan, vaag zichtbaar). Tevens de gaskraan (4). Aansturing door een stukje messing M3 draadeind op een servo er onder.
En ik heb er ook een servo-bediende stoomkraan (2) ingezet; best wel prettig om een rustig te kunnen varen, waarbij het de kunst is om de stoomdruk constant te houden door een samenspel tussen gaskraan en stoomkraan.

Meer tips: https://www.modelbouwforum.nl/threads/verijzen-gastank-van-mijn-stoommachine.250872/#post-3796020

 

[Roel van Essen]

De bouw van mijn stoomsloep "Hanja": https://www.modelbouwforum.nl/threads/victoria-met-regner-machine.149329/page-12#post-3886592
Bijna dezelfde machine als jij hebt, zo te zien.
Inclusief (veel) vallen en opstaan.

 

[Stoompomp]

Welkom in de club van bouwers van onder stoom varende modelschepen.

 

[Bert V]

Havik, leuk om te zien dat er weer een bouwverslag van een Steamlaunch geplaatst gaat worden.

Enkele jaren geleden heb ik ook een steamlaunch-telg uit het Kricknest gebouwd en hier op het forum verslag van gedaan.
Heb destijds nog even getwijfeld of het de Borkum of een Victoria moest worden, maar heb uiteindelijk voor de laatste gekozen.
https://www.modelbouwforum.nl/threads/bouwverslag-steamlaunch-victoria.235226/

Ik wens je net zoveel bouwplezier als dat ik er destijds aan heb mogen beleven en ga je verslag met belangstelling volgen.

Groet, Bert

 

[Stoompomp]

Ik wens je veel geduld en vasthoudendheid toe.
Welgemeend advies, lees het verslag van @Bert V goed door.
Op de bouw van het schip zal ik echt geen commentaar leveren.
Maar nu je begint aan een stoomschip met een stoominstallatie heb ik enkele aanvullingen.
Indien je onder stoom ga varen, dan is de keteldruk belangrijk.
Deze dient onder alle omstandigheden zo goed mogelijk constant te blijven.
Met andere woorden, de stoomafname, verdamping, moet door het sturen van de vlam de keteldruk zo constant mogelijk gehouden moeten worden.
Indien de stoomafname hoger wordt, sneller varen, dient de vlam hoger gestuurd te worden.
Het mooiste is dit te doen door een automatische vlam regeling.
In het verleden heeft @Dunsz op mijn draadje de door hem gemaakte regelaar laten zien.: https://www.modelbouwforum.nl/threads/vragen-aan-stoompomp.255910/page-16#post-3924342
Daarnaast heeft hij mij ook een copy gegeven van een artikel met en aantal keteldruk gestuurde gasregeleenheden.
Onderstaand één van de regelaars:

Een collega modelbouwer heeft deze op eigen wijze nagebouwd:
Het gasregeldeel door een passende zuiger zonder frictie is bijna voor modelbouwers niet mogelijk.
Hij gebruikt een dunwandige siliconen slang voor het dichtknijpen van de gastoevoer. Absoluut gasdicht en lekvrij!
Voor zo ver de regeling van de vlam door de stoomdruk.

Tevens de gaskraan (4). Aansturing door een stukje messing M3 draadeind op een servo er onder

Voor mij kan deze ondanks zijn functie, overgenomen door de vlam gestuurde keteldruk regeling, absoluut niet laten vervallen. Indien je door lekkage, te weinig water de ketel leeg stookt, dan MOET op een of andere wijze de gastoevoer naar de brander afgesloten worden. Indien je dit niet doet of kan, dan zal je een nieuwe ketel moeten maken.
Door harde realiteit ondervonden: https://www.modelbouwforum.nl/threads/modelstoomsleepboot-dockyard-v.253639/page-25#post-3971898

Volgende punt,
Besturing richting en snelheid van de stoommachine.
Het is gebruikelijk, dat men de stoomhoeveelheid naar een machine beperkt om de snelheid te regelen.
Je hebt een oscillerende tweecilinder machine met een stoomschuif voor de sturing van de stoom voor het voor- en achteruit draaien.
Het grappige is, dat als je deze stoomschuif b.v. halverwege zet, de stoomtoevoer ook geknepen wordt.
Dus eigenlijk neemt de stoomschuif de functie over van de stoomregelklep.
In mijn stoomsleepboot Dockyard V heb ik een stoommachine met een andere bediening van de stoomtoevoer, maar het principe werkt perfect.
Je kan onder volstoom schakelen van voor- naar achteruit en door knijpen, innemen van tussenstanden op de stoomtoevoer, de snelheid regelen.
Scheelt weer een servo, besturingskanaal.
Het laatste niet gebruikelijk, tegen alle huidige opvattingen in, maar test het uit, en je zal zien, dat door het langzaam verschuiven van de stoomstuurschuif het toerental zal af- of toenemen.

