Bouwverslag Fokker V.23 - Nr. 1 (1918) - Schaal 1:3

[bipeflyer]

Dankjewel Ernst, dat is een hele mooie uitleg. Volgens mij komt hierin alles samen, met nog wat extra goede tips, zoals de romp op zijn kop monteren voor een vlakke bovenzijde . Super!

Heeft het natmaken van de longerons (al doe ik het tussen de dwarslatjes in) geen effect op de lijmverbindingen?

Die mallen en tijd zijn geen enkel probleem, ik neem graag mijn tijd voor een gedegen aanpak .

 

[Ernst Grundmann]

Of het effect heeft op de lijm hangt af van de lijm en of je al gaat lijmen als alles (nog) nat is.
Het "beste" is de longerons in de mal buigen en laten drogen en pas daarna alles verlijmen. Als mal gebruik ik een kopie van de tekening die ik op de bouwplan vast maak. Daar gaat plastic folie over en dan sla ik spijkertjes langs de longerons in de bouwplank. Je kan dan het hout even laten "weken" in het water, uit laten druipen en zo ver afdrogen dat er geen water meer avanaf komt. Daarna buig je het hout langs de spijkers en zet het op strategische plaatsen met een spijker aan de andere kant van de lat vast. Eventueel bij het buigen warmte gebruiken.
Als het hout in de mal zit zo laten drogen, persoonlijk doe ik dat 24 to 48 uur. Bijna altijd zal het dan goed in vorm zijn en blijven als je het uit de mal haalt. Het verlijmen van de gebogen en droge longerons zal geen probleem op leveren.

Als je de romp zijkanten gaat samen voegen doe je dat op de zelfde manier. Voor de latjes die de zijkanten uit elkaar moeten houden gebruik ik altijd ook vuren latjes, die kunnen de druk van het hout wat terug wil goed weerstaan. Ik verlijm ze echter niet maar laat de zaak eerst drogen. Pas later lijm ik ze vast maar vervang dan de meeste door balsa, alleen een paar strategische blijven vurenhout.
Edit: wat vervelende foutjes verbeterd, die vervelende autocorrectie van m'n tablet gooit de zaak soms in de war.

 

[bipeflyer]

Of het effect heeft op de lijm hangt af van de lijm en of je al gaat lijmen als alles (nog) nat is. (..). Het verlijmen van de gebogen en droge longerons zal geen probleem op leveren. (..)

Juist, dat begrijp ik, maar ik bedoelde op de reeds gelijmde delen. De onderste longeron kan ik voorbereiden inderdaad, maar je schreef:

(..) Als de voorkant helemaal recht blijft kan je de rompzijkanten in z'n geheel op de bouwplank bouwen. (..) Als beide zijkanten klaar zijn maak je weer een andere mal waar je die zijkanten in kunt samenbouwen tot de romp. Ook hier moet je het deel wat (het meeste) moet buigen eerst goed nat maken met water en eventueel ammonia. (..)

Ik begrijp hieruit dat je voorstelt om de rompzijkant helemaal af te bouwen, en dan in zijn geheel naar binnen te buigen richting de staart. Daarvoor moet ik de longerons natmaken die al verlijmd zitten aan de dwarsbalkjes in de rompzijkant.

(..) Gebruik daarvoor een goede watervaste lijm. (..)

Maar denk dat deze quote van je daarop ziet. Ik gebruik Aliphatic ( https://www.craft-products.com/ad8-aliphatic-resin ), deze is volgens de verpakking waterproof.

(..) Als je de romp zijkanten gaat samen voegen doe je dat op de zelfde manier. Voor de latjes die de zijkanten uit elkaar moeten houden gebruik ik altijd ook vuren latjes, die kunnen de drukvanhet hout wat terug wil goed weerstaan. In verlijm ze echter niet maar laat de zaak eerst drogen. Pas later lijm ik ze vast en vervang dan de meeste door balsa.

Slim!! Goeie tip weer, thanks

 

[bipeflyer]

Vandaag de eerste stap gezet in het buigen van de longerons, volgens de methode die Henri voorstelde. Wilde eigenlijk met ammonia aan de slag, maar na wat research op internet kwam ik toch een aantal keer tegen dat dit de houtvezels verzwakt, in tegenstelling tot stoom. Eerst maar eens zien wat dit doet dus!

Ik heb een PVC-buis van 40 mm gepakt, daar een eindkap op gelijmd. Vervolgens een mal gemaakt van een mooie rechte plank (dikker dan de longeron voor de stevigheid) en toen de spruce lat ongeveer een uur in de PVC-buis onder water gezet. Daarna was ie mooi door en door nat (althans, zo leek het wel) en heb ik hem stukje bij beetje opgespannen op de mal. Ging vrij gemakkelijk:

Om daarna met het strijkijzer het hout te verhitten. Werkt prachtig, komt aardig wat stoom uit het hout en je hoort het flink sissen. Het voordeel van deze mal en niet op de bouwtafel is dat ik van drie kanten met het strijkijzer bij de lat kan, wat me wel verstandig leek vanwege de dikte:

Net zo lang het hout verhit tot het sissen stopte en het merendeel van het water verdampt was. Nu ga ik hem zo laten drogen voor tenminste 24 uur.. misschien 48 uur, weet niet of dat nog nut heeft, en hoe lang mijn geduld het volhoudt.