 

[Havik]

Dank voor alle waardevolle adviezen! IK zal de door jullie genoemde threads met aandacht lezen.

Ik zal het 'KISS-principe' (zo min mogelijk toeters en bellen, ook om het gewicht en de kosten te drukken) moeten laten varen, hopelijk zonder te veel esthetische concessies te doen.
Ten eerste ga ik denk ik toch maar voor een vaste gastank met aansluiting voor verwarming met afgewerkte stoom. Die zou met enig passen en meten in het vooronder moeten kunnen.
Omdat ik dan met een koperen gasleiding ga werken, is het inbouwen van een servogestuurde / automatische gaskraan ook beter te doen, denk ik. Mijn vermoeden is dat de stoomtoevoer op zich goed te regelen is met de 'stoomschuif' op de machine (in proefopstelling wel althans, en op de bootjes met Puffin machines die ik op Youtube zie, lijkt het ook te werken).
Ik ben (nog) geen volleerd werktuigbouwkundige en zou het liefst werken met wat er op de markt te koop is. In dat verband (ik weet niet of 'commerciële' tips op dit forum zijn toegestaan): weet iemand een goede modelstoomwinkel, liefst een beetje in de buurt van de randstad?

 

[Zeiler]

Leuk project, ik ga volgen!

Ik ken alleen het modelbouw atelier in Nederland voor op de markt beschikbare componenten.

https://www.modelbouwatelier.nl/

 

[Roel van Essen]

Havik: ook ik ben geen (boord-)werktuigkundige. Ik ben een autodidactisch amateur, zeker als het gaat om het betere hardsoldeerwerk. Het is geen raketwetenschap, je moet alleen zorgvuldig werken. Er is genoeg kennis over hardsolderen op dit forum.
Ruimte voor je gastankverwarming is er wel, zo te zien. Regner verkoopt ook gastanks waarbij de leiding voor de afgewerkte stoom door de tank loopt, maar die kosten wat meer ruimte. "Mijn" (uche-uche) oplossing is simpel en doeltreffend. Hoef je geen extra aansluitingen voor te maken; alleen de leiding moet verlengd worden.

Stoom regelen met de stoomschuif is een optie, maar lekker werkt het niet. Je verliest stoom door lekkage langs de cylinders. Mij bevalt het in ieder geval niet zo goed. Ik heb de stoomschuif via een 3-standen-schakelaar op mijn zender geregeld: Schakelaar vooruit =vooruit, middenstand is stop, schakelaar naar achter =achteruit. Snelheid regel ik via de stoomregelaar.

Website/winkel: https://www.modelbouwatelier.nl/
In Apeldoorn, maar hij verstuurt ook. (behalve gas, volgens mij)
Eigenaar: Henk Bunte. Aardige vent. Doet het in feite voor z'n lol. Haalt je niet het vel over de oren en geeft goed advies.
Is zelf ook stoomliefhebber, maar meer op het spoor.

Verder zit er in Zeeland ergens ook nog een winkel die betrouwbaar is, maar daar ben ik de naam van kwijt. Andere forumleden weten dat wellicht.

 

[Zeiler]

Bedoel je Sauerbier Roel?

 

[Stoompomp]

(ik weet niet of 'commerciële' tips op dit forum zijn toegestaan)

Volgens zijn deze beperkt toegestaan, zolang deze inhoudelijke informatie geven, te denken aan overzicht van de te leveren materialen.

weet iemand een goede modelstoomwinkel, liefst een beetje in de buurt van de randstad?

Voor stoom is de Randstad een Rampstad.

Indien ik je een raad mag geven, koop dan de catalogus van Regner Dampftechik, www.regner-dampftechnik.de.
Zij leveren een mooie catalogus met heel veel informatie.
De geleverde techniek is een bewezen techniek, waarvan ik ook gebruik van maak.
In mijn zelfgemaakt gastank (afgeperst op 23 bar) heb ik het vulventiel en de Regner gasafsluiter gebruikt.

Ik heb nergens kunnen lezen, dat je een draaibank hebt.
Bij de firma Sauerbier kan je veel onderdelen voor stoommodelbouw kopen.
Website : www.sauerbiermodelbouw.nl

Indien je nog vragen hebt, dan kan je deze altijd stellen op mijn draadje:
https://www.modelbouwforum.nl/threads/vragen-aan-stoompomp.255910/

Stoom is onder vakkundig/veilig gebruik zo mooi.

Ook nog een mooie site in Duitsland, maar de hoeveelheid informatie is zeer groot:
https://www.bengs-modellbau.de/

 

[Stoompomp]

Stoom regelen met de stoomschuif is een optie, maar lekker werkt het niet. Je verliest stoom door lekkage langs de cylinders.

Vraag? is dit de fout van de stoomklep of de slechte passing/afdichting van de cilinders in de boring?
Indien de dichting van de zuigerveren zodanig is, dat er geen stoom erlangs ontsnapt, dan kan je volgens mij probleemloos met het stoomventiel regelen.
Misschien je machine kritisch controleren.

 

[Havik]

Dank allemaal!
Ik zal eerst mijn licht eens opsteken bij Regner / Krick / Modelbouwatelier en / of Sauerbier, dan verder kijken. Ondertussen ga ik voorzichtig verder met het achterschip; de meeste door jullie geadviseerde technische veranderingen (andere gastank, servobediende / automatische gaskraan, evt stoomkraan) zullen voorin plaatsvinden.
Hier een plaatje van een handig apparaat om de dekbolling te bepalen (gekopieerd uit het prachtige boek "Building small boats" van Greg Rössel; sorry, ik krijg 'm niet gedraaid):

Je schuift het ding over de dekranden langs het spant / schot; met het potlood teken je zo een mooie bolling af. Het idee is dat de bolling verhoudingsgewijs afneemt naarmate de breedte kleiner wordt.
In de praktijk wordt het dan zoiets:

Ik hou de bovenkant van voor- en achteronderschot ca. 2,4 mm onder de dekrand. Met twee lagen van 1,2 mm triplex kom ik dan precies op de dekrand uit; de laag fineer valt er net bovenuit en kan ik netjes pas schuren voordat ik de stootrand / schuurlijst er op zet.
Het middenspant wordt nog opgehoogd; dient straks als ondersteuning voor het dek en aftimmering van de bank.
Inmiddels heb ik ook de 'verschansing' van het achterschip gezaagd. Ziet er m.i. veel eleganter uit.

 

[piet]

Ik ooit de Borkum gebouwd met een Regner machine, ik had deze machine in Apeldoorn gekocht.
Modelbouw Atelier Apeldoorn.
Deze shop verkoopt heel veel op het gebied van stoom.
Groet Piet

 

[Roel van Essen]

Je verliest stoom door lekkage langs de cylinders.

Vraag? is dit de fout van de stoomklep of de slechte passing/afdichting van de cilinders in de boring?

Antwoord: Geen van beiden.
Het is een oscillerende machine. De cylinders zitten met 2 (strakke) veren tegen het huis van de stoomschuif.
Daar verlies je m.i. ALTIJD wat stoom als je de volle mep aan stoomdruk pas in het regelhuis dempt.
Is ook te zien: als ik de stoomkraan helemaal open zet en de regulateur langzaam open zet, lekt de machine (behoorlijk) wat stoom tussen het regelhuis en de cylinders. Zonde, maar met dit soort machines vrijwel niet te voorkomen.
Dus vandaar mijn oplossing voor een RC-bediende kraan op de ketel voordat de stoom richting machine gaat.
Er gaat precies voldoende stoom richting machine om hem die druk te geven die nodig is.

Misschien je machine kritisch controleren.

Dat doe ik elk jaar voordat ik met het schip ga varen. Groot onderhoud.
Toevallig gisteren gedaan, lekker in het zonnetje.
En elke dag voor en na het varen een checklijst langslopen.

Maar dank voor je kritische noot.

 

[Stoompomp]

sorry, ik krijg 'm niet gedraaid):

Even gedraaid.