Heb overigens nog geen overspanning aangehouden, maar de exacte vorm. Weet niet hoe goed dit gaat werken, dus leek me beste om eerst zo te beginnen. Krommer kan vast altijd nog.

En omdat het door de lengte niet fatsoenlijk op een foto past..:

Ben erg benieuwd, heb 'r in ieder geval plezier in gehad, maar zou ook leuk zijn als het een beetje effect heeft .

 

[Henri Kaper]

Nu ga ik hem zo laten drogen voor tenminste 24 uur.. misschien 48 uur, weet niet of dat nog nut heeft, en hoe lang mijn geduld het volhoudt.

Hoeft niet! Het is al gedaan, zodra je het droog gestreken hebt. Haal er maar af.
Nogmaals, het is niet door het water dat het buigt, maar door de hitte.

 

[bipeflyer]

Dankjewel Henri, dan gaat ie er morgen af! Ben benieuwd

 

[Ernst Grundmann]

Toch zou ik wachten tot het hout goed droog is. Het water "doet" wel degelijk iets behalve een goede geleider voor de warmte. Wanneer je een nog natte gebogen lat van de mal haalt zal die wel degelijk deels terug buigen is mijn ervaring. Dat terug buigen is veel minder wanneer je wacht tot het hout goed droog is. Let wel, dit hangt ook sterk af van de houtsoort. "Harde" houtsoorten buigen lastiger en gaan verder terug dan de "zachte" houtsoorten.

 

[bipeflyer]

Heb het even gemeten met de vochtmeter, nu op zo'n 8-10%, terwijl ik bij het gedroogde hout niets meet. Ik wacht dus inderdaad nog heel even, ben toch nog bezig met de dwarslatjes en heb de longeron nog niet nodig. Tot die tijd zit ie prima op de mal.

 

[bipeflyer]

Ondertussen lekker bezig met het zagen van de dwarsbalkjes:

Alles met de hand, netjes aftekenen, afzagen met de Japanse trekzaag en even met het haaks schuurblok erlangs waar nodig. Heerlijke werkje:

Omdat de balkjes ook 1/2" hoog zijn komt de hoek en passing redelijk nauw.. bij kleine balsa kistjes sneed ik dergelijke latjes met een mesje, houtlijm ertussen en speldje erdoor. Hier krijgt elke verbinding, ook door de dubbele hoeken, wat meer aandacht. Een goed passende verbinding geeft een sterk eindresultaat!

Aan de achterzijde, onder het stabilo, verspringt de longeron. Hier wellicht lastig te zien, maar de onderste is in een schuine hoek afgezaagd om de knik naar beneden te maken. Dit ga ik met epoxy vastzetten denk ik, want deze verbinding moet samen mee naar binnen buigen bij het buigen van de rompzijdes..:

En weer een verbindinkje verder, echt leuk om te doen dit!

... en de voorzijde is af:

En de achterzijde ook:

Met dit als resultaat! Nog zonder lijm, maar qua onderdelen klaar voor het bevestigen van de onderste, gebogen longeron:

Ik ga alles op m'n gemak nog even nalopen en stap voor stap lijmen. Dan heb ik een stevige basis om de gebogen longeron op vast te lijmen / klemmen. Kan ie meteen van de buigmal op de romp... en is het te hopen dat ie de rompzijkant niet terug mee krom de andere kant op trekt...

De grote delen balsa aan de voorzijde ben ik op de juiste dikte aan het schuren. De twee kleine delen zijn al klaar (is te zien, zijn iets lichter op de foto). Deze zijn namelijk 13 mm dik (want laminaat van 5, 5 en 3), maar moeten terug naar 1/2"... scheelt niet veel, maar voor een juiste passing van de zijplaat wel belangrijk. Hiervoor heb ik een groot lang schuurblok gemaakt (ligt boven de romp op de foto) met korrel 80.

 

[strutter]

Keurig gedaan Robert
Ik spijker zelf altijd graag een rechte plank aan de bovenzijde van de bovenste ligger (in de bouwplank), deze kun je mooi als geleiding voor het frame gebruiken tijdens het lijmen.

Groeten, Ralf

 

[Henri Kaper]

en is het te hopen dat ie de rompzijkant niet terug mee krom de andere kant op trekt

Als de gebogen longeron geworden is wat 'ie moest worden, niet. Je kan nog een keer weken, buigen en strijken.

 

[bipeflyer]

Keurig gedaan Robert
Ik spijker zelf altijd graag een rechte plank aan de bovenzijde van de bovenste ligger (in de bouwplank), deze kun je mooi als geleiding voor het frame gebruiken tijdens het lijmen.

Groeten, Ralf

Thanks Ralf! En dank voor de tip!