 

[Stoompomp]

s ook te zien: als ik de stoomkraan helemaal open zet en de regulateur langzaam open zet, lekt de machine (behoorlijk) wat stoom tussen het regelhuis en de cylinders. Zo

Duidelijk. De stoomstuurschuif is niet ontworpen voor het regelen van de doorlaathoeveelheid van de stoom, maar is een soort tweestanden schakelaar.
In gesloten stand, middenstand, drukt de stoomdruk, tegen de druk van de veer, de bovenschuif/bovendeel los van de voetplaat.
Indien de poorten vol tegenover elkaar staan is het drukverschil gelijk aan de geknepen stoomdruk welke op de cilinders staat.
Overigens, is het je bekent, dat door het knijpen/reduceren van de stoomdoorlaat de stoom achter de regelaar droger is?
Het stoomgemaal "Het Putter" Arlersteeg 30, 3882 RS Putten, maakt hiervan gebruik. De ketel heeft geen oververhitter, stoomdroger, maar levert ca. 14 bar.
De stoommachine vraagt droge stoom van max. 8 bar. Door de expansie over het drukreduceer, ontstaat er droge stoom.
Zie de site: http://putterstoomgemaal.nl/geschiedenis/

 

[Havik]

Het heeft even geduurd, maar ik heb wat vooruitgang geboekt.

Ten eerste: ik heb mijn licht opgestoken bij Henk Bunte van Modelbouwshop Nederland. Aardige man!
Het probleem van de bevriezende gastank zou volgens hem op te lossen zijn door de messing voetplaat van de machine te verlengen en de gastank daar op te plaatsen. De geleidingswarmte zou al genoeg zijn. Omdat ik de tank graag uit het zicht in het vooronder wil plaatsen, is dat echter niet direct een optie. De leiding voor afgewerkte stoom twee keer om de tank slaan (kan ook met siliconenslang) zou volgens Henk ook voldoende moeten zijn. Al met al blijf ik op dit punt dus bij het aanvankelijke plan: een klein wegwerptankje, maar verwarmd via de afgewerkte stoom. Henk stuurde me een mooie gaskraan voor op zo'n 'bommetje' en een stuk messing gasleiding; veel fraaier dan de rubberen slang die bij de machine was meegeleverd. Hij adviseerde nog even te wachten met een servogestuurde gaskraan; eerst de boel installeren en kijken hoe het werkt. Ik denk dat ik zo'n gaskraan overigens later nog prima in het vooronder kwijt kan.

Verder ben ik flink opgeschoten met de betimmering:

In de bank is genoeg ruimte voor batterijen en ontvanger. Ik heb een zender gekocht met 8 kanalen, daar kan ik even mee vooruit.
Voor het idee heb ik van karton alvast een mal gemaakt van het dek; dat ga ik maken van twee lagen dun triplex en een laagje fineer. Er komen luiken in het voor- en achterdek; ik wil proberen om die een beetje elegant te vormen en te bekleden met het 'plankjesfineer' dat ik voor de kuipvloer heb gebruikt.
Ik twijfel nog een beetje over het plan om de roerkoning door het dek te laten stelen met een helmstok. Het probleem is, dat de roerkoning vrij ver naar achteren zit, waardoor de helmstok erg lang moet zijn en de uitslag van de helmstok erg groot wordt. Pat en Mat hebben lange armen, maar zo lang nou ook weer niet. Misschien dus toch maar een stuurwiel....

 

[Stoompomp]

De leiding voor afgewerkte stoom twee keer om de tank slaan (kan ook met siliconenslang) zou volgens Henk ook voldoende moeten zijn

Door deze oplossing wordt de tegendruk van de afgevoerde stoom groter.
Maar, tot op heden heb ik je foto's bekeken. Zeker uit de laatste foto kan ik misschien opmaken, dat dit geen oscillerende machine is, maar een met een stoomschuif, Bosschuif.
Kan jij een foto opsturen van je machine?
Gr. Henk

 

[Ebro de Wit]

Gewoon de gastank plaatsen in het voorruim, zoals ik eerder op de foto zag.
Ik heb 8 jaar gevaren met een campinggas brander, nooit problemen met bevriezen gehad.
Moet zeggen had wel campinggas, samenstelling gas weet ik even niet .
Maar verschilt wel tov andere merken.
En ja de veiligheid zal af en toe open gaan, en dan is een gas regeling wel handig, maar geen noodzaak.
De brander in mijn puffer stond vrij hoog, omdat een stuart 10v wel wat stoom zuipt, zou eigenlijk nog een rvs over verhitter willen plaatsen, maar heb nu andere prio's.
Dat de omkeer inrichting lekt, komt mede doordat de stoomdruk de schijf van de spiegel drukt.
Een servokraan zoals je nu heb is dan de oplossing, mogelijk moet je daar nog de naald een groter hoek geven, omdat de servo een beperkte uitslag heeft.
Verder zou ik zeggen maar dat is persoonlijk en wat je in de hobby zoekt, hou het vooral simpel.
Stoom is onderhoud, aan machine en ketel.

Groetjes Ebro