Als de gebogen longeron geworden is wat 'ie moest worden, niet. Je kan nog een keer weken, buigen en strijken.

Zojuist er af gehaald... verbaasd over het resultaat, hij komt minder terug dan ik verwacht had, de kromming zit er echt al mooi in! Maar hij komt inderdaad nog wel terug (ik gok iets van 20 a 25%), dus ik ga nu een tweede mal maken die een centimeter of 2 a 3 aan beide zijden verder naar binnen loopt. Dan nog een keer een rondje weken, strijken en drogen en zien waar ik dan sta.

 

[ramses]

.
Heel netjes Rob, ziet er erg goed uit!!
Prachtig gemaakt met de mal

Dan nog een keer een rondje weken, strijken en drogen en zien waar ik dan sta.

Succes, ben benieuwd!

[edit] Had tekst tussendoor aangepast, oorspronkelijke tekst zichtbaar in quote`s Robert hieronder:

Groeten, Ramses
.
.

 

[bipeflyer]

Dankje Ramses!

Voor wat betreft het buigen van de gelijmde zijkanten door ze nat te maken en te strijken, ben ik benieuwd naar waarom het volgens jullie wel of niet mogelijk zou zijn?

Ik heb immers ook 1 van de gelamineerde balsa delen geweekt in water met ammonia om ze terug rechter te buigen, omdat deze ondanks het helemaal vlak klemmen tijdens het lijmen toch wat krom getrokken was. Die lijm is absoluut niet los gekomen... mijn lijm is dan ook watervast.

Ik denk dat dit de meest eenvoudige manier is om de romp mooi recht te krijgen. Het naar binnen toe buigen van de rechte rompzijkanten zorgt automatisch voor symmetrie. Longerons weken (hoe weet ik nog niet), naar binnen klemmen en met de strijkbout fixeren lijkt me een controleerbaar proces.

Het driedimensionaal voorbuigen lijkt me pittig, omdat het lastig is 2x exact dezelfde kromming te produceren bij het voorbuigen, en je dan toch best wel 'in de lucht' aan het werken bent.

 

[jan brilman]

Je bent nu al de dwarsbalkjes op lengte aan het zagen.

Dat kan, maar . . .

Bij een romp als deze fixeer ik altijd eerst de longerons, en schuur dan net zo lang aan de dwarsalkjes, tot ze precies passen.

Jij moet nu de longerons tegen de dwarsbalkjes aan duwen.

Of heb je ze toch nog niet helemaal exact op lengte gemaakt?

(Overigens, die longerons zijn een halve inch dik? Da's serieus dik! . . . )


jan.

 

[bipeflyer]

Yep... dat dacht ik ook Jan, maar het is al gebeurd ... maar van de andere kant, ik wil ze ook allebei exact hetzelfde, de romphelften, dus wil toch precies naar de juiste maat toe werken en dus de longerons aan de dwarsbalkjes klemmen. Als het voorbuigen goed lukt, zal de spanning die dat oplevert wel meevallen.

De dikte is inderdaad flink. Ik ben er van overtuigd dat het wat minder stevig had gekund, als je het zo vast hebt is het behoorlijk dik allemaal.. dat maakt de uitdaging van het buigen groter, vandaar ook mijn hulpvraag qua meedenken enzo... we gaan zien of ik het recht en zonder al te veel spanning (niet van mij, maar in het hout ) in elkaar krijg. Als het niet wil lukken zou ik altijd nog naar lichter en dunner hout kunnen terugvallen.

Goed, take 2! Nieuwe mal met sterkere kromming (gewoon de longeron overspannen en afgetekend), langer weken en meer stoom...:

 

[ramses]

(Overigens, die longerons zijn een halve inch dik? Da's serieus dik! . . . )

Die dikte is gekozen om -zoals eerder aangegeven- sterk genoeg te zijn i.c.m. de triplex driehoekjes op de verbindingspunten, zonder dat er nog interne verstevigingen nodig zijn welke je vaak ziet in deze rompen.
Zoals bijvoorbeeld kruisschoren of een staaldraadverspanning incl turnbuckels etc., dat gewicht win je dus ondanks de nu iets zwaardere longerons (tevens moest het een inch maat zijn toentertijd).

Succes met take 2 Rob, ben benieuwd!

Groeten, Ramses
.

 

[bipeflyer]

Thanks Ramses!

En yes... I know. Dat had je inderdaad uitgelegd, maar het voelt gewoon wat overbemeten. Maar door de open constructie toch licht. Als alles lukt zoals gepland, is dat alleen maar mooi, want dan wordt het beresterk en erg mooi

 

[hoeby]

Was het geen optie geweest om de longerons uit 2x 1/4 inch latten te maken? Die je dan in de juist kromming aan elkaar lijmt. Door het verlijmen blijft de kromming er dan ook in zitten

 

[Henri Kaper]

Als de longerons nou weer wat te veel gebogen van je nieuwe mal af komen ... je kan ze in droge staat, wat terug buigen